Bank daromadlari va ularni ko’paytirish yo’llari

Kurs ishi ob’ekti: Bank daromadlari va ularni ko’paytirish yo’llari bilan tanishtirish jarayoni
Kurs ishi predmeti: Bank daromadlari va ularni ko’paytirish yo’llari bilan tanishtirish ko’nikmalari
Kurs ishining amaliy ahamiyati. Kurs ishi jarayonida ilgari surilgan fikrlardan, yondashuvlardan hamda samaradorligini ta’minlovchi Kurs ishi natijalaridan pedagogik fanlar bo‘yicha ma’ruzalar tayyorlash, qo‘llanmalar yaratish, shuningdek metodik tavsiyanomalar yaratishda, ish tajribalarini ommalashtirishda samarali foydalanishga xizmat qiladi.
Kurs ishining tarkibiy tuzilishi va hajmi: ish kirish, umumiy xulosalar foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhatidan iborat.
1 Tijorat banklar daromadlarining nazariy va amaliy ahamiyati.
Bank tijorat banksi sifatida, uning asosiy maqsadi foyda olish, turli xizmatlar ko'rsatish, daromad oladi va ularni taqdim etish xarajatlarini o'z zimmasiga oladi. Banklar xarajatlarni nazorat qilish va samaradorlikni tahlil qilishning zamonaviy tizimlarini joriy etish orqali xarajatlarning oshishi va xizmatlar narxini oshirishning mumkin emasligi o‘rtasidagi ziddiyatni hal qilmoqda. Har bir bank nafaqat boshqa kredit banklariga nisbatan o'z faoliyati samaradorligini baholashi, balki o'zining turli sohalari, filiallari samaradorligini tahlil qilishi, mahsulot samaradorligini boshqarishi kerak.
Umuman olganda, bank daromadlari quyidagi guruhlardan iborat bo'lishi mumkin:
1. Mijozlarning hisobvaraqlarini yuritganlik uchun haq to'lash shaklidagi bank daromadlarini (naqd pul olish, naqd pulsiz to'lovlar va boshqalar) o'z ichiga olgan passiv operatsiyalardan olingan daromadlar.
2. Operatsion (bankning asosiy funktsiyalariga to'g'ri keladigan) va boshqa (operatsion bo'lmagan) dan iborat faol operatsiyalardan olingan daromadlar. Shakl foiz, komissiya va boshqa foizsiz daromadlar mavjudligini ko'rsatadi. ³
Foiz daromadlari - bu banklarga, jismoniy shaxslarga, ijro etuvchi hokimiyat organlariga so’m va chet el valyutasida (muddati va muddati o'tgan) kreditlar (qisqa, o'rta va uzoq muddatli) uchun foizlarni to'lash shaklida olingan daromadlar; boshqa banklarga qo'yilgan depozitlar bo'yicha; mijozlarga ijaraga berish; qarz qimmatli qog'ozlar portfeli va boshqalar.
Foiz bo'lmagan daromadlar deganda bankning bank xizmatlarini ko'rsatish uchun foiz to'lovlaridan tashqari boshqa shaklda oladigan daromadlari tushuniladi. Boshqaruv maqsadlari uchun bunday daromadlar bir nechta guruhlardan iborat bo'lishi mumkin:
investitsiya faoliyatidan olinadigan foizsiz daromadlar (emissiyaviy qimmatli qog‘ozlar bo‘yicha dividendlar va birgalikdagi faoliyatdan olingan daromadlar);
foizsiz komissiya daromadlari (bank hisobvarag'ini ochish va yuritish uchun to'lov, lizing, faktoring uchun komissiyalar, mulkni ishonchli boshqarish uchun agentlik daromadlari va boshqalar);
foizli bo'lmagan savdo daromadlari (valyuta, qimmatli qog'ozlar va boshqa moliyaviy vositalarni (fyucherslar, optsionlar, valyuta savdosi va arbitraj) sotib olish / sotishdan);
bankning konsultatsiyalar, kafolatlar, kafilliklar, vositachilik xizmatlari orqali taqdim etilgan pullik xizmatlaridan va uning nomoddiy aktivlarini (dasturiy ta'minot, nou-xau, usullar, uslubiy ishlanmalar va boshqalar) to'lash yoki ijaraga berishdan olingan foizsiz intellektual daromadlar;
jarimalar, penyalar, jarimalar bilan ifodalangan moliyaviy sanksiyalardan olingan foizsiz daromadlar).
Boshqa daromadlar tasodifiy, tartibsiz xarakterdagi kutilmagan daromadlar deb ataladi, ular quyidagilardan iborat bo'lishi mumkin: hisobot yilida aniqlangan o'tgan yillar foydalari; bankka ilgari yetkazilgan zarar uchun tovon pullari; bankka qaytarilgan summalar (bankdan asossiz ushlab qolingan soliqlar, ilgari zararga hisobdan chiqarilgan kreditlar va boshqalar); bank mulkini sotishdan olingan daromadlar, kreditorlik qarzlarini hisobdan chiqarish; mablag'lar va zaxiralarning bank hisobvaraqlaridan undirish summalari.
Moliyaviy rejalashtirishda barqaror va beqaror daromadlarni farqlash muhim ahamiyatga ega. Bank ishining barqarorligi uchun quyidagilardan iborat barqaror daromadni oshirish muhim ahamiyatga ega: ssudalar va boshqa joylashtirilgan mablag'larni taqdim etish uchun olingan foizlar ko'rinishidagi daromadlar; qarz majburiyatlari va aktsiyalarga qo'yilgan moliyaviy resurslardan olingan daromadlar; chet el valyutasi va Markaziy bank bilan operatsiyalardan olingan komissiyalar.
Barqaror daromadlar Markaziy bankni qayta sotishdan va xorijiy valyutadagi hisobvaraqlarni qayta baholashdan, boshqa daromadlardan (svop va optsion operatsiyalari, forvard va fyuchers operatsiyalaridan, ortiqcha kapitallashtirilgan naqd pul bilan bog'liq bank mulkini sotishdan, undirilgan summalardan) iborat. mablag'lar va zaxiralar), shuningdek, jarimalar, jarimalar, olingan jarimalar bilan ifodalanishi mumkin.
Bankning asosiy daromadi kredit operatsiyalaridan olingan foiz daromadlari, shuningdek, mijozlarga xizmat ko'rsatish uchun turli komissiya daromadlari hisoblanadi. Bank daromadi uning xarajatlarini qoplashi, tavakkalchiliklarni qoplashi va foyda yaratishi kerak. Har bir bank o‘z samaradorligini oshirish uchun xizmat ko‘rsatish sifatini oshirish va uning barqarorligini oshirish orqali daromadlarni maksimal darajada oshirishga intilishi kerak. ⁴
Tijorat bankining xarajatlari uning operatsion faoliyati va tijorat faoliyati bilan belgilanadi. Xalqaro moliyaviy hisobot standartlariga ko'ra, xarajatlar - bu bank aktivlarining chiqib ketishi yoki uning majburiyatlarining ko'payishi ko'rinishidagi iqtisodiy foydaning kamayishi, uning mulkdorlari o'rtasida taqsimlanishi bilan bog'liq bo'lmagan kapitalning qisqarishiga olib keladi va ifodalanadi. tomonidan: a) aktivlarni tasarruf etish; b) qo'shimcha kapitalning kamayishi, yuzaga kelishi mumkin bo'lgan yo'qotishlar uchun zaxiralarning yaratilishi (o'sishi) bilan bog'liq bo'lgan asosiy vositalar, nomoddiy aktivlar va "sotish uchun mavjud" qimmatli qog'ozlarni qayta baholash (pastlash) bundan mustasno, qayta baholashda aktivlar qiymatining pasayishi; yoki amortizatsiya; v) aktivlarni etkazib berish (sotish), bajarilgan ishlar, ko'rsatilgan xizmatlar bo'yicha operatsiyalar tufayli aktivlarning kamayishi; d) tegishli aktivlarni olish (yaratish) bilan bog'liq bo'lmagan majburiyatlarning ko'payishi.
Tijorat banklarining barcha xarajatlarini tasniflash shakllari, maqsadlari, hisobga olish usullari, soliq solinadigan bazaga ta'siri, cheklash usullari bo'yicha amalga oshiriladi.
Shakl foizlar, komissiya va boshqa foizsiz xarajatlar mavjudligini ko'rsatadi. Foiz xarajatlari bank tomonidan kreditlar olish uchun to‘lanadigan foizlardan, jismoniy va yuridik shaxslar, shu jumladan banklar uchun ochilgan talab qilib olinguncha hisobvaraqlardagi mablag‘lar va muddatli depozitlar qoldig‘idan iborat; chiqarilgan veksellar, obligatsiyalar, depozit va jamg‘arma sertifikatlari bo‘yicha foizlarni to‘lash. Bank Markaziy bank va chet el valyutasi bilan operatsiyalarni amalga oshirganlik, naqd pul, hisob-kitob, inkasso xizmatlarini ko‘rsatganlik, olingan kafolatlar va boshqalar uchun komissiya oladi . Boshqa foizsiz xarajatlaraktivlarni qayta baholashda diskont xarajatlari, bozordagi spekulyativ xarajatlar; jarimalar, jarimalar, neustoykalar, boshqaruv apparati xarajatlari (ish haqi, o'qitish va boshqalar) va uy-ro'zg'or xarajatlarida ham ifodalanishi mumkin.
Maqsadlarga ko'ra bank xarajatlari oltita guruhdan iborat: operatsion xarajatlar, bankning xo'jalik faoliyatini ta'minlash xarajatlari, bank xodimlarining ish haqi fondi, soliqlarni to'lash, maxsus zaxiralarga ajratmalar va boshqa xarajatlar.
Bankning xo'jalik faoliyatini ta'minlash xarajatlari asosiy vositalar va nomoddiy aktivlarning eskirishidan iborat; ijaraga olish, asbob-uskunalarni ta'mirlash, ish yuritish materiallari, transport vositalariga texnik xizmat ko'rsatish, kombinezon sotib olish xarajatlari; binolarni saqlash uchun foydalanish xarajatlari va boshqalar⁵.
Bank xodimlarining ish haqi fondining narxi ish haqi, bonuslar, ish haqi fondidir. Soliq xarajatlari mol-mulk, yer, transport vositalari egalari, yo'l harakati qatnashchilariga solinadigan soliqlar va bank operatsiyalari xarajatlari bilan bog'liq boshqa soliqlardan iborat. Kreditlar bo'yicha mumkin bo'lgan yo'qotishlarni, Markaziy bankdagi yo'qotishlarni, debitorlik qarzlarini va boshqa faol operatsiyalarni qoplash uchun zaxiralarni yaratish xarajatlari har xil turdagi bank aktivlarini bozor narxlarida qayta baholash jarayonini aks ettiruvchi xarajatlarning maxsus guruhidir.
Bankning boshqa harajatlari tarkibi har xil bo‘lib, ular sayohat va mehmondo‘stlik xarajatlari, reklama xarajatlari, xodimlarni o‘qitish, bank xodimlariga shaxsiy transport vositalaridan xizmat maqsadlarida foydalanganliklari uchun xarajatlarni qoplash, marketing xarajatlari, audit, sud ishlarini yuritish, e’lon qilish xarajatlaridan iborat bo‘lishi mumkin. hisobotlar va boshqalar.

2. Banklarning daromadlarini ko‘paytirish usullari

Tijorat banklarining yuridik shaxs sifatida faoliyati omonatchilar, kreditorlar, umuman, davlat va jamiyat manfaatlariga jiddiy daxldor bo‘lganligi tufayli uning tashkil topishi uzoq davom etadigan jarayon hisoblanadi. SHu vaqt ichida bo‘lg‘usi ta’sischilar o‘rtasida o‘zaro munosabatlar o‘rnatiladi, bank ustav kapitali uchun zarur bo‘lgan mablag‘lar tayyorlanadi, rahbar shaxslar zarur hujjatlar tayyorlaydi, tegishli tekshiruvdan o‘tkaziladi va hokazolar.
Tijorat banklarini tashkil etish va tugatishning huquqiy asoslari “Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida”gi Qonunda ifodalangan. SHu qonunning 2-bobi “Banklarni tashkil etish va ular faoliyatini tugatish tartibi” deb nomlanib o‘z ichiga 13 modda(7-19 moddalar)ni oladi .
Banklar respublika hududida o‘z faoliyatlarini Markaziy bank tomonidan beriladigan litsenziya asosida amalga oshiradilar.
Banklarga litsenziya berish O‘zbekiston Respublikasining “Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida”, “O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki to‘g‘risida”, “Aksionerlik jamiyatlari va aksiyadorlar huquqini himoya qilish to‘g‘risida”gi Qonunlar va boshqa qonunlari hamda bankka me’yoriy hujjatlarda belgilangan talablar asosida amalga oshiriladi.
Litsenziya berish yuzasidan qaror qabul qilishda quyidagilar asosiy omil bo‘lib hisoblanadi:
bankni tashkil etish bo‘yicha biznes rejaning maqbulligi;
bank ustav kapitalining etarliligi va qonun hujjatlariga muvofiq shakllantirilganligi;
daromadlilikning istiqbollari;
tashkil etilayotgan bank rahbarining malakasi va obro‘si;
bankni tashkil etish uchun taqdim etilgan hujjatlarning qonun hujjatlariga muvofiqligi;
monopoliyaga qarshi choralarning mavjudligi
Bankni tashkil etish to‘g‘risidagi ta’sis shartnomasida quyidagilar bo‘lishi lozim:
bankni ta’sis etish borasida birgalikda faoliyat ko‘rsatish tartibi;
bank ustav kapitali miqdori;
muassislar o‘rtasida joylashtirilishi lozim bo‘lgan aksiyalar turlari, ularning nominal qiymati, har xil turdagi aksiyalarning nisbati, ularni to‘lash miqdori va tartibi;
muassislarning bankni tashkil etishga doir huquq va burchlari.
O‘zbekiston Respublikasi hududida banklarni ro‘yxatga olish va ularga litsenziya berish tartibi hamda shartlari belgilab qo‘yilgan bo‘lib, tijorat banklari ochiq yoki yopiq turdagi aksionerlik jamiyatlari shaklida tashkil etilishi mumkin.
Bank tashkil etish jarayoni bir necha bosqichlarga bo‘linishi mumkin.
1.Tayyorgarlik bosqichi.
Bu davrda bank muassislari o‘rtasida bank tashkil etishga kelishiladi, tashabbus guruhi tuziladi, har bir muassisning ustav kapitaliga qo‘shilgan ulush miqdori belgilab olinadi, bankning ta’sis hujjatlari majmui tayyorlanadi, bankning nomi aniqlanadi, ta’sischilar o‘rtasidagi kelishuvlar dastlabki shartnoma tarzida rasmiylashtiriladi, uning asosida ta’sis shartnomasi tuziladi (FKning 43-moddasi, O‘zbekiston Respublikasi «Xo‘jalik jamiyatlari va shirkatlari haqida»gi Qonunning 3-moddasi) aksiyadorlik tijorat banklarining muassislari bank davlat ro‘yxatiga olinguniga qadar yuzaga kelgan majburiyatlar yuzasidan birgalikda javobgar bo‘ladilar.
2. Bankni davlat ro‘yxatidan o‘tkazish bosqichi.
Bu bosqich uch davrni o‘z ichiga oladi:
Bank ochish haqidagi ariza bilan O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankiga murojat qilish. Bunda arizaga quyidagi xujjatlar ilova qilinishi kerak:
-yangi tashkil etilayotgan bankni ta’sis etish bo‘yicha xujjat;
-muassislar tomonidan imzolangan va ularning muhrlari bilan hamda notarial tartibda tasdiqlangan ta’sis shartnomasi. Ta’sis etuvchilar jismoniy shaxs bo‘lganlarida ularning imzolari notarial tasdiqlanadi;
-muassis aksiyadorlar yig‘ilishi tomonidan tasdiqlangan va muassislar tomonidan uch nusxada imzolangan bank ustavi;
-bank tashkil etish haqidagi qaror, ustav kapitalining miqdori va ustavni tasdiqlash, bank kengashi, taftish komissiyasi va boshqaruvini saylash haqidagi qarorlarni o‘z ichiga olgan bank kengashi raisi tomonidan tasdiqlangan ta’sis yig‘ilishining bayonnomasi.
Qayd etib o‘tilgan hujjatlarning loyihalari Markaziy bankning banklarni litsenziyalash departamenti ma’qullaganidan keyingina imzolanadi va tasdiqlanadi.
Bulardan tashqari, Markaziy bankka muassislar to‘g‘risidagi ma’lumotlar: bank kengashi a’zolari ro‘yxati (kengash raisi, uning birinchi o‘rinbosari) ko‘rsatilgan holda ushbu shaxslarning Markaziy bank talablariga muvofiq kelishlarini tasdiqlovchi ma’lumotlar, yangi tashkil etilayotgan bankning tashkiliy tuzilishi, ichki audit to‘g‘risidagi Nizomi, kredit siyosati to‘g‘risidagi Nizomi, biznes rejasi, ariza topshiruvchining muassislar nomidan ariza topshirish vakolatini tasdiqlovchi hujjat, tashkil etilayotgan joydagi Markaziy bank bosh boshqarmasining bank tashkil etishning maqsadga muvofiqligi haqidagi xulosasi, muayyan hududida bank tashkil etish mo‘ljallanayotganligi haqida mahalliy hokimiyat va boshqaruv organlariga berilgan bildirishning nusxasi ham topshirilishi lozim.
Tijorat banki filialini tashkil etish paytida ham ushbu hujjatlar (ta’sis hujjatlaridan tashqari) taqdim etilishi kerak bo‘ladi.
Xorijiy kapital ishtirokidagi tijorat banki tashkil etilayotganda yuqorida ko‘rsatib o‘tilgan hujjatlarga qo‘shimcha ravishda yana quyidagilar taqdim etilishi talab etiladi:
-tegishli xorijiy muassisning bank tashkil etishda ishtirok qilishi haqidagi qarori;
-norezident bankning O‘zbekiston Respublikasining chet eldagi konsullik muassasasi tomonidan tasdiqlangan ustavi;
-bank joylashgan mamlakat bank nazorat organi tomonidan muassis bank faoliyatini yuritish uchun litsenziyaga egaligi va xususan, qaytarib berish sharti bilan o‘z mamlakatida pul depozitlari va boshqa boyliklarni qabul qilish huquqiga egaligini tasdiqlovchi xat;
-bank nazorati organining muassis bankning o‘zi joylashgan va ro‘yxatdan o‘tkazilgan joyda nazorat ostida ekanligi haqidagi yozma tasdiqnoma;
-muassis bankning oxirgi uch moliya yili uchun tuzilgan, auditorlik firmasi tasdiqlagan yillik hisobotlari, shu jumladan, foyda va zararlar haqidagi konsolidatsiyalangan balansi va hisoboti;
-bank nazorati organi muassis bank tashkil etayotgan bankning ustav kapitalida ishtirok etishi uchun bergan yozma ruxsatnomasi yoki bunday ruxsatnoma muassis bank mansub bo‘lgan davlatning qonun hujjatlariga muvofiq talab etilmasligining yozma tasdig‘i.
Faoliyat yuritib turgan banklar ustav kapitalidagi hissa xorijiy shaxslar tomonidan sotib olinayotganda ham ushbu hujjat xorijiy shaxs tomonidan Markaziy bankka taqdim etilishi lozim bo‘ladi.
Bulardan tashqari, xorijiy muassislar O‘zbekiston Respublika- sida yangi tashkil etilayotgan yoki faoliyat yuritayotgan banklarning ustav kapitalida ishtirok etgan taqdirda;
-xorijiy norezidentning to‘lovga qobiliyatliligi to‘g‘risida unga xizmat ko‘rsatuvchi bank tomonidan berilgan tasdiqnoma;
-O‘zbekiston Respublikasi hududida bank tashkil etilishida ishtirok etish uchun mazkur mamlakat nazorat organining roziligi;
-muassis mansub mamlakatning savdo reestridan ko‘chirma yoki yuridik maqomini tasdiqlovchi boshqa muqobil hujjat.
Xorijiy kapital ishtirokidagi banklarda bank kengashining kamida bitta a’zosi O‘zbekiston Respublikasining fuqarosi bo‘lishi lozim. O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki bank tashkil etish uchun zarur bo‘lgan barcha zarur hujjatlarni talab qilishga haqli bo‘ladi. Taqdim etilgan hujjatlar Markaziy bank tomonidan ikki oy muddat ichida ko‘rib chiqilishi kerak.
Markaziy bank bank faoliyati bilan shug‘ullanishi uchun dastlabki ruxsatnoma berish masalasini hal etish jarayonida tashkil etilayotgan bank muassislarining moliyaviy imkoniyatlari va nufuziga, bank rahbarligiga taklif etilayotgan shaxslarning kasbiy mahoratiga, biznes va moliyaviy reja ko‘rsatkichlariga, tashkil etilayotgan bankning binolar va uskunalar bilan ta’minlanganlik darajasiga ham e’tibor qaratadi.
Bankning ochilgunga qadar lokal tarmoq bilan ta’minlangan bo‘lishi «BOK» dasturiy ta’minotning tarmoq variantining Markaziy bank tomonidan litsenziyalanishi, bank hisob-kitoblar markazi bilan barqaror ishlaydigan alohida aloqa kanali bilan ta’minlanishi, kamida beshta kompyuterga, modemlarga, dasturiy ta’minot va texnikani ishlatish bo‘yicha ta’lim olgan mutaxassislarga ega bo‘lishi shart.
Muassislar bank tashkil etish uchun dastlabki ruxsatnomani olganlaridan keyin litsenziya olish hamda bankni davlat ro‘yxatidan o‘tkazish uchun zarur bo‘lgan tashkiliy-texnikaviy talablarni bajaradilar. O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan berilgan dastlabki ruxsatnoma bir yil davomida yuridik kuchga ega bo‘lib, muassislar ushbu vaqt ichida barcha tashkiliy - tayyorgarlik ishlarini amalga oshirishlari va bankni davlat ro‘yxatidan o‘tkazishni yakunlashlari lozim.
Tijorat banki aksiyadorlik jamiyati shaklida tashkil etilayotgan muassislardan biri yoki o‘zaro bog‘liq bo‘lgan shaxslar tomonidan bank aksiyalarining 5 foizdan ortig‘ini sotib olayotgani haqidagi xabar, agar bank aksiyalarining 20 foizidan ortig‘i sotib olinayotganida esa bunga rozilik berishni so‘rovchi iltimosnoma taqdim etilayotgan hujjatlar⁶.
Davlat ro‘yxatidan o‘tkazish hamda bank operatsiyalarini amalga oshirishga litsenziya olish uchun muassislar oldiga quyidagi talablar qo‘yiladi:
-litsenziya berish va bankni davlat ro‘yxatidan o‘tkazish to‘g‘risi- da vakolatlari muassislar tomonidan yozma ravishda tasdiqlangan vakil shaxs tomonidan imzolangan arizani taqdim etilishi;
-davlat ro‘yxatidan o‘tkazish va litsenziya olish uchun berilgan barcha talablarni bajarish;
-barcha tashkiliy-texnikaviy tadbirlarni amalga oshirishlari, binolar va uskunalarni tayyorlashlari, bank operatsiyalarini avtomatik amalga oshirish maqsadida dasturiy-texnikaviy vosita- larni tayyorlashlari, kassa uzelini Markaziy bank talablariga muvofiq tayyor holga keltirishlari;
-O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan belgilan- gan eng kam miqdordan kam bo‘lmagan miqdorda ustav kapitalini to‘lashlari va ustav kapitali to‘lanlanligini tasdiqlovchi hujjatni taqdim etishlari;
O‘zbekiston Respublikasi hududida sho‘‘ba banki ochishni yoki bank kapitalida ishtirok etishni xohlovchi chet el banki uchun ustav kapitalining oxirgi eng kam miqdori 500 mln. evro muqobil miqdorda belgilangan bo‘lib, faqat mustahkam moliyaviy mavqega ega bo‘lgan nufuzli norezident banklargina sho‘‘ba banklarini ochishlari mumkin. Bunda qisqa muddatli majburiyatlari IBCA Moody`s standart and Poor tasnifi bo‘yicha kamida A1 yoki A+reytingiga ega bo‘lgan norezident banklargagina afzallik beriladi.
O‘zbekiston Respublikasining tijorat banklari o‘z ustav kapitallarini norezident hisobidan ko‘paytirishlari yoki aksiyadorlar tomonidan aksiyalarning norezidentlarga sotilishi uchun belgilangan tartibda Markaziy bankning oldindan roziligini olishlari shart. Ushbu talabga rioya etilmay tuzilgan bilimlar haqiqiy emas deb topiladi va bank operatsiyalarini amalga oshirish uchun berilgan litsenziya bekor qilinadi.
Bankni ro‘yxatdan o‘tkazish va bank operatsiyalarini amalga oshirish uchun litsenziya berish masalasi Markaziy bank talab qilgan barcha hujjatlar to‘liq taqdim etilgan kundan boshlab bir oy ichida hal etilishi kerak.
Bank operatsiyalarini amalga oshirish uchun litsenziya berish yuzasidan qaror qabul qilishda quyidagi asosiy omillarga e’tibor beriladi:
-bank biznes rejasining maqbulligi;
-bank kapitalining adekvatligi;
-daromadlikning kelgusidagi istiqbollari;
-ko‘zda tutilayotgan rahbarning malakasi va obro‘ e’tibori;
-bankni ochish uchun taqdim etilgan hujjatlarning amaldagi qonunchilikka muvofiqligi;
-monopoliyaga qarshi choralar.

3. Mamlakatimiz tijorat banklari daromadlarining tahlili

So'zning keng ma'nosida daromad deganda pul qiymatiga ega bo'lgan har qanday mablag'lar oqimi yoki moddiy boyliklarning kelib tushishi tushuniladi. 
Bankning daromadini uning aktivlarining ko'payishi yoki majburiyatlarning kamayishi bilan tavsiflash mumkin, bu esa o'z kapitalining ko'payishiga olib keladi. “Daromad” tushunchasi butun davlatga (milliy daromad), bank, firma, bank (yalpi daromad, bankning sof daromadi), jismoniy shaxslarga (aholi pul daromadlari) nisbatan qo‘llaniladi.