Bajardi : Otaqulov Sherzod Toshkent-2023 Reja

MUSTAQIL ISH

Juda keng polosali foydalana olish texnologiyasining potensial xalaqitga bardoshliligini baholash

Bajardi : Otaqulov Sherzod

Toshkent-2023
Reja:

1. 
   Keng polosali analog namunaviy kanallar
   

2. 
   NGN texnologiyasining respublikamiz aloqa tarmoqlarida qoʼllanilishi
   

3. 
   Telekommunikasiya signallarini uzatish usullariga
   

4. 
   Xulosa
   

5. 
   Foydalanilgan adabiyotlar
   

Uzatish kanali yoki telekommunikasiya kanali telekommunikasiya tizimlari va tarmoqlari texnikasining asosiy tushunchalari hisoblanadi.
Telekommunikasiya tarmoslarining oxirgi yoki oralsh punktlari o‘rtasida telekommunikasiya signallarini ma'lum chastotalar polosasida yoki ma'lum uzatish tezligi bilan uzatishni ta'minlovchi texnik vositalar va ularning tarqalish muhiti
majmuasini uzatish kanali deyiladi. Uzatish kanali (bundan keyin qisqacha «kanallar» deb olinadi) quyidagilargatasniflanadi:
Telekommunikasiya signallarini uzatish usullariga ko‘ra, analog va raqamli kanal turlari mavjud. Analog kanallar o‘z navbatida signalning takdim etiluvchi (axborot) parametrining o‘zgarishiga qarab, uzluksiz va diskret turlarga bo‘linadi («Elektr
aloqaning birlamchi signallari»ga q.). Raqamli kanallar impul'skodli modulyasiya (IKM) dan foydalaniladigan kanallarga, differensial IKM dan foydalaniladigan kanallarga va del'tamodulyasiyaga asoslangan kanallarga bo‘linadi; kanallarning bir
tarmogida signallarni uzatishning analog usullaridan, boshqa tarmogida esa raqamli usullaridan foydalaniladigan kanallarni aralash uzatish kanallari deyiladi;
telekommunikasiyasignallari uzatiladigan o‘tkazish polosasining kengligiga va kanallar parametrlarining belgilangan me'yorlarga mosligiga qarab, tovush chastotali analog namunaviy kanallarga, birlamchi, ikkilamchi, uchlamchi va turtlamchi keng polosali analog namunaviy kanallarga; tovushli eshittirish signallarini, televideniening tasvir va tovushni uzatib boruvchi signallarini uzatishning analog namunaviy kanallariga bo‘linadi; uzatish tezligiga va kanallar parametrlarining belgilangan me'yorlarga mosligiga qarab, asosiy raqamli kanalga; birlamchi, ikkilamchi, uchlamchi, turtlamchi va beshlamchi raqamlp kanallarga boʼlinadi; telekommunikatsiya signallari tarqalayotgan muhitnish tarqalish turiga koʼra, kabelli va baʼzi hollarda, havo aloqg liniyalari orqali tashkil qilingan simli kanallarga va radio, radioreleyli va yoʼldosh aloqa liniyalari orqali tashkil qilingan radioaloqa kanallariga boʼlinadi. Elektr alokaning birlamchi signallarini maʼlumotnʼ
birlamchi signalga oʼzgartiruvchi oʼzgartirgich yoki birlamchi signalni maʼlumotga oʼzgartiruvchi oʼzgartirgichdan uzatishni taʼminlovchi texnik vositalar va ularning tartsalish muhitь majmuasini telekommunikatsiya kanali deyiladi. Yuqorida aytilgan tasniflardan tashqari, telekommunikatsiya kanallari quyidagilarga boʼlinadi: uzatilayotgan birlamchi signallar (maʼlumotlar)ning turiga kura: telefon kanallari,
tovushli eshittirish kanallari, televizion kanallar,
telegraf kanallari va maʼlumotlarni uzatish kanallariga boʼlinadi; ikki tomonlama boglanishning tashkil qilinishiga koʼra: ikki simli bir polosali kanal, ikki simli ikki polosali kanal va turt simli bir polosali kanalga boʼlinadi; telekommunikatsiyakanallari hududiy belgilariga kura: xalqaro, shaharlararo, magistral, regional va mahalliy kanallarga boʼlinadi.
Yuqorida koʼrib chiqilgan uzatish va telekommunikatsiyakanallarining tasnifi ularning amalda shakllangan tashkil qilinishiga hamda ularning asosiy parametrlari va tavsiflariga (bular birlamchi signallarning tegishli parametrlari va tavsiflariga mos, deb qabul qilingan) kuyilgan talablarning ishlab chiqilishiga mos keladi.
Kanal uchta parametr bilan tavsiflanadi:
1) Effektiv uzatiladigan chastotalar polosasi - DGʼK; signallarning uzatilish sifatiga quyilgan talablar bajarilishi bilan effektiv uzatiladigan chastotalar polosasi (DGʼK) da kanalni oʼtkazib yuboradi.
2) Tk vaqt; kanalda signallarni yoki maʼlumotlarni uzatish uchun ketgan vaqg;
3) DK dinamik diapazon; bu tushuncha orqali quyidagi koʼrinishdagi nisbat tushuniladi:

Ikki abonent (odam-odam, odam-mashina, mashina-mashina) boglanishidagi dialogni taʼminlash uchun uzatish kanali ikki tomonlama ishlashi yoki ikki tomonlama kanal boʼlishi kerak.

Yuqorida koʼrib oʼtilgan namunaviy kanallar bir tomonlama hisoblanadi, demak, ikki tomonlama - dupleks boglanishni tashkil qilish uchun, ikkita bir tomonlama namunaviy-simpleks kanallardan foydalanish kerak. Bunda bir tomonlama kanallarning oʼzaro mustaqilligini saqlagan holda, ular ikki tomonlama yagona tizimga birlashtiriladi. Telefon aloqa oʼzaro boglanishning eng ommaviy turi boʼlganligi uchun, ikki tomonlama telefon kanallarini tashkil qilish printsiplarini kurib chiqaylik. Bundan kelib chiqadigan oʼzaro boglanishlar va xulosalar maʼlumotlarning boshqa turlarini uzatishning ikki tomonlama kanallarini tashkil qilish uchun oʼrinli boʼladi. Ikki tomonlama boglanishning bir polosali turt simli
tizimi (1.18-rasm), tarixan birinchi telefon aloqaning ikki tomonlama tizimi hisoblanadi. Bunda bir abonentning M
mikrofonidan boshqa abonentning T telefoniga uzatish ikki simli liniya orqali / 1.../2 chastotalarning bitta polosasida olib boriladi. Ikki tomonlama boglanishni tashkil qilishning bunday sxemasi iqtisodiy jihatdan va undan foydalanish boʼyicha maqsadga muvofiq emas, chunki abonentlarga turt simli liniyalarni ulab berish talab qilinadi.
Kanallararo oʼtishlar (taʼsirlar) ni kamaytirish maqsadid; KChА UT ning guruhli traktlari qurilmalariga ularnin amplitudaviy tavsiflari egrilanishining uzatilayotgsh
signalning dinamik diapazoni chegarasida kichik bulishliginr taʼminlashga oid yuqori talablar qoʼyiladi.
Nochiziqli xalaqitlar va kanallararo oʼtishlarni guruhl* traktning nisbiy keng polosaliligini tavsiflaydigan ^ = / 2/ / 2 parametrni tanlash orqali ham kamaytirish mumkin. Nochiziql* buzilishlar, nochiziqli xalaqitlar va kanallararo oʼtishlarsh
vujudga kelishining yuqorida keltirilgan mexanizmlari uchuь (2.12-rasmga qarang) parametr r>2 boʼladi va bunga koʼra ikkinch* va uchinchi tartibli nochiziqli xalaqitlar (garmonikalar v* kombinatsion chastotalar) guruhli traktning chastotalar polosasip kelib tushadi. Аgar parametr r< 2 boʼlsa, qator nochiziql*
mahsulotlar guruxdi traktning chastotalar polosasiga tushmaydi. Misol koʼrib chiqaylik. Guruxli trakt guruhli signal tegishli 16-28 kGts chastotalar polosasini egallasin (2.12.a -raem). 2.12-rasmga binoan, boshlangich guruhli signalnish
chastotalar polosasiga ikkinchi tartibli n o ch i z i q l i mahsulotla]: (garmo-nikalar va kombinatsion chastotalar) kelib tushmaydgʼ (2.8.b-rasm), yana ikkinchi turning uchinchi tartibli nochizikda mahsulotlari deb ataluvchi uchinchi tartibli nochizikda mahsulotlar (garmonikalar va yigindi kombinatsion chastotalar kelib tushmaydi (2.12.v-rasm) va boshlangich guruhli signalnin1 chastotalar polosasida uchinchi tartibli nochiziqli xalaqitlar birinchi turning uchinchi darajali nochizщyai mahsulotlari de£ ataluvchi farqli kombinatsion chastotalar boʼladi. Mana shuning uchun chastotani koʼp marta oʼzgartirishdaya foydalangan holda, kanallar guruhi shakllantirilayotgandg boshlangich guruh, birlamchi, ikkilamchi va kanallarning boshqg guruhi uchun guruxdi traktning keng polosali parametri r< 2 shartni qanoatlantiradi. Bu holda kanallar guruhini navbatdagi oʼzgartirishlarda nochiziqli xalaqitlarning eng kam boʼlishi taʼminlanadi.
Nochiziqli buzilishlar kanallar oʼrtasida oʼzaro xalaqitlarning vujudga kelishiga sabab boʼladi, ular asli paydo boʼlishi
jihatidan nochiziqli shovqin yoki bir kanaldan boshqasiga oʼtuvchi aniq soʼzlashuv koʼrinishida namoyon boʼlishi mumkin, boshqa signallar (telegraflar, maʼlumotlar, eshittirishlar) ni uzatish

Notekis kvantlanayotganda 0 dan c ijl gacha chastotalar polosasida kvantlash shovkinining spektrini bir tekis deb hisoblasa boʼladi. Kodlashga duchor boʼladigan signal, kanallari chastota boʼyicha ajratilgan kup kanalli uzatish tizimining guruhli signali boʼlganda, kvantlash shovqinlarining spektrini bilish ayniqsa muhimdir. Bu holda faqat ayni shu kanal signalini kvantlashgina emas, balki guruhli signalni kvantlash ham kanal chiqishidagi shovqinga sabab boʼladi; bu jarayon keng polosali shovqinni hosil qiladi, uning bir qismi kanallari chastota boʼyicha ajratilgan uzatish tizimining kanal filьtriga kelib tushadi. Аgar barcha kanallar bir xil rejimda (aytaylik, faqat telefon maʼlumotlarini uzatishga) foydalanishga muljallangan bulsa, u holda ularning oʼrtacha signallarini bir xil, deb hisoblash kerak, demak, shovqin spektri bir tekis boʼladi.

PRI dagiga oʼxshab, SRI ning har bir sathida guruhli signalni uzatish tezligi va sikllarning tuzilishi standartlangan. XTI kuyidagi satxlar: uzatish tezligi 155,52 Mbit/s ga teng birinchi sath; uzatish tezligi 622,08 Mbit/s ga teng turtinchi sath; uzatish tezligi 2488,32 Mbit/s ga teng oʼn oltinchi satx boʼyicha tavsiyalar qabul qilgan. Tegishli satxlarning tezligi birinchi sathning tezligini unga tegishli nomdagi sath soniga koʼpaytirib topil adi.
SRI da signalning asosiy formati sifatida 155,52 Mbit/s uzatish tezligiga ega sinxron transport moduli-STM (yoki Synchronous Transport Modul-STM) qabul qilingan boʼlib, unda PRI ning Yevropacha va Shimoliy Аmerika standartlarining raqamli oqimlari mavjudtsir. Sinxron transport modulining takrorlanish davri 125mks ga teng blokli siklik tuzilmani ifodalaydi. STM-1 asosiy moduli, STM-4, STM-16, STM-64 va STM-256 yuqori sathlarning moduli asosiy axborot yuklanishidan tashqari, nazorat qilish, boshqarish va xizmat koʼrsatish vazifalarini hamda qator yordamchi vazifalarni taʼminlovchi ortiqcha signallarning talaygina hajmini va qoʼshimcha funktsiyalar qatorini ham eltadi. Yevropa va Shimoliy Аmerika standartli PRI ning STM=N oqimlari uchun vaqg davomida guruhning hosil boʼlishi yoki mulьtipleksirlashning tuzilish sxemasi 3.26-rasmda keltirilgan.
Guruxding hosil boʼlish printsipi izoxdangan jarayonda qabul
qilingan belgilashlarga tushuntirish beramiz. Boshlangich axborot yuklama PRIning tegishli satxlari bilan SDHhh mulьtipleksirlovchi tuzilmaning asosiy elementlarini ifodalovchi tegishli sathli S konteyner (Container) boʼlib birlashadi. N-sathli sinxron transport modulining shakllanishini tushuntiruvchi misolni koʼrib chiqaylik. Sikl davomiyligi Tts=125 mks ga teng 2176 baytga mos keluvchi 140 Mbit/s uzatish tezligiga ega Ye4 Yevropa standartining turtlamchi raqamli oqimiga tenglashtiruvchi baytni qoʼshish bilan u S-4 satxda konteynerga oʼzgaradi; Tts=125 mks davomiylikli 537 bayt sonli YeZning uchlamchi raqamli oqimiga tenglashtiruvchi baytni qoʼshish bilan u S-3 satxli konteynerga oʼzgaradi.
Mulьtipleksorlash jarayoni, yaʼni bir necha yoruglik nurlanishi oqimini bir tola orqali bir vaqtning oʼzida uzatishga asoslangan optik tolani zichlash usullariga qarab, OTUT quyidagilarga boʼlinadi:
a) spektr boʼyicha zichlangan yoki mulьtipleksirlangan, toʼlqin uzunliklari ajratilgan (wavelenght-division multiplexing,
WDM) OTUT ga. Bunda bir OT orqali bir vaqtning oʼzida bir necha spektr tarzida tarqaladigan optik eltuvchilar uzatiladi, ularning har biri tegishli kanal hosil qiluvchi uskuna bilan shakllantirilgan kup kanalli signal bilan modulyatsiyalanadi. Bunday tizimlarni tashkil qilishning imkoniyati OT soʼnish koeffitsientining tegishli shaffoflik darchasi chegarasidagi optic eltuvchining chastotasi (yoki toʼlqin uzunligi)ga bir muncha kuchsiz boglanishiga asoslangan. Shuning uchun chastota boʼyicha ajratish usulini qoʼllab va axborotni uzatishning natijaviy tezligini
oshirib, bir OT boʼyicha bir necha keng polosali optik kanallarni tashkil qilish mumkin. Optik kanallarni spektri boʼyicha ajratilgan OTUT ning tuzilish sxemasi 6.5-rasmda kursatilgan; bu yerda ilgari qabul qilingan belgilashlarga yangi belgilashlar qoʼshilgan: KSShU-koʼp kanalli signalni shakllantiruvchi uskuna, u parametrlari optik uzatkich (OUz) va optik qabul qilgich (OQq)ga moslashgan elektr signallarni shakllantirishga moʼljallangan kanal hosil kiluvchi uskuna (KHU) va boglovchi uskuna (BU) majmuasini ifodalaydi; SBQ (yoki MIX-WDM mulьtipleksor) spektr boʼyicha birlashtiruvchi qurilma; u turli optic eltuvchilarni bir optik tola (OT) ga kiritishni amalga oshiradi. SАQ (yoki DMIX-WDM demulьtipleksor) - spektr boʼyicha ajratuvchi kurilma; bunda optik eltuvchilar fazoda ajratiladi va ular optik qabul qilgichga kelib tushadi. Uzatuvchi stantsiyada p ta uzatish tizimi (bir tipli yoki har xil tipli) mavjud, ularning signallari А,ь Xp turli
optik eltuvchilar nurlanadigan p ta optik uzatkichlarga uzatiladi.
SBQ yordamida turli eltuvchilarni OT ga kiritish amalga oshiriladi. SАQ ning qabul qilish tomonida optik eltuvchilar ajraladi va ular optik qabul qilgichga, soʼngra KSShU ga uzatiladi.

Yuqorida bayon etilganlar shuni koʼrsatadiki, sinxron tarmoqlar, qoʼllaniladigan asinxron tarmoqlarga nisbatan bir qator afzalliklarga ega ekan. Ularning asosiylari quyidagilar:

- tarmoqning sodtsaligi. Sinxron tarmoqlarda bir kirish/chiqishli mulьtipleksor (pastki bandlarda qarab chiqiladi) oqimlarni bevosita chiqarishi (kiritishi) mumkin (masalan, STM-1 (155 Mbit/s) freymidan E l (2 Mbit/s signalni).
Natijada bitta kirish/chiqishli mulьtipleksor bir necha PDH multipleksorlarining oʼrnini bosa oladi, bu nafaqat qurilmalarning iqtisodiy (uning namenklaturadagi narxi boʼyicha) tejamkorligi, balki ularni talab qilingan joyda oʼrnatish, taʼminot va xizmati bilan ham bogʼliqdir;
- tarmoqning ishonchliligi va oʼzini qayta tiklashi. Birinchidan, tarmokda optik tolali kabellar qoʼllaniladi, amalda axborotlarni uzatishda elektromagnit taʼsirlar mavjud emas;
ikkinchidan, tarmoq arxitekturasi va uni moslashgan holda boshqarish himoyalangan ish rejimi ni qoʼllash imkonini beradi.
Bunda signallarning tarqalishi ikki alьternativ yoʼl bilan amalga oshadi: signal uzatiladigan birorta yoʼl lat yeganda bir zumda zaxiraga ulanish, lat yegan tarmoq tugunini aylanib oʼtish. Bu tarmoqni oʼz-oʼzini qayta tiklash imkonini beradi. moslashuvchan tarmoq boshqaruvi, bu yetarli darajadagi juda koʼp keng polosali boshqaruv kanallarining mavjudligi, tarmoq sathi va element menedjmenta bilan bogliq boʼlgan kompьyuterli ierarxik boshqaruv tizimi, shuningdek kanallarning dinamik rekonfiguratsiyasini va tarmoqni funktsionallashtirish haqidagi maʼlumotlarni toʼplash bilan birgalikda bitta markazdan avtomatik holda masofadan boshqarish imkoni bilan bogliq; talab boʼyicha oʼtkazuvchanlik polosasini ajratish. Oldin, amalga oshirilishi mumkin boʼlgan xizmatlar, oldindan rejalashtirilgan ishonchnoma (masalan, bir necha kun oldin) boʼyicha (masalan, videokonferentsiyani oʼtkazishda talab qilinadigan kanalni chiqarish) amalga oshar edi, hozir esa boshqa (keng polosali) kanalga ulanish orqali sanoqli daqiqalarda amalga oshadi;
har qanday trafikni uzatishda shaffoflik, boshqa texnologiyalarda shakllangan, zamonaviy Frame Relay, ISDN i ATM texnologiyalarini biriktirgan holda trafiklarni uzatish uchun virtual konteynerlarni qoʼllash bilan bogliq;
Soʼnggi oʼn yillik, ijtimoiy-siyosiy, ishlab chiqarish, ilmiy, madaniy va boshqa turdagi sohalar turli-tuman axborotlar xajmini yuksak darajada oshirish bilan tavsiflanadi. Hisoblash texnikasi vositalaridan foydalanishni kengaytirish, hamda turli koʼri-nishdagi axborot tizimi va tarmoqlarini tashkil etish, «axborot boʼshligʼi» deb atasa boʼladigan, oʼziga xos muammoni yengib u™sh imkonini beradi. Taraqqiy etgan davlatlarning xalqaro tajribasiga kura, axborot-x^soblash texnologiyalaridan unumli foydalanish, uni zamonaviy yuqori tezlikdagi telekommunikatsiya tizimlari bilan uygunlashuvida yordam beradi.
Zamonaviy telekommunikatsiya va kompьyuter texnologiyalari uygunligining yaqkol misoli sifatida global kompьyuter tarmogini - internetda tuliq oʼz aksini topganligini koʼrish mumkin. Shuning uchun telekommunikatsiya va taqsimlangan tarmoq uyalarining kuchli uzatish tarmoqlariga asoslangan zamonaviy axborot infrastrukturasini shakllantirmay, rivojlangan davlatni barpo etib boʼlmaydi. Bundan tashqari keng polosali uzatish tarmoqlari asosida telekommunikatsiya xizmatlarini bosqichma-bosqich rivojlantirish, xizmatlarni shaxsiylashtirish va tarmoqlarni intellektuallashtirish, telekommunikatsiya taraqqiyotining asosiy tamoyillari dan xisoblanadi.
Zamonaviy kompьyuter va telekommunikatsiya texnologiyalarining oʼzaro birlashuvi, isteʼmolchi uchun xilma-xil xizmatlar turkumiga boy boʼlgan telekommunikatsiyaviy-axborot tarmogini yaratishga imkon beradi. Shu oʼrinda telekommunikatsiyaning barcha turdagi ilmiy-texnik taraqqiyotining eng soʼnggi yutuqlari (signallarni raqamli taxrirlash tamoyili, keng polosali kommutatsiya va maʼlumot uzatish tizimlari, raqamli ierarxik uzatish tizimlari, tolali optik tarmoqlar va boshqalar) astasekin rivojlanib yangi, sifatli bosqichga koʼtarilmokda. Shuning uchun inson faoliyatining turli jabhalari (iqtisod, fan, madaniyat, taʼlim, sanʼat va boshqalar) da telekommunikatsiya

Telekommunikatsiya tarmoqlarining rivojlanishi kuyidagi uchta omil yordamida aniqlanadi: tariflarning oshishi, jamiyatning yangi xizmatlarga boʼlgan talabi va texnologiya sohasida erishilgan yutuqlar.

Bu omillarning har biri mustaqil emas, lekin ularning har biri elektr aloqaning rivojlanish idealogiyasini aniqlab beradi. Kuril mal arni yetkazib beruvchilar oʼrtasidagi raqobatlashish va texnologik yutuqlar kurilmalar narxining pasayishiga, bu esa oʼz navbatida trafiklarning oʼsishiga va yangi xizmatlarni yaratilishiga olib keldi.
Oxirgi yillarda tarmoq trafiklari doimiy va yuqori tezlik bilan oʼsib bormoqtsa. Internetning dunyoviy trafigi har yili 60 - 80 % , keng polosali tarmoqlarning abonentlar soni esa oʼrtacha tezlikda 60 % ga oshdi. Oxirgi 4 yil ichida aloqa va axborotlashtirish sohasining rivojlanishi 42 - 43 % ni tashkil qildi
Аloqa sohasida yangi xizmatlarning talab qilinishi trafiklarning oshishi, taxminan har 10 yilda tarmoqlarning tuzilishini oʼzgarishiga olib kelmovda. Shuning uchun zamonaviy rivojlanish bosqichida axborot va kommunikatsiya texnologiyalari jamiyat, iqtisod va biznesni rivojlantirishda asosiy omillardan biridir. Bu rivojlanishning ajralmas bir boʼlagi, maʼlumotlarni yaratish, qayta ishlash va uzatishdir. Yangi trafiklarning yuzaga kelishi, tarmoqning yangi xizmatlarini yaratish, maʼlumotlarni qayta ishlashda ilgor texnologiyalarni yaratish zaruriyatini tugdiradi va axborotlarni uzatish sifatiga boʼlgan juda qattiq talablarni quyadi. Аxborotlarning turiga bogliq boʼlmagan holda maʼlumotlarni qayta ishlovchi yangi texnologiyalar, mavjud boʼlgan texnik vositalar bazasiga asoslangan holda, iqtisodiy mablag talab qilmasdan isteʼmolchi talabini qoniq

Soʼnggi oʼtgan 15 yil mobaynida axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining rivojlanishi natijasida, mamlakatimizning aloqa sohasida yuqori natijalarga erishilmokda. Telekommunikatsiya tarmoqlarini modernizatsiyalash, zamonaviy texnologiyalarni qoʼllash, yangi raqamli texnika

vositalarini oʼrnatish, ularni optimallashtirish ishlari natijasida, jahon axborot integratsiyalashuv jarayoniga Oʼzbekistonning jadal surʼatda qoʼshilishi koʼzga tashlanmoqda. Shuniyam aytib oʼtish joizki, hozirgi paytda yildan-yilga yangi zamonaviy texnologiyalarning yaratilishi va aloqa tarmoqlarida qoʼllanilishda aloqa tarmoqlarini qurish qimmatga tushadi, trafiklarni boshqarishda esa muammolarni yuzaga keltiradi. Shuning uchun ham bunday aloqa tarmoqlarini tashkil
qilishda eski texnologiyalardan yangisiga oʼtishni taʼminlovchi, yangi xizmat turlariga ega boʼlgan, iqtisodiy tomondan arzonga
tushadigan texnologiyalarni qoʼllash maqsadga muvofikdir.
Bunday muommolarni hal qilish uchun «EAST TELECOM» Oʼzbekiston-Britaniya-Rossiya qoʼshma korxonasi yangi avlodning
NGN (Next Generation Network) tarmogini yaratdi. NGN tarmoqlari yagona keng polosali aloqa kanali orqali maʼlumotlarni, audio va video axborotlarini uzatish imkoniyatlarini beradi.
NGN texnologiyasining respublikamiz aloqa tarmoqlarida qoʼllanilishi, aloqa sifat koʼrsatkichlarini jahon standarti talabiga javob beradigan pogonaga olib chiqmoqda.
NGN texnologiyasi asosida qurilgan tarmoq (yaʼni NGN tarmoq) universal tarmoq hisoblanib, paketli kommutatsiya asosida ihtiyoriy turdagi maʼlumotlarni (tovush, video, raem, tevizion kadr va boshqalar) sifatli, yoʼqotishlarsiz va yuqori tezlikda uzatish imkoniyatiga egadir. NGN tarmogi turli xil maʼlumotlar trakti uchun kerak boʼladigan barcha xizmatlarni taʼminlash imkoniyatiga egadir, yaʼni (QoS-Quality of Service) xizmat koʼrsatish sifati yuqori koʼrsatgichga egadir. Nazariy jihatdan oʼylab qaralganda NGN tarmogi ayni paytda foydalanib kelinayotgan Umumfoydalanuvchi telefon tarmogi (UFTT-PSTN), maʼlumotlar uzatish tarmogi (MUT), elektr aloqa tarmogini (EАT) mukammal yagona tizim sifatida birlashtirgan multiservis tarmogi dir.

Xulosa

. Analog kanallar o‘z navbatida signalning takdim etiluvchi (axborot) parametrining o‘zgarishiga qarab, uzluksiz va diskret turlarga bo‘linadi («Elektr

aloqaning birlamchi signallari»ga q.). Raqamli kanallar impul'skodli modulyasiya (IKM) dan foydalaniladigan kanallarga, differensial IKM dan foydalaniladigan kanallarga va del'tamodulyasiyaga asoslangan kanallarga bo‘linadi; kanallarning bir
tarmogida signallarni uzatishning analog usullaridan, boshqa tarmogida esa raqamli usullaridan foydalaniladigan kanallarni aralash uzatish kanallari deyiladi;
telekommunikasiyasignallari uzatiladigan o‘tkazish polosasining kengligiga va kanallar parametrlarining belgilangan me'yorlarga mosligiga qarab, tovush chastotali analog namunaviy kanallarga, birlamchi, ikkilamchi, uchlamchi va turtlamchi keng polosali analog namunaviy kanallarga; tovushli eshittirish signallarini, televideniening tasvir va tovushni uzatib boruvchi signallarini uzatishning analog namunaviy kanallariga bo‘linadi; uzatish tezligiga va kanallar parametrlarining belgilangan me'yorlarga mosligiga qarab, asosiy raqamli kanalga; birlamchi, ikkilamchi, uchlamchi, turtlamchi va beshlamchi raqamlp kanallarga boʼlinadi; telekommunikatsiya signallari tarqalayotgan muhitnish tarqalish turiga koʼra, kabelli va baʼzi hollarda, havo aloqg liniyalari orqali tashkil qilingan simli kanallarga va radio, radioreleyli va yoʼldosh aloqa liniyalari orqali tashkil qilingan radioaloqa kanallariga boʼlinadi. Elektr alokaning birlamchi signallarini maʼlumotnʼ
birlamchi signalga oʼzgartiruvchi oʼzgartirgich yoki birlamchi signalni maʼlumotga oʼzgartiruvchi oʼzgartirgichdan uzatishni taʼminlovchi texnik vositalar va ularning tartsalish muhitь majmuasini telekommunikatsiya kanali deyilar ekan.