B 420 –Guruh Talabasi Toshpulatov Aslbek!

B_420 –Guruh Talabasi Toshpulatov Aslbek!

Gregarinalarning ahamiyati,tuzilishi,ko’payishi va rivojlanishi!

GREGARINALAR (GREGARININA) SINFI Gregarinalar 500—1000 turni o‘z ichiga oladi. Hamma gregarinalar umurtqasiz hayvonlarda parazitlik qiladi. Bo‘g‘imoyokdilarning ko‘pchilik turlari asosan hasharotlarning ichagida yashaydi. Ayrim vakillari halqali chuvalchanglar, ninaterililar va qobiqlilarda ham uchray-di. Gregarinalarni hayvonlarning tana bo‘shlig‘i, jin­siy organlari va boshqa a’zolarida uchratish mumkin. Gregarinalarning jinsiy ko‘payishi o‘ziga xos bo‘lib, boshqa sporalilardan keskin farq qiladi. Ular orasida bo‘g‘imoyokdilarning ichagida yashovchi haqiqiy gregarina­lar (Eugregarinida) turkumi vakillari eng murakkab tu­zilgan.

• GREGARINALAR (GREGARININA) SINFI Gregarinalar 500—1000 turni o‘z ichiga oladi. Hamma gregarinalar umurtqasiz hayvonlarda parazitlik qiladi. Bo‘g‘imoyokdilarning ko‘pchilik turlari asosan hasharotlarning ichagida yashaydi. Ayrim vakillari halqali chuvalchanglar, ninaterililar va qobiqlilarda ham uchray-di. Gregarinalarni hayvonlarning tana bo‘shlig‘i, jin­siy organlari va boshqa a’zolarida uchratish mumkin. Gregarinalarning jinsiy ko‘payishi o‘ziga xos bo‘lib, boshqa sporalilardan keskin farq qiladi. Ular orasida bo‘g‘imoyokdilarning ichagida yashovchi haqiqiy gregarina­lar (Eugregarinida) turkumi vakillari eng murakkab tu­zilgan.

Parazit holda hayot kechirganligi uchun ularda og‘iz, ovqatni hazm qiluvchi va qisqaruvchi vakuolalari bo‘lmaydi. Gregarinalar tayyor ovqatni butun tana yuzasi bilan shimib (osmotik yo‘1 bilan) oziqlanadilar. Gregarina tanasining shakli uzun chuvalchangsimon bo‘lib, 3 qismdan iborat: oldingi qismi epimerit, o‘rta qismi protomerit va keyingi qismi deytomerit deyiladi, deytomeritda bitta yadro joylashgan. Epimerit qismi xo‘jayinning ichak hujayi-alariga yopishishi uchun xizmat qiladi, shuning uchun u turli gregarinalarda har xil shaklda tuzilgan. Gregarinaning tanasi qalin parda-pellikula bilan qoplangan, shuning uchun ham uning shakli doimo bir xildir. Tanasining ekioplazma qismi tiniq ko‘rinishda, unda bo‘yiga cho‘zilgan va ko‘ndalang joylashgan muskul tolalari - mionemalar bo‘ladi. Bular gregarina gavdasining qisqarish va cho‘zilishini ta’minlaydi.

• Parazit holda hayot kechirganligi uchun ularda og‘iz, ovqatni hazm qiluvchi va qisqaruvchi vakuolalari bo‘lmaydi. Gregarinalar tayyor ovqatni butun tana yuzasi bilan shimib (osmotik yo‘1 bilan) oziqlanadilar. Gregarina tanasining shakli uzun chuvalchangsimon bo‘lib, 3 qismdan iborat: oldingi qismi epimerit, o‘rta qismi protomerit va keyingi qismi deytomerit deyiladi, deytomeritda bitta yadro joylashgan. Epimerit qismi xo‘jayinning ichak hujayi-alariga yopishishi uchun xizmat qiladi, shuning uchun u turli gregarinalarda har xil shaklda tuzilgan. Gregarinaning tanasi qalin parda-pellikula bilan qoplangan, shuning uchun ham uning shakli doimo bir xildir. Tanasining ekioplazma qismi tiniq ko‘rinishda, unda bo‘yiga cho‘zilgan va ko‘ndalang joylashgan muskul tolalari - mionemalar bo‘ladi. Bular gregarina gavdasining qisqarish va cho‘zilishini ta’minlaydi.

Gregarinalar jinsiy yo’li bilan ko‘payadi, voyaga etgan gregarinalar-gamontlar yoki gametotsitlar deyiladi. Ikkita gregarina juft boiib qo‘shiladi va sizigi hosil qiladi. Bunda bitta gregarina tanasining keyingi qismi bilan ikkinchi gregarinaning oldingi qismiga borib yopishadi. Keyin bu ikkala gregarina yumoloqlanib, umumiy pardaga o‘raladi va sista hosil qiladi. Lekin sista ichida gregarinalar o‘zaro qo‘shilmaydilar. Har bir gregarinaning yadrosi ko‘p marta boiinib, ular tananing chetiga ko‘chadi va har xil bir necha mayda bir hujayrali jinsiy individlar-gametalar paydo boiadi.

• Gregarinalar jinsiy yo’li bilan ko‘payadi, voyaga etgan gregarinalar-gamontlar yoki gametotsitlar deyiladi. Ikkita gregarina juft boiib qo‘shiladi va sizigi hosil qiladi. Bunda bitta gregarina tanasining keyingi qismi bilan ikkinchi gregarinaning oldingi qismiga borib yopishadi. Keyin bu ikkala gregarina yumoloqlanib, umumiy pardaga o‘raladi va sista hosil qiladi. Lekin sista ichida gregarinalar o‘zaro qo‘shilmaydilar. Har bir gregarinaning yadrosi ko‘p marta boiinib, ular tananing chetiga ko‘chadi va har xil bir necha mayda bir hujayrali jinsiy individlar-gametalar paydo boiadi.

Makro va mikrogametalar qo'shilib zigota hosil boiadi. Zigotalar duksimon shaklda boiib, usti qalin po‘st bilan qoplanadi va ootsista yoki spora hosil qiladi. Sistaning ichidagi juda ko‘p ootsistalar bilan birga tashqi muhitga chiqadi. Keyin ootsistalarda sporozoit hosil boiadi. Ana shunday sistalar xo‘jayin tomonidan oziqa bilan yutilganda sistaning qobigi erib, undagi sporozoitlar ichak epiteliysiga kirib oladilar.

• Makro va mikrogametalar qo'shilib zigota hosil boiadi. Zigotalar duksimon shaklda boiib, usti qalin po‘st bilan qoplanadi va ootsista yoki spora hosil qiladi. Sistaning ichidagi juda ko‘p ootsistalar bilan birga tashqi muhitga chiqadi. Keyin ootsistalarda sporozoit hosil boiadi. Ana shunday sistalar xo‘jayin tomonidan oziqa bilan yutilganda sistaning qobigi erib, undagi sporozoitlar ichak epiteliysiga kirib oladilar.

Ayrim gregarinalar butun tanasi bilan siljib harakatlanadi, ularda hech qanday harakatlanish organoidlari boimaydi. Endoplazma donador boiib, unda ko‘p mikdorda extiyoj ovqat moddasiglikogen to‘pianadi.

• Ayrim gregarinalar butun tanasi bilan siljib harakatlanadi, ularda hech qanday harakatlanish organoidlari boimaydi. Endoplazma donador boiib, unda ko‘p mikdorda extiyoj ovqat moddasiglikogen to‘pianadi.

E’tiboringiz uchun raxmat!