Bajardi: Suvonov. B tekshirdi: Rustamova m

Maksvellning uchinchi va to`rtinchi tenglamalari
Maksvell o`z davrining (1864 yil) elektromagnitizm va eksperemental elektrodinamika nazariyalarini bir qator tenglamalarda umumlashtirdi. Keyinchalik aniqlanishicha faqatgina to`rtta tenglamasi asos va mustaqil hisoblanadi. Maksvell tenglamalari zamonaviy klassik elektrodinamikaning asosi hisoblanadi. Bu tenglamalar universal hisoblanib, ular yordamida moddiy tenglamalar bilan birgalikda elektrodinamikaning har qanday masalasini nazariy yechish mumkin . Quyida Maksvell tenglamalarining tarkibi ko`rib chiqilgan bo`lib, ular zamonaviy CI birliklar tizimida va vektor analizining matematik operasiyalarida ifodalangan. Ko`rib chiqish "eng oddiyidan o`ta murakkabga" prinsipiga asoslangan.
Maksllvelning 3-tenglamasi elektrostatikadagi Gauss tenglamasidan ma'lum bo`lgan elektr zaryadlarning vaqt davomida o`zgarishi uchun umulashtirish hisoblanadi.
Shuningdek, maydonning har bir nuqtasidagi D vektorining divergensiyasi son jihatidan shu nuqtadagi erkin zaryadlarning hajm zichligiga teng. Agar, div D>0 bo`lsa zaryad musbat bo`lib, D ning kuch chiziqlari shu nuqtadan chiqadi. bo`lgan nuqtada esa kuch chiziqlari mos keladi va stok hosil bo`ladi.
Agar ularga birinchi moddiy tenglama (1.4) ni tadbiq etsak, u holda Maksvellning tenglamasi bir jinsli dielektrik muhit uchun quyidagi ko`rinishga ega bo`ladi:
(2.8 va 2.9) tengliklarida erkin elektr zaryadlari kabi bog`liq elektr zaryadlari ham mavjud bo`lib, ularning harakatlari а parametri orqali ifodalanadi. D vektoriga o`tish orqali tenglamani yozishda dielektrikning qutblanish hodisasi hisobga olinmaydi, ya'ni а parametr. Bu esa D vektorni hisoblashda aynan bir xildagi erkin zaryadlar bilan ifodalanuvchi dielektrik va maydonning xarakteri e'tiborga olinmasligi, vakuumda va ixtiyoriy jismlarda D vektorning qiymatlari bilangina xarakterlanishini bildiradi. Shu sababli D vektor faqat erkin zaryadlarga, E vektori esa ham erkin hamda bog`langan zaryadlarga asoslangan deb ta'kidlash mumkin. Moddadagi elektr maydonni ta'riflash uchun D vektorining kiritilishi masalani soddalashtiradi. Absalyut birliklar tizimida D vektor son jihatidan vakuumda berilgan zaryadning elektr maydon kuchlanganligi E ga teng. Maksvellning 4 - tenglamasi magnit maydonning kuch chiziqlari uzluksiz bo`lib, boshiga ham oxiriga ham ega emasligining tasdiqidir. Natijada istalgan yopiq yuza bo`yicha oquvchi magnit oqimi har doim nolga teng, hajmga kiruvchi (manfiy) oqim chiquvchi oqimga (musbat) teng.
Tabiatda magnit zaryadlari mavjud emas, shuning uchun fazoda ular uzluksiz. Buning tasdig`i operatorlar yordamida quyidagicha ifodalanadi