B. G. Ananev bo’yicha metod turkumlari

Nazorat savollar

1.Psixologya so’zining lug’aviy ma’nosi.

2.Psixologya fanining predmeti.

3.Psixologya qachon paydo bo’lgan.

4.Psixologya fanining nazariy va amaliy vazifalari.

5.Psixologyaning qanday tarmoqlari mavjud.

6.Psixologyaning falsafa tarkibidagi taraqqiyoti.

7.Psixologyaning qanday ilmiy yo’nalishlarini bilasiz.

8.Psixologyaning yirik ilmiy maktablari.

9.Metod dep nimaga aytiladi.

10.Asosiy va yordamchi metod turlari.

11.B.G.Ananev bo’yicha metod turkumlari.

12.Qaysi metodlar tashkily metodlarga kiradi.

13.Psixoogya tarmoqlari qanday mezonlarga ko’ra farqlanadi.

14.Organizmning yaxlit tuzilma sifatida faolyat ko’rsatishi nima ta’minlab beradi.

15.Asab tizimi qanday bo’limlardan iborat.

16.Periferik nervlar majmuasi qaysi organlar ta’minlaydi.

17.Neyron qanday tuzilishga ega.

18.Nima nerv faolyatining asosiy mexanizimi bo’lip xisoblanadi.

19.Psixikaning moddiy asosi nima.

20.Miya kata yarim sharlari faolyatining umumiy qonunlari kim tomonidan kashf qilingan.

21.Instinkt dep nimaga aytiladi.

22.Onglik va ongsizlik tushunchalar mazmuni.

23.Retseptorlarning faolyati nimaga bog’liq.

JAVOBLAR;

1.Psixologya so’zining lug’aviy ma’nosi- grekcha psyuxe – jon ruh, logos- fan ta’limot degan ma’noni anglatadi.

2.Psixologya faning predmeti tarix davomida va turli xil psixologya yo’nalishlari nuqtayi nazardan turlicha tushiniladi. Zamonaviy psixoogya uchun psixologya predmetini izlash xali ham dolzarbligicha qolmoqda.

3.Psixologya atamasi – ikki yarim ming yil. 170 yil avval. ХvIII asrning oxiri va хх asrning boshlaridagina keng qo’llaniladigan bo’ldi.

4.Psixologa tabiiy va ijtimoiy ilmiy fan sifatida. Psixologya bilimlarning o’ziga xos tomonlari. Umimiy psixologya samara beruvchi xarakatga keltiruvchi va xayvon hamda odam obekti faolyatidagi psixik aks ettirishning tuzilishi va xulq atvori haqidagi fan sifatida.

5.Psixologya fani prinsplari va tarmoqlari.Hozirgi kunda psixologya faning quydagi prinsplari mavjud; determinizm, ong va faolyat, psixikaning faolyatida rivojlanish printsipi, psixikaning faolyatida rivojlanish prinsipi. Determinizm prinspiga ko’ra, psixika yashash sharoiti o’zgarishi bilan o’zgaradi.

6.Psixologya masalalari uzoq vaqt davomida falsafa doirasida ko’rip chiqilgan. Faqad хIх asrning o’rtalarida psixologya mustaqil fanga aylangan. Hozirgi vaqtda falsafa bilan birgalikda o’rganilayotgan ilmiy muammolar mavjud. Ushbu muammolarga shaxs tushunchalari hayot maqsadlari mafkura, siyosiy qarashlar, axloqiy qadryatlar va boshqalar kiradi.

7.Psixologyaning ilmiy yo’nalishlari; Flsafa, Sotologya, Tarix, Biologik fanlar,jumladan tibbiyot bilan chambarchas bog’liq. Psixologya ushbu fanlarning yutuqlaridan foydalanish psixologik hodisalar va ruxiy jarayonlar fizyologik jihatdan belgilanishga asoslanadi.

8.Gemanyada psixologyaning Sestapsixologya yo’nalishi vujdga keldi unuing ko’zga ko’ringan namoyondalari X Erenself [1859] [1932] V Keler [1887] [1967] K Kufka [1861] [1941] va boshqalar. Gestaltchilar barcha murakkap psixik protseslar oddiy xolatlarda yani sezgilardan iborat dp xisoplgan asopsiyonislar tanqid qiladilar.

9.Metod Grekcha metodos- so’zidan olingan bo’lip yo’l, axloq, usuli ma’nolarini anglatadi.

10.Ma’lumot to’plashusullari [ o’z o’zini kuzatish, faolyat natijalarini o’rganish, hujjatlarni o’rganish, biograik usul]. Ma’lumotlarga ishlov berish usullari.[ statistik taxlil boshqa matematik usullar]. Psixologik tasir etish usullari.[ muxokamalar, treninglar, shakilantiruvchi tadqiqotlar, ishontirish].

11.B.G Ananevning nuqtai nazaricha psixologik kuzatish metodlari psixologikobektlar bilan operatsiyalar tizimi bo’lip, fanning bililish obektidir. Psixologyada empiric metodlarni qo’llash muammosi ko’rip chiqilayotganda ularni psixologik metodlar tizimidagi o’rnidan aniqlash kerak.

12. Inson faolyatining barcha soxalarida tegishli metodlardan fodalaniladi. Bu metodlardan eng umumiy belgisini hisobga olgan holda ularni borliqni amaliy yoki nazariy o’zlashtirish operatsiyalarining yoki yo’llarning yig’indisi deyish mumkin. Ushbu qo’llanmada tashkiliy metodlar qo’llanmalari ko’rip chiqiladi.

13.Psixologya tarmoqlari; Zamonaviy psixologya – bu ko’p tarmoqli fan hisoblanadi. Psixologya tarmoqlari nisbatan mustaqil rivojlanayotgan yo’nalishlardur. Ular shartli ravishda fundamental [umumiy] va amaliy [maxsus] ga ajratiladi. Psixologya fundamental yo’nalishlari; o’rganish jarayonlari, Psixik xususyatlar, Psixik holatlar.

14.Organizm – individual yashayotgan tizmdur. Organizmlar oziqlanish, ko’payish, o’sish tashqi ta’sirlardan reaksiyalanishga qodir. Organizmlar bir yoki bir nechta hujayralardan iborat bo’lishi mumkin. Hujayralar tipga qarap organizmlar prokariot va eukariot ajratiladi. Prokariot shartli ravishda ikki ust olam; bakteryalar va arxeylarga bo’linadi. Eyukariotlarga; zambirug’lar, hayvonlar va o’simliklar kiradi.

15.Asab tizimi turli xi o’zaro bog’liq tuzilmalarni tashkil etadigan va tananing barcha faolyatini istalgan va ongli harakatlarni shuningdek reflekslar va avftomatik harakatlarni boshqaradigan asab hujayralarining tarmoqlaridan iborat asab tizimi tashqi dunyo bilano’zaro aloqada bo’lishimizga imkon beradi va aqliyfaolyat uchun javobgardur.

16.Nerv sistemasi releks yo’l bilan ishlaydi. Organizmda tashqi va ichki ta’sirotlarni sezadigan rtseptorlari bor. Normal sharoitda organizmga tashqi muhit turli tuman va doiiy ta’sir ko’rsatishi tufayli retseptorlarda impluslar vujudga keladi, bular afferent nerv tolalar orqali markaziy Nerv sistemasiga o’yadi.

17.Neyron- nerv sistemasining asosiy strukturaviy funksional birligi kalta dndiritlar va aksondan iborat [sxema]. Hayvon hujayrasiga hos organizmlardan tashqari, N. sitoplazma [neyroplazma] sida neyroibrillalar [tigoid modda] bo’ladi.

18.Oliy nerv faolyati haqida tushuncha. Bosh miya yarm sharlari va ularning po’stlog’I markaziy nerv sistemasining yuqori qismi bo’lip hisoblanadi. Odamning hulqi idroki, ikirlash ongi va barcha ruhiy hususyatlari oliy nerv faolyati bo’lip u bosh miya yarim sharlari va ular po’stlog’idajoylashgan nerv markazlarining normal funksiyasiga reflex orqal namoyon bo’ladi

19.Psixikaning moddiy asoslari to’g’risida fikir yuritganda avvalo, u ularning bu fikrlari asosan ayrim ayrim mulxazalar tariqasida saqlanib qolgan. ‘’ Men, deydi Lokk, ruxning mohiyati nimadan iborat yoki hayotiy ruximizning qanday harakatlari sezgilarga yoki tasavvurlarga olip keladi degan.

20.Ong- psixik faolyatning asosiy shakli. U faqat insonga xos fenomendir. Ong uning mohiyati masalasi eng qadimgi muammolardan biri. Ongsizlik[psixologya] – ong ishtirokisiz sodir bo’ladigan ruhiy jarayon va xolatlar.

21. Instinkt- lotin tilidan olingan bo’lip uyg’onish qo’zg’alish degan ma’noni annglatadi. Muayyan sharoitda hayvonlarning bitta turi uchun xosbo’lgan murakkab irsiy xattixarakatlar majmuyi. Instinkt tashqi va ichki qo’zg’alishlarga javop tariqasida paydo bo’ladi.

22.Ong – psixik faolyatning oliy shakli. U faqat insonga xos enomendur. Ong uning mohiyati masalasi eg qadimiy muammolardan biri. Ongsizlik [ psixologyada ] – ong ishtirokisiz sodir bo’ladigan ruxiy jarayon va xolatlar . Ong ko’pincha badan harakatida, xotira, xayolda namoyon bo’ladi.

23. Retseptorlar- lotin tilidan olingan bo’lip- qabul qiluvchi tashqaridan yoki organism ichki muhitidan. Retseptorlar ta’sirlanishdan hujayra menbranasida biolekt potensiallari retseptor potensiyallariga o’zgaradi. Bunda retseptor hujayra ritmik impluslarni bevosita osil qiladi yoki ularni boshqa neyronda sinapslar vositasida paydo bo’lishga olip