Bank ishi va audit

; 
Uning kamayishi korxona uchun ijobiy holat hisoblanadi. 
Asosiy vositalarning rentabellik ko’rsatkichi (Ra) – asosiy vositalarning 
samaradorligiga, uning o’zgarishiga ta’sir etuvchi omillarga baho berishni tahlil 
qiladi va u sof foydani asosiy vositalarning o’rtacha yillik qiymatiga bo’lish orqali 
topiladi.
𝑹
𝒂
 = 
𝑺
𝒇
𝑨
𝒗𝒐′
 
2. Xarajatlarning tasnifi va tavsifi. 
Xarajatlar korxona samarali faoliyat yuritishida juda muhim o’ringa ega bo’lgan 
omil hisoblanadi. Biz bir birlik mahsulotga qilingan xarajatlarni aniqlash orqali, 
xarajatlarni maqsadga muvofiqligi, samaradorligi va natijaviyligini baholash 
imkoniyatiga ega bo’lamiz.

---

Xarajatlar bu ma’lum bir davr oralig’ida sarflangan resurslarning pul o’lchovidagi 
qiymati hisoblanadi. Shu bilan birga xarajatlar mahsulot tannarxi bilan bevosita 
bog’liq hisoblanadi. Chunki mahsulot tannarxi su mahsulotni ishlab chiqarish uchun 
ketgan barcha bevosita va bilvosita xarajatlarning qiymat ifodasi bo’lib hisoblanadi. 
Shunday ekan mahsulot tannarxi ishlab chiqarish yoki qayta ishlash jarayonida 
ishlatilgan tabiiy resurslar, xomashyo, materiallar, yoqilg’I, energiya, asosiy 
vositalar , mehnat resurslari va boshqa ishlab chiqarish xarajatlarining qiymat 
ko;rinishini ifodasi hisoblanadi.
Xarajatlar 4 ta kata guruhga bo’linadi. 
Bular; 
1. Ishlab chiqarish xarajatlari yani ishlab chiqarish jarayoni bilan bog’liq bo’lgan 
barcha mahsulot xarajatlari. Ishlab chiqarish xarajatlari ham 5 ta guruhga bo’linadi. 
• Bevosita va bilvosita moddiy xarajatlar; 
• Bevosita va bilvosita mehnat xarajatlari; 
• Bevosita va bilvosita mehnat haqidan ajratmalar; 
• Bevosita va bilvosita amortizatsiya ajratmalari; 
• Boshqa bevosita va bilvosita xarajatlar. 
2. Ikkinchi xarajat turimiz davr xarajatlari bo’lib, ular ishlab chiqarish tannarxiga 
kiritilmaydigan, ammo asosiy faoliyatdan olingan foydada hisobga olinadigan 
hamda davr xarajatlariga kiritiladigan xarajatlar hisoblanadi. O’z navbatida davr 
xarajatlarini ham uchta guruhga bo’lib olsak bo’ladi, bular; 
• Sotish xarajatlari; ( sotish bilan bog’liq bo’lgan barcha xarajatlar); 
• Ma’muriyat xarajatlari ( boshqaruv bo’limi bilan bog’liq jamiiyki xarajatlar) 
• Boshqa operatsion xarajatlar. 
3. Xarajatlarimizning uchinchi turi bo’lib, xo’jalik yurituvchi subyektlarning 
umumxo’jalik faoliyatidan olingan foyda yoki zararlarni hisoblab chiqishda hisobga 
olinadigan xo’jalik yurituvchi subyktlarning moliyaviy faoliyati bo’yicha xarajatlati 
keladi. U ham o’z navbatida 4 ta guruhga bo’linadi. 
• Foizlar bo’yicha xarajatlar; 
• Xorijiy valyuta bilan operatsiyalar bo’yichasalbiy kurs tafovutlari; 
• Qimmatli qog’ozlarga qo’yilgan mablag’larni qayta baholash; 
• Moliyaviy faoliyat bo’yicha boshqa xarajatlar; 
4. Oxirgi xarajat turimiz bu favqulodda xarajatlar bo’lib, u foydadan olinadigan 
soliq to’langunga qadar foyda yoki zararlarni hisoblab chiqishda hisobga olinadi.