Қазақстан республикасы білім жӘне ғылым министрлігі

3 Дәріс.
Объектінің қасиеттері және олардың өтпелі процесстері. Объектінің математикалық тәсілін құрастыру.
Объектінің қасиеті және олардың өтпелі процесстері.
Объектіде өтпелі процестердің түрлері тасушынының, оны реттеушінің және сырттан әсер етушінің формасына және мөлшеріне тәуелді және оның динамикалық құрамына да байланысты болып келеді.
Объектінің құрамын автоматизацияның схемасын құру кезінде, реттеуіш жұмысының заңдарын таңдау және қалпына келтірілген параметрлердің үйлесімді мәндерін анықтау кезінде білу шарт болып келеді. Объект қасиетінің дұрыс есептелуі өтпелі процес сапасының ең жоғарғы көрсеткіштерін қабылдайтын АРЖ-сін құруға жол береді ; объектінің құрамын дұрыс бағаламау негізінен сәтсіз жағдайлар тудыруы мүмкін, сонымен қатар реттеушінің күрделі схемалары өтпелі процестің жоғарғы сапалы болуын қамтамассыз ете алмайды. Реттеуші объектінің негізгі қасиеті болып өзара тегістеу ,өзара реттеуші , сиымдылық және кешігуі болып табылады.
Объектіні өзара тегістеу оның тұрақтылығын сипаттайды.
Өзара тегістеу деп- өзінің кіріс шамасын өзгерткенен кейін тепе-тең күйінде тұрақты объектінің құрамы өзінен-өзі құрылу қасиетін айтамыз. Өзара тегістеу объектісінде кіріс шамасының біртіндеп өзгеруі, ішкі кері байланысқа тәуелді, шығыс шамасының жылдамдықпен өзгеруіне , біртіндеп нолге дейін төмендеуіне әкеліп соғады. Бұл сипаттама сапасына қарай р өзара тегістеу дәрежесімен анықталады , яғни объектінің кіріс шамасының өзгеруінің қатынасы (х, z) шығыс шамасының өзгеруімен у∞ тепе-теңдік күйіне объектінің жетуімен түсіндіріледі. немесе
Өзара тегістеудің дәрежесі көп болған сайын , шығыс шамасының бастапқы күйден ауытқуы соншама аз болады.
Объектінің сиымдылығы барлық қатысатын динамикалық объектілердің қасиеті болып табылады. Ол олардың инерциясын сипаттайды – шығыс жылдамдығының өзгеруіне байланысты кіріс шамасының әсер ету дәрежесін көрсетеді. Сонымен қатар объектінің кіріс шамасының дәрежелі түрде өзгеруі шығыс шамасының соңғы жылдамдыққа дейін өзгеруіне де әкеліп соғады. Сиымдылық бойынша кіріс шамасының өзгеруі оның шығыс шамасы бірліктен уақыт сызығындағы бірліке өзгеруіне әкеліп соғатынын көрсетеді.

Сиымдылық көп болған сайын , объектінің шығыс шамасының өзгеруінің жылдамдығы соншалықты аз болады және керісіншіде болады.