Aytilishicha, havoda 5 mikrondan kichik mikrozarralarning havodagi konsentratsiyasi me'yoridan oshib ketishi fuqarolarning
Download 1.19 Mb. Pdf ko'rish
|
Презентация1
|
Shanba kuni Janubiy Koreya poytaxti Seul aholisi havoning me'yoridan ortiq ifloslanishi haqida ogohlantirildi. Bu haqda Ryonxap agentligi xabar bermoqda. Aytilishicha, havoda 2.5 mikrondan kichik mikrozarralarning havodagi konsentratsiyasi me'yoridan oshib ketishi fuqarolarning sog‘lig‘iga xavf solishi mumkin. Shaharning ayrim tumanlarida mikrozarralarning havodagi konsentratsiyasi bir metr kubda 70 mikrogrammni tashkil etmoqda. 2.5 mikrondan kichikroq zarralar havoning tuman bilan qoplangani illyuziyasini yaratadi va inson o‘pkasiga chuqur o‘rnashib qolib, bo‘g‘ilish hissini keltirib chiqarishi mumkin. Shahar aholisiga, birinchi navbatda havo yo‘llari va yurak kasalliklariga chalinganlarga, shuningdek, bolalar va keksalarga ko‘chalarga imkon qadar chiqmaslik, chiqqanda esa burun va og‘izni niqob bilan to‘sish tavsiya qilindi. Agentlikning eslatib o‘tishicha, shaharda bir yil ichida havo ifloslanishi bilan bog‘liq to‘rtinchi holat kuzatilmoqda. Ayni damda Seul shahrida zararli chang miqdori bir kub metr hududda 99 mikrogrammni tashkil etib, rekord darajadagi maksimum ko`rsatkichga etib borgan. Shu munosabat bilan havo tarkibidagi zararli chang miqdorini kamaytirish maqsadida shaharda avtomobillar harakati vaqtincha cheklanmoqda. Jamoat ob`ektlarida ish vaqti qisqartirildi, shahardagi barcha jamoat parkinglari ham yopilgan. Shahardagi havoni tozalovchi filtrlarning kun bo`yi ishlashi ta`minlanmoqda. Aholiga ko`chaga chiqqan vaqtda maxsus niqob taqib olish tavsiya etilmoqda. Ko`rilayotgan choralarga qaramasdan aholining ko`pchiligi havoning haddan tashqari ifloslanishidan qattiq aziyat chekayotganini aytishmoqda. Ekspertlar haroratning tobora ko`tarilishi va havo massasining beqarorlashuvi natijasida Koreyada havoning zararli chang bilan qoplanishi iyun oyiga qadar yana bir necha marotaba kuzatilishini ta`kidlamoqda. Koreys yarimoroli Osiyoning sharqiy oxirida joylashib, uzunligi 1100 killometrni tashkil etadi. Gʻarbdan Tinch okeani bilan, shimoldan esa Xitoy va Rossiya bilan chegaradosh. Koreyaning sharqiy tomonida Sharqiy Dengiz boʻlib, uning ortida Yaponiya joylashgan. Yerining 70 foizini togʻlar egallab, qirgʻoq yoqalab 3000 minga yaqin orolchalar tarqalgan. Koreyaning yer maydoni 222 ming 154 km 2 boʻlib, kattaligi taxminan Buyuk Britaniya yoki Ruminiyaga teng. Ushbu maydonning 45.5 % yoki 100 ming km 2 idan qishloq xoʻjaligida foydalanish mumkin. Togʻli tumanlar butun maydonning taxminan uchdan ikki qismini tashkil etib, Portugaliya , Mojariston yoki Irlandiya maydonicha desa boʻladi. Tebeksan togʻ zanjiri shaqiy qirgʻoq boʻylab choʻzilib, Sharqiy dengiz kuchli toʻlqinlari tomonidan yuvilib turadi. Ushbu zarba ostida katta qoya va qoya orolchalar paydo boʻlgan. Gʻarbiy va janubiy qirgʻoqlar esa qiya jarlik. Jarliklar boʻylab qirgʻoqlari moʻjizona kesilgan bogʻozli yaqin orollar joylashgan. Yarimorolda shunday koʻp daryo va tasvirlar chizilgan togʻlar borki, shunga koreyslar koʻpincha oʻz davlatini chiroyli tillarang parchalarga qiyoslashgan. Togʻning eng baland choʻqqisi Shimoliy Koreyada joylashgan Pektusan boʻlib, Xitoy chegarasi boʻlab dengiz sathidan 2744 m balandlikka koʻtarilgan. Pektusan togʻida oʻchgan vulqonlar boʻlib, uning ogʻzida "Chonji" deb nom olgan katta koʻl paydo boʻlgan. Bu togʻ Koreya ruhi hisoblanib, Koreya Respublikasining madhiyasi matnida bu haqda eslatilgan. Nisbatan katta boʻlmagan Koreya yarimorolida yetarlicha koʻp katta va kichik daryolar oqadi. Ushbu suv arteriyalari koreyslar hayot tarzi va mamlakatini sanoatlashitirishda muhim rol egalladi. Koreyaning eng katta ikki daryosi — bu Naktongkang (525 km) va Koreya poytaxti Seuldan oʻqib oʻtadigan Hankang (494 km). Hankang daryosi uzoq tarixda uning qirgʻoqlarida rivojlangan aholiga muhim ahamiyatga ega boʻlganidek bugungi kunda ham zich aholining hayotida muhim ahamiyatga ega. Koreyaning uch tomonini yuvib turuvchi dengizlar ham aholi hayotida uzoq davrlardan beri muhim rolga ega boʻldi. Shuning uchun ham dengizshunoslik va kemasozlik sanoati tez rivojlandi. Janubiy Koreya atrof-muhitning ifloslanishi ortib borayotgani tufayli “konservalangan havo”ni sotishni Janubiy Koreya atrof-muhitning ifloslanishi ortib borayotgani tufayli “konservalangan havo”ni sotishni boshlamoqda, deb Janubiy Koreya atrof-muhitning ifloslanishi ortib borayotgani tufayli “konservalangan havo”ni sotishni boshlamoqda, deb xabar berdi Ryonxap agentligi. Ma'lumotlarga ko‘ra, tog‘ havosiga ega ballonchalarni ishlab chiqarish bilan mamlakat janubi-sharqidagi Xadon uyezdi Kanada kompaniyalaridan biri bilan birgalikda shug‘ullanadi. Ushbu haftada Iysin posyolkasida 99 kvadrat metrlik maydonga ega fabrika ochiladi, u yerda sarv hidiga ega toza havo bilan to‘ldirilgan ballonchalar ishlab chiqariladi. Bunday havoni Chirisan tog‘larida 700-800 metrlik balandlikdan olishadi. Taxminlarga ko‘ra, Janubiy Koreyada shunday “konservalar” narxi 13 dollar bo‘ladi. Zavod bir kunda ikki mingta havoli ballonchani ishlab chiqarishni rejalashtirmoqda. Loyiha muvaffaqiyat qozonadigan bo‘lsa, Xadon havosi Xitoy, Hindiston va Yaqin Sharqqa ham yetkazib beriladi. Tabiati. Sharqiy qirgʻogʻi togʻlik. Kemachilik uchun eng qulay buxtalari shimoliy qismida joylashgan. Tabiiy gavanlari janubiy qismida. Gʻarbiy sohili, asosan, tekislik, ammo koʻp boʻlakka boʻlingan. Koreaning aksari qismi togʻlik. Shimolida Shimoliy Koreya togʻlari (balandligi 2744 m gacha) va katta yassi togʻlar, Koreya yarim orolning sharqida Sharqiy Koreya togʻlari, janubida shu togʻlarning janubiy-gʻarbiy tarmoqlari, janubida esa Janubiy Koreya togʻlari bor. Korea Hududining ¼ qismini pasttekislik va tekisliklar tashkil etadi. Korea asosan, tokembriy granitlari, gneyslar va metamorfik slanets qatlamlaridan iborat. Koreada 100 ga yaqin temir ruda koni, polimetall konlari, volfram, xrom, kobalt, nikel, oltin va kumush rudasi konlari, bundan tashqari, grafit, magnezit, toshkoʻmir kabi noruda qazilma konlari ham bor. Iqdimi — dengiz iqlimi, shimolida oʻzgaruvchan, koʻp qismida moʼtadil, janubida subtropik. Eng issiq oy avgust ning oʻrtacha temperaturasi 22—26°, yanvarniki — 21° dan +4° gacha, togʻlarda — 40° gacha. Oʻrtacha yillik yog'in 700–1500 mm. Daryo koʻp, ammo kichik, qor va yomgʻir suvlaridan toʻyinadi. Asosiy daryolari: Amnokkan, Tumangan, Naktongan, Tedongan va Xangan. Yirik daryolarining quyi oqimidagina kema qatnaydi. Qoʻngʻir oʻrmon tuprogʻi, kizil, sariq, unumdor allyuvial tuproqlar uchraydi. Yer yuzasining 70%dan koʻprogʻi oʻrmon va butazorlar bilan qoplangan. Togʻ etaqlarida shumtol, kashtan, yuqorirogʻida qoraqaragʻay, qaragʻay, kedr va boshqa oʻsadi. 300 m gacha baland joylarda doim yashil oʻsimliklar bor. Hayvonlardan yoʻlbars, qoplon, qora va qoʻngʻir ayiqlar, bugʻu, parrandalardan esa tustovuq, oʻrdak va boshqa yashaydi. Baliqning 75 turi mavjud. Janubiy Koreyada havoning ifloslanishi odamlar va atrof muhit uchun tobora ortib borayotgan tahdidga aylandi. Atmosferaning ifloslanishi ko'plab manbalardan, ham ichki, ham xalqaro manbalardan kelib chiqadi. Janubiy Koreyada tez sanoatlashganidan keyin, ayniqsa Seul va boshqa shaharlarda ifloslanishning ko'plab shakllari ko'paydi.Aeronavtika va kosmik tadqiqotlar milliy boshqarmasi (NASA) maʼlumotlariga koʻra, Seul havosi eng ifloslangan shaharlardan biri hisoblanadi. 2009 va 2013 yillarda shaharning o'rtacha PM10 darajasi Los Anjeles, Tokio, Parij va London kabi dunyodagi ko'plab yirik shaharlarga qaraganda yuqori edi. Shuningdek, 2010-yilda Seul metropoliteni hududidagi o‘limlarning 16 foizi havo sifatiga to‘g‘ri kelgani taxmin qilinmoqda. Bu sog‘liq va atrof-muhit muammolariga olib keldi. Koreyslar toza havodan nafas olish uchun niqoblar va havo tozalagichlar sotib olishadi va mamlakatdagi chiqindilarni kamaytirish ustida ishlamoqda. Jahon sog'liqni saqlash tashkiloti (JSST) ma'lumotlariga ko'ra, havodagi mayda chang yoki zarrachalar (PM) Koreyada sog'liq uchun jiddiy tahdiddir, chunki uning tarkibida nitratlar, qora uglerod va aerodinamik diametri 2,5 mikrometrdan (㎛) kam bo'lgan mineral chang mavjud. Yurak-qon tomir tizimiga kirib borish uchun nafas olish mumkin. Yonhap News xabar berishicha, 2019 yilda Janubiy Koreyada PM 2,5 darajasi qayd etilgan – bu 35 boy davlat orasida eng yomon havo sifati. Koreya Atrof-muhit vazirligi 2016 yilda Janubiy Koreyaning havo ifloslanishini nazorat qilish bozori 4,6 milliard dollarni tashkil etganini va bu o'tgan yilga nisbatan taxminan 5,9 foizga kamayganini ta'kidladi. Bozor 2016-yilda jami atrof-muhit texnologiyalari va muhandislik sektorining 5,5 foizini tashkil etdi. Bozorni tovarlarni sotish, xizmatlar va sinov/tahlil bo‘yicha segmentlanganda, havo ifloslanishini nazorat qiluvchi tovar va asbob-uskunalar sektori hajmi eng katta hisoblanadi. Koreya Atrof-muhit vazirligi Toza havoni saqlash to'g'risidagi qonunga muvofiq havoni ifloslantiruvchi moddalar va xavfli havo moddalarining chiqarilishini nazorat qiladi va tartibga soladi. 2019 yil may oyida yanada qat'iy ko'rsatmalarga ega qayta ko'rib chiqilgan qonun loyihasi e'lon qilindi. Emissiya standartlari avvalgi qonun loyihasiga nisbatan 30 foizga kuchaytirildi va ilgari tartibga solinmagan moddalar uchun yangi standartlar belgilandi. 2020-yildan boshlab Janubiy Koreya 11 ta havo ifloslantiruvchi va 32 ta xavfli havo moddalariga nisbatan me’yoriy cheklovlarni joriy qiladi, bu avvalgi qonun loyihasidagi 11 ta havo ifloslantiruvchi va 18 ta xavfli havo moddalaridan ko‘p. Koreyaning 61 ta ko'mir zavodi havo ifloslanishiga asosiy hissa qo'shuvchilardan biri hisoblanadi. Ushbu stansiyalar 2018- yilda mamlakatda ishlab chiqarilgan jami energiyaning 52,5 foizini ham tashkil etdi. Mamlakat dunyoda ishlayotgan super va o‘ta o‘ta muhim elektr stansiyalarining eng yuqori ulushiga ega. Hukumat zavodlarni karbonat angidridni ushlash va saqlash (CCS), selektiv katalitik kamaytirish (SCR) va chiqindi gazlarini oltingugurtdan tozalash (FGD) tizimlari bilan qayta jihozlash choralarini ko'rmoqda. Koreyaning ko'mirda ishlaydigan elektr stansiyalari nisbatan zamonaviy va katta bo'lsa-da, bug' parametrlari yangiroq bo'lsa-da, 2016 yil iyul oyida mamlakat Savdo vaziri 2025 yilga kelib 10 o'ttiz yillik ko'mir elektr stantsiyalarini yopishni maqsad qilib, havo ifloslanishini nazorat qilish choralarini e'lon qildi. Bundan tashqari, hukumat energiya samaradorligini oshirish va chiqindilarni kamaytirish uchun aylanma nasoslar quvvatini kengaytirish maqsadida bir qancha zavodlarda turbinalar almashtiradi. Shuningdek, 2024-yilgacha ochiq ko‘mir omborlari yopiq omborlarga almashtiriladi. Download 1.19 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|