Axborot texnologiyalari universiteti huzuridagi andijon axborot texnologiyalari texnikumi

Video kartani tanlash, xarakteristikalar, o’rnatish va sozlash
Bugun biz video karta va uning turlarini ko'rib chiqamiz. Aslida video karta degan tushunchani tushunib olsak. Hozirgi kunda bizda tasvir va videolarimizning aniqlik yoki tiniqlik sifati yuqori bo'lib bormoqda. Oldingidek xira va aniq bo'lmagan tasvir va videolar hozirda deyarli mavjud emas. Sababi video karta mavjud ekanligi. Video karta bu bizga tasvir va videolarni tiniqlashtirib beruvchi yoki bizning ko'zimiz ilg'ay oladigan sekundiga 25 kadr o'tishini tezkorlik bilan ta'minlab beruvchi va albatta piksellarni video karta qo'llay olishiga qarab kichraytirib beruvchi qurilma hisoblanadi. Sodda qilib aytganda video karta tezkor qayta ishlovchi qurilma hisoblanadi.
Stolning istalgan erkin nuqtasida biz sichqonchaning o'ng tugmasini bosamiz va paydo bo'lgan menyuda Catalyst Control Center ni tanladik. Chapdagi ustun juda ma'lumotli - kerakli elementni topish oson. Keling endi bir tartibda boshlaymiz. Radeon grafik kartasi ish stoli nazorat nuqtasi bilan boshlanadi. Bu yerda qiziqish yorqinligi va rangi qizg'inligini o'rnatish qobiliyatidir. Bu tizim uch o'lchovli grafikada ishlamaydi.
Bu tizimning "Ishlash" bo'limida siz nominal qiymatdan yuqori chastotalarni kuchaytirib kartochka tezligini sezilarli darajada oshirishingiz mumkin - bu "overclock" deb ataladi.
O'rnatilgan video karta — bunday video karta o'rnatilgan kompyuterlar ba’zaviy ishlar uchun mo'ljallangan kompyuter bo'ladi. Ya'ni operatsion tizim grafikasini ko'rsata olish uchun, ofis ishlari bilan ishlash, oddiy dasturlardan foydalanish, yuqori sifatli rasm yoki film tomosha qilish yoki yengil ya'ni video kartaning xotirasi qo'llay oladigan o'yinlarni o'ynash mumkin (lekin undan yuqori video kartadan xotira talab qiladigan o'yinlarni o'ynash taklif etilmaydi). Video kartaning xotirasi 256Mb gacha bo'lishi mumkin. Bu turdagi video xotira alohida bo'lmaydi bular ona plata (motherboard) da o'zi o'rnatilgan bo'ladi. Hozirgi kunda Intel, ATI (AMD tarkibiga kiruvchi), VIA kabi firmalar o'rnatilgan video kartalarni ishlab chiqaradi.
Tashqi ulanuvchi video karta — aslida olganda bu video karta tashqidan ulanmaydi ya'ni kompyuter ichida maxsus port orqali ona plata (motherboard) ga ulanadi. Nega tashqi ulanuvchi video karta deb nomlanishiga kelsak bu video kartasiz ham bizning kompyuter ishlaydi va bu kartani kompyuter ishini tezlashtirish maqsadida qo'shimcha tarzda o'rnatiladi. Bu kabi video kartalarning o'zining operativ xotirasi, kesh xotira va ishlash chastotasi mavjud. Bularning ishlab chiqilishi kompyuter texnologiyasida ancha yutuqlarga erishishga sabab bo'ldi. Chunki endi yuqori sifatli video va tasvirlarni ko'rishimiz, turli sifatli o'yinlarni o'ynashimiz, yuqori aniqlikda ishlovchi dasturlar bilan ishlash imkoniyati yuzaga keldi desak mubolag'a bo'lmaydi. Tashqi video kartalarning hajmi 256Mb va undan yuqori bo'ladi. Hozirgi kunga kelib o'yinlar uchun mo'ljallangan 1Gb — 12Gb gacha bo'lgan video kartalar mavjud. Bularni ishlab chiqaruvchi firmalarga asosiy talabgorlar AMD va NVidia firmalaridir.
Yuqorida aytilganlarning barchasi faqat o'yin yechimlariga tegishli. Ofis grafik kartalarida katta hajmdagi xotiraning mavjudligi shart emas, chunki bu miqdorni o'zlashtira oladigan o'yinni boshlash mumkin bo'lmaydi.
Shaxsiy kompyuterlarni sinovdan o’tkazish va muammoni bartaraf etish
Kompyuter texnikasidan foydalanishda unda yuzaga keladigan ayrim nosozliklarni aniqlash metodikalari va ularni yo'qotish usullariga doimo katta e'tibor qaratiladi. Bu masalada shaxsiy kompyuter (ShK) nosozliklarini tashhis qilish va sozlash bo'yicha axborotlarni umumlashtirib, o'rganish katta ahamiyatga ega.
Kompyuter texnikasidan foydalanishda unda yuzaga keladigan ayrim nosozliklarni aniqlash metodikalari va ularni yo'qotish usullariga doimo katta e'tibor qaratiladi. Bu masalada shaxsiy kompyuter (ShK) nosozliklarini tashhis qilish va sozlash bo'yicha axborotlarni umumlashtirib, o'rganish katta ahamiyatga ega. Ma'lumki, jamlovchi qismlari va detallarining har bir komponenti kompyuterning noto'g'ri yoki nuqsonli ishlashiga sabab bo'lishi mumkin. Agar kompyuter umuman ishlamasa, ishlamayotgan buzilgan elementini ShK detallarini navbat bilan ishlashi aniq bo'lgan detallarga almashtirib, osongina aniqlab olish mumkin. Agar shunday imkoniyat bo'lmasa, tekshirmoqchi bo'lgan barcha detallarni olib, do'stingiz yoki qarindoshingiznikiga borishingiz mumkin. Ishlab turgan kompyuter orqali o'z detallaringizni navbat bilan almashtirib ko'rib, buzilgan detalni osongina topish mumkin. To'xtab qoladigan komponentni topish ancha qiyinroq bo'ladi. Shunday holatlarda kompyuter o'zidan-o'zi "to'xtab qolishi", yuklanishi yoki ekrani moviy rangli bo'lib qolishi mumkin.
Agar kompyuter tez-tez qotib qoladigan bo'lsa, unda bu holatning asosiy sababi quyidagilar: kompyuterning qizib ketishi, sifatsiz quvvat manbai, bir yoki bir necha komponentlarining notekis ishlashi, dasturiy ta'minotdagi (operatsion tizim, drayverlar, qo'shimchalarda) xato yuz bergan bo'lishi mumkin.
Tizimning qaysi bir komponenti qizib ketayotganligini aniqlash uchun monitorning dasturlarini biridan foydalanish kerak bo'ladi. Shundan keyin eng ko'p qotib qoladigan sharoitlarni hosil qilish kerak. Monitorni kuzatib borib, kompyuterda nima qizib ketayotganligini aniqlang va qo'shimcha sovitish manbai kiritish to'g'risida o'ylang. Agar hammasi joyida bo'lsa ham, muammo bartaraf etilmayotgan bo'lsa, quvvat manbai blokiga e'tibor qarating. Birinchi navbatda, quvvat manbai bloki bilan korpusni arzon narxda sotib olganlar shunday qilishlari kerak. Arzon bahoda sotib olgan bo'lsangiz, ishlab chiqaruvchilarning bloklarini ko'rasiz. Aytib o'tilgan "brendlarning" mahsulotlar sifati yaxshi emas. Bundan tashqari, uy sharoitlarida blokni test sinovlaridan o'tkazish metodikasini ham o'rganib qo'ygan ma'quldir.
O'rnatilgan dasturiy ta'minotdagi nuqson ham kompyuterning tez-tez qotib qolishi sabablaridan biri hisoblanadi. Agar kompyuter qaysidir dastur (masalan, tizim drayverlari, qo'shimcha tizim xizmatlari va boshqalar) o'rnatilgandan so'ng qotib qoladigan bo'lib qolsa, unda avvaliga uni o'chirib tashlab sinab ko'rish kerak. Juda bo'lmaganda tizimni qayta o'rnatish zarur bo'ladi. Bundan tashqari, barcha shleyflar yaxshi ulanganligini, xotira plankalarini, kengaytirish platalarini tekshirib chiqish kerak. Ular mahkam va tekis ulangan bo'lishi kerak. Ba'zida sistemani oxirgi vintigacha yechib tashlash va puxta o'ylab, yaxshilab qayta yig'ish ham yordam beradi. Juda og'ir holatlarda unchalik zarur bo'lmagan barcha komponentlarni - tovush kartalari, optik disklar, tyunerlarni atrof qo'shimcha qurilmalarini o'chirib qo'yish ham juda foydali bo'ladi.