Balalar psixologiyasi kk
Download 293.8 Kb. Pdf ko'rish
|
Balalar psixologiyasi kk
A`debiyatlar.
«Bolalar psixologiyasi va uni o`kitish metodikasi» Z. Nishanova, G. Alimova. T- 2006 «Psixologiya vospitaniya» 1991. «Zadacha i uprajnenie po detskoy psixologii» Kokov, Kalkova. M-1991. Na`restelik ha`m go`deklik da`wirinin` psixologiyaliq o`zgeshelikleri. Joba: 1. Na`restelik da`wirinin` psixologiyaliq o`zgeshelikleri. 2. Go`deklik da`wirinin` psixologiyaliq o`zgeshelikleri 9 Bo`beklik da`wiri balanin` tuwilg`aninan bir jaslarina shekem bolg`an da`wirdi o`z ishine alip, bul da`wirde bala sirtqi ortaliqqa iykemlesiwi ushin belgili da`rejede jetilgen nerv sistemasi menen tuwiladi. Bo`beklik da`wiri adam o`mirindegi organikaliq za`ru`rliklerdi kislarotqa awqatqa, issi, suwiqqa qanaatlandiriwg`a bag`darlang`an is ha`reketlerdin` tuwilma, instinktiv formalari aniq baqlaytug`in da`wir esaplanadi. Adamg`a ta`n bolg`an is ha`reketler, jan`a ta`jriybelerdi iyelew ushin sheksiz mu`mkinshiliklerdin` barlig`i bo`beklik jasindag`i balalardin` tiykarg`i o`zgesheligi esaplanadi. Eger organikaliq mu`tajlikler jeterli da`rejede qanaatlandirip barilsa, olar o`zlerinin` tiykarg`i boliw a`hmiyetin joq etedi tuwri sho`lkemlestirilgen ku`n ta`rtibi, rejim ha`m ta`rbiya na`tijesinde bala psixik rawajlaniwi ushin tiykar bolatug`in ko`z qaraslarg`a, ha`reketke qarim- qatnasqa degen jan`a mu`tajlikler payda boladi. Bala tu`wiliwinin` birinshi ha`ptesinen onin` ko`riw ha`m esitiw sezimleri pa`ti menen rawajlanadi. Bala ha`reketlenip atirg`an na`rseni baqlap baradi. Ol tu`rli dawislarg`a, sol qatari u`lkenlerdin` dawislarina itibar bere baslaydi. Jan`a tuwilg`an na`restenin` miy awirlig`i u`lkenler miyinin` 1-4 bo`legine tuwri keledi. Nerv kletkalarinin` sani u`lkenlerdiki menen birdey bolip, biraq olar jeterli da`rejede rawajlanbag`an boladi. Erte bo`beklik da`wiri – bul balanin` ja`rdemge mu`ta`j az ha`reket jag`dayinan tez pat menen rawajlanatug`in, shoq balag`a aylaniw da`wiri. Ol qisqa da`wir ishinde u`lkenler menen mu`na`sebet ornatadi, predmetlerdi qoli menen uslap, olardin` qandaylig`in biliwge umtiladi, dawislarg`a itibar beredi ha`m predmetler ja`rdeminde usi dawislardi o`zi jaratiwg`a ha`reket etedi. Ol o`zinin` anasi ha`m basqa jaqinlari menen emotsional mu`na`sebetke kirisedi. Bo`bek jastag`ibala ha`m fizikaliq, ha`m psixikaliq, ha`m sotsial ta`repten ju`da` tez rawajlanadi. Qisqa waqit ishinde a`tirapindag`i ha`diyselerge ju`da` az reaksiyasi bolg`an baladan, aktiv, tez an`laytug`in, ha`reketshen, ja`rdemge shaqira alatug`in, u`lkenlerdin` jaqin keliwinen quwanatug`in balag`a aylanadi. Bo`beklik da`wirindegi balanin` o`miri tolig`insha u`lkenler menen birliktegi emotsional qarim- qatnas menen beylanisli bolip, bala keypinin` jaqsi boliwina tuwridan- tuwri ta`sir ko`rsetedi 4-5 aylig`inan baslap, bala o`zinin` jaqinlarin basqalardan ajirata biledi. U`lkenler menen emotsional mu`na`sebet usi jastag`i balalardin` tiykarg`i jetekshi xizmeti bolip, bala psixaliq jetilisiwinin` tiykari bolip esaplanadi.U`lkenlerdin` barqulla bala menen birge boliwi,og`an diqqattin` qaratiliwina a`detleniwi, onin` oyinshiqlarg`a qizig`iwinin` su`ysinip ketiwine alip keliwi mu`mkin.Ta`rbiyanin` tuwri alip bariliwi balanin` u`lkenler menen bolatug`in qarim qatnasin predmetler, oyinshiqlar menen mu`na`sebetinin` almasiwina alip keledi. U`lkenler ja`rdemi menen islenetug`in barliq is ha`reketleri balanin` keleshektegi psixikaliq rawajlaniwi ushin tiykar boladi. U`lkenlerdin` balag`a bolg`an emotsianal mu`na`sebeti, olardin` ga`plerine bala diqqat qaratiwi, juwap qaytariwg`a ha`reket etiwi, geypara so`zlerdi esinde saqlap, emotsiya bildiriwge, diqqat, este saqlaw, so`ylew ha`m basqada biliw protseslerinin` rawajlaniwina mu`mkinshilik jaratadi. Eki ayliq da`wirinen baslap balada a`piwayi ren`lerdi ajiratiw, 3 – 4 aylig`inan baslap predmetlerdin` formasin ajiratiw uqibi ju`zege kele basladi. Bo`bek bala eki ayliq da`wirinen baslap, anasinin` ju`zin ha`m dawisin basqalardan ajirata baslaydi. 2- 3 ayliqtan baslap anasinin` ku`lkisine irjiyiw ha`m tu`rli ha`reketler menenjuwap qaytaradi. 3- 4 aylig`inan baslap, balalar jaqinlarina o`z ha`reketleri menen ko`riw, esitiw yamasa so`ylegisi kelip atirg`anin ko`rsetediler. 8 aylig`inan baslap bala basqa ortaliq ha`m tanimaytug`inlar qolina tu`sse o`z qarsilig`in jilaw arqali ko`rsetedi. Bul qiliqlar 14-18 aylig`inda a`ste- a`ste azayip baradi. 2-3 ayliq balalarda ju`zege keletug`in na`rselerdi uslay aliw ha`reketlerinin` qa`liplesiwi olarda predmetlerdin` formasi ha`m du`zilisin an`lawdin` rawajlaniwina alip keledi. Bir jasqa jetken ballada a`tirap ortaliqti biliwge qizig`iwi ha`m rawajlanip atirg`an biliw aktivligi ko`zge taslanadi. Bo`beklik da`wirindegi balanin` o`miri tolig`insha u`lkenler menen birliktegi emotsional qarim- qatnas menen beylanisli bolip, bala keypinin` jaqsi boliwina tuwridan- tuwri ta`sir ko`rsetedi 4-5 aylig`inan baslap, bala o`zinin` jaqinlarin basqalardan ajirata biledi. U`lkenler menen emotsional mu`na`sebet usi jastag`i balalardin` tiykarg`i jetekshi xizmeti bolip, bala psixaliq jetilisiwinin` tiykari bolip esaplanadi.U`lkenlerdin` barqulla bala menen birge boliwi, og`an diqqattin` qaratiliwina a`detleniwi, onin` oyinshiqlarg`a qizig`iwinin` su`ysinip ketiwine alip keliwi mu`mkin. Ta`rbiyanin` tuwri alip bariliwi balanin` u`lkenler menen bolatug`in qarim qatnasin predmetler, oyinshiqlar menen mu`na`sebetinin` almasiwina alip keledi. U`lkenler ja`rdemi menen islenetug`in barliq is ha`reketleri balanin` keleshektegi psixikaliq rawajlaniwi ushin tiykar boladi. U`lkenlerdin` balag`a bolg`an emotsianal mu`na`sebeti, olardin` ga`plerine bala diqqat qaratiwi, juwap qaytariwg`a ha`reket etiwi, geypara so`zlerdi esinde saqlap, emotsiya bildiriwge, diqqat, este saqlaw, so`ylew ha`m basqada biliw protseslerinin` rawajlaniwina mu`mkinshilik jaratadi. Bala ayirim so`zlerge tu`sine baslag`annan baslap, u`lkenler menen ko`birek qarim-qatnasta bolg`andi qa`leydi. Sol sebepli bala menen ko`birek qarim-qatnasta bolin`, onin` seslerdi duris aytiwina itibar beriliwi kerek. Bul jastag`i balalar menen su`wretlerdi ko`rsetiw arqali, misali G`Bul pishiqG`- myaw-myaw, G`bul qoraz- qo-qoG` h.t.b. Download 293.8 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling