Bank faoliyati indd

beshinchidan, bank aktivlarini tarkibini va sifatini to‘liq nazorat qilib 
borish.
Bank aktivlari holati, dinamikasi, samaradorligi kabi masalalar doimiy 
ravishda tahlil etilmog‘i lozim. Shu bilan birga aktivlarning likvidliligi, daro-
madliligi va rikslilik darajasi tahlili faoliyat muvaffaqiyatining garovi hisob-
landi. Bank aktivlarining uning passivlari bilan mutanosibligini ta’minlash 
ham muhim ahamiyat kasb etadi. Shuning uchun ham bank aktivlari uning 
xodimlari, auditorlar va markaziy bank tomonidan o‘rganilib, tahlil qilib bo-
rishning davr talabi bo‘lib qoladi.
Bank faoliyati tahlili bank aksionerlari uchun ham muhim ahamiyat kasb 
etadi. Ayniqsa bankning Kuzatuv kengashi tomonidan ham Boshqaruv faoli-
yatini muvofi qlashtirishda tahlil natijalaridan keng foydalaniladi.
Oltinchidan, bank likvidliligi va to‘lov qobiliyatini doimiy ravishda 
ta’minlanishiga erishish.
Bankning likvidligi deganda uning majburiyatlarini o‘z vaqtida va 
to‘laqonli ravishda bajara olish imkoniyatlari tushuniladi. Bank omonatchi-
lari va kreditorlari oldidagi majburiyatlarini o‘z vaqtida hamda to‘la-to‘kis 
bajarilishi uchun doimiy darajada likvid mablag‘larga ega bo‘lishlari talab 
etiladi. Bu o‘z navbatida mijozlar tomonidan bankka nisbatan ishonchini 
mustahkamlaydi.
Bankning to‘lov qobiliyati, uning mijozlari tomonidan berilgan topshiriq-
larni tezkor ravishda ta’minlash, imkoniyatlari tushuniladi. Shunday ekan, 
bank aktivlarini likvidlilik va to‘lov qobiliyati nuqtayi nazaridan tahlil etilishi 
faoliyat samaradorligini ta’minlash asoslaridan biri bo‘lib hisoblanadi.

---

9
Yettinchidan, bank daromadlari va xarajatlarining optimal miqdorini 
aniqlash. Har qanday tijorat tashkilotlari kabi banklar faoliyatining maqsadi 
ham maksimal miqdorda foyda olishdan iboratdir. Shuning uchun ham bank 
daromadlari va xarajatlarini tarkibiy jihatdan va uning sof rentabellik dara-
jasini tahlil qilish asosiy maqsadlardan biri bo‘lib qoladi. Yuqori daromad 
olish uchun olinadigan daromad manbalari, har bir daromad keltiruvchi ak-
tivlar hamda bank xizmatlari turlarini o‘rganish va yuqori daromad keltiruv-
chi sohalarni aniqlab borish zarur. Shu bilan birga bank xarajatlari tarkibini 
o‘rganish natijasida ma’lum xarajatlarni tejash imkoniyatlarini aniqlash ham 
faoliyat samaradorligini oshirish imokniyatlarini aniqlash, bank faoliyati 
tahlilining maqsadlaridan hisoblanadi. Ma’lumki, daromadlilik va bankning 
likvidliligi bir-birlari bilan qarama-qarshi ko‘rsatkichlari hisoblanadi. Shun-
day ekan, daromadlilik va likvidlilik o‘rtasidagi mutanosiblikni ta’minlash 
ham faoliyat tahliliga asoslanadi.
Sakkizinchidan, bank qimmatbaho qog‘ozlarining jozibadorligini ta’-
min lashga erishish. Bankni o‘z mablag‘larining ko‘payib borishi asosan 
uning aksiyalarini sotishdan tushgan mablag‘lar hisobiga amalga oshiriladi. 
Aksiyalarning sotilishi esa uning jozibadorligiga bog‘liqdir. Qaysi bankning 
aksiyalari uning sohiblariga ko‘p daromad keltirsa, unga bo‘lgan talab ortib 
boradi. Bu hol o‘z navbatida ushbu aksiyalarning jozibadorligini ta’minlaydi. 
Ay niqsa, jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi davrida bank barqarorligini ta’-
min lashda uning kapitalining miqdori oshib borishi muhim ahamiyat kasb eta-
di. Bank aksiyalarining qanchalik ko‘p miqdorda sotilishini ta’minlash ham, 
uning faoliyatini uzluksiz ravishda har tomonlama tahlil etilishini talab etadi.