Bap new indd

122-súwret. Soqlıǵısqan 
bólekshelerdiń impulsi.
m
1
m
1
υ
→
1
υ
→
1
υ
→
2
υ
→
2
m
2
m
2

---

139
VI bap. Impulstiń saqlanıw nzıamı
dı. Impulstiń saqlanıw nızamınıń orınlanıwı texnikada keńnen qollanıladı. 
Mısalı, reaktiv qozǵalısta bul nızamnıń qollanılıwı ayqın kórinedi. Raketa-
lardıń kosmosqa ushıwın rejelestirgende janılǵınıń jumsalıwın esapqa alıwda 
impulstiń saqlanıw nızamınan paydalanıladı.
Xalıqtıń seyillerinde ájayıp tamasha kórsetiledi. Jerde jatqan palwannıń 
ústine temirdiń úlken bólegi qoyıladı hám bul temirge balǵa menen urıladı. 
Tamashagóyler palwannıń soqqıǵa qalay shıdaǵanına hayran qaladı. Tiykarın-
da (4)-formulaǵa muwapıq temir bóleginiń massası balǵanıń massasınan ne-
she ese úlken bolsa, temir bólegi alǵan tezlik balǵanıń tezliginen sonsha ese 
kishi boladı. Sonlıqtan, úlken, biraq palwandı jenship taslamaytuǵın temirdiń 
bólegi tańlap alınadı.
Másele sheshiwdiń úlgisi
Massası 50 t bolǵan temirjol vagonı 8 km/saat tezlik penen massası 30 t 
bolǵan tınısh turǵan vagonǵa kelip tirkeldi. Vagonlardıń tirkelgennen keyingi 
tezligin tabıń.
Berilgen: Formulası: Sheshiliwi:
m
1
= 50 t; 
m
1
υ
1
+ m
2
υ
2
= m
1
υ
1
′+ m
2
υ
2
′.
m
2
= 30 t; 
m
1
υ
1
= (m
1
+ m
2
) υ
1
′.
υ
1
= 8 km/saat;
υ
2
= 0. υ
1
′= υ
2
′. υ
1
′ = m
1
+ m
2
m
1
υ
1
.
Tabıw kerek: 
υ
1
′= υ
2
′ = ?
Juwabı: υ
1
′ = υ
2
′ = 5