Bakteriologik tadqiqot usuli. Sof kulturalar olish

Drigalskiy usuli - Petri kosachalarida GPA o‘rniga maxsus qonli -glukozali
GPA qo‘llanilib, anaerob sharoit yaratiladi (eksikator, mikroanaerostat). 
Vilson-Bler muhitiga ekish usuli - oziq muhitda alohida-alohida qora
rangli koloniyalar o‘sib chiqadi. Ularni Kitt-Tarossi muhitiga qayta ekkanda sof
kultura ajratiladi. 
Biosinov usuli - tekshirilayotgan material yoki aralash kultura bilan moyil
laboratoriya hayvonlari zararlanganda, ular kasallanib o‘ladi, Patalogoanatomik
yorib, ularning ichki organlaridan Kiti-Tarossi muhitiga, yarim suyuq agar yoki
qonli-glukozali agarga ekib, yuqorida ko‘rsatilgan sof kultura ajratish
usullaridan birini qo‘llagan holda patogen anaeroblarning sof kulturasi ajratiladi. 
Sof kultura ajratib olish usuli (Drigalskiy uslubi) 
 1. Tajriba. Birinchi kun: Drigalskiy usulda 
tekshirilayotgan material belgilangan 3 ta Petri 
kosachasiga joylashtirilgan qattiq muhitga ekiladi. 
Buning uchun biz shisha shpatel oldindan qog‘ozga 
o‘ralib, sterillangan holda tayyorlab qo‘yiladi:  
1. Birinchi belgili oziqa muhit yuzasiga bir tomchi 
tekshirilayotgan materialdan Paster tomizg‘ichi
yordamida tomiziladi va steril shpatel bilan oldin 
orqaga, keyin oldinga qarab surtiladi. Bundan so‘ng aylanma harakat bilan ozuqa 
muhiti butun maydonga tarqatiladi. Buni bajarishda kosachaning qopqog‘i shpatel 
sig‘adigan balandlikgacha ochiladi. 
2. Birinchi belgili kosachadan shpatel olinib, so‘ng 
qopqog‘i tezda yopiladi va
shpatel darhol ikkinchi 
belgili kosachaga solinadi. Bunda u kuydirilmaydi. 
Material birinchi belgili kosachada tarqatilgandek, 
shpatel bilan tarqatiladi va ikkinchi kosacha ham 
yopiladi.
 
 3. Shundan so‘ng shpatel uchinchi belgili 
kosachaga solinadi va shu tomoni bilan 
material ozuqa muhit yuzasiga tarqatiladi, 
kosacha qopqog‘i yopiladi. Bundan so‘ng 
shpatel kuydiriladi yoki dezinfeksiyalovchi 
eritmaga solinadi.
4. Kosachaga materialning nomi, 
bemorning familiyasi, sana yozilib, tub qismini yuqoriga, qopqog‘ini esa pastga 
qaratib termostatga joylashtiriladi. Kosachalar termostatga 18-24 soat qo‘yiladi. 

---

Ikkinchi kun: Mikrob to‘planishini o‘rganish uchun va sof kulturani ajratish uchun 
18-24 soatdan keyin termostatdan kosachalar olinib, ekilgan material o‘rganiladi. 
Birinchi kosachada material ko‘p bo‘lgani uchun bakteriyalar bir tekisda o‘sadi. 
Alohida mikrob to‘plamlari ko‘rinmaydi. Ikkinchi kosachada va ayniqsa, uchinchi 
kosachada mikrob to‘plamlari alohida-alohida bo‘lib joylashadi. Shuning uchun 
ularni o‘rganish qulay bo‘ladi.
1. Mikrob to‘plamlari makroskopik jihatdan 
o‘rganiladi. Kosacha ochilmasdan yon 
tomonidan o‘tuvchi yorug‘likdan foydalanib 
ko‘zdan kechiriladi.
To‘plam hajmi: katta, kichik, nuqta 
kattaligida; shakli: to‘g‘ri, aylana, qiyshiq, tekis, 
bo‘rtib turuvchiligini o‘rganiladi.
Konsistensiyasi: qattiq, yumshoq; yuzasi 
silliq, cho‘tir, yaltiroq, xira, nam, qumq, shilliqligini o‘rganib chiqamiz. 
2. Mikroskop okulyari yoki lupa yordamida mikrob to‘plamini kattalashtirib 
ko‘rish uni yaxshiroq o‘rganish imkoniyatini yaratib beradi. Mikrobni yaxshiroq 
o‘rganish uchun mikroskop diafragmasini toraytirish yoki kondensorni tushirish 
kerak bo‘ladi.
3. Belgilangan mikrob to‘plamidan surtma tayyorlanadi so‘ngra Gram usulida 
bo‘yaladi. Ayrim belgilangan to‘plamlar qiyshiq, agarli probirkalarga ekiladi va 
ular 18-20 soat termostatga joylashtiriladi.
4. Mikrob to‘plamlarining soni aniqlanadi.
Uchinchi kun: kulturaning sofligi va mikroblarning xususiyati o‘rganiladi. Bir 
necha kundan so‘ng probirkalar termostatdan olinib, unda bir turdagi mikrob 
kulturasi o‘sganligiga ishonch hosil qilinadi. 
Mavzu bo‘yicha nazorat savollari: 
1. Sof kulturani ajratishning Paster usulini tushuntirib bering? 
2. Sof kulturani ajratishning Kox va Drigalskiy usullarini tushuntirib bering? 
3. Sof kultura ajratib olish usuli (Drigalskiy uslubi) bosqichma-bosqich yoritib 
bering?