Barcha turdagi kompyuter xizmatlarini taklif qilamiz


Yer po‘sti haqida qanday gipotezalar mavjud?


Download 1.66 Mb.
bet34/69
Sana22.02.2023
Hajmi1.66 Mb.
#1221304
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   69
Yer po‘sti haqida qanday gipotezalar mavjud?
Toshqotgan o'simlik va hayvonot olamining qoldiqlari ularni qadimgi paleogeografik sharoitni tiklash imkonini beradi. Agar birorta organizmning toshqotgan namunasi tog' jinsi qatlamlari orasida uchrab qolsa, ular qanday tabiiy-geografik (qanday iqlim mintaqasi yoki tabiat zonasi ekanligi, yog'in miqdori, harorat, bosim, atmosferaning kimyoviy tarkibi) sharoitda o'sganligi yoki yashaganligini aniqlasa boMadi. Qadimgi davrdagi tabiiy-geografik sharoitni tiklashda tog' jinslarining genetik turlari, rangi, cho'kindi jinslarning katta kichikligi (masalan, shag'al yirik bo'lsa, daryo sersuv va tez oqar boMadi, shag'al mayda boMsa, daryo kam suvli ekanligidan dalolat beradi) ham yordam beradi. Geoxronologik jadvalning asoschisi deb, ingliz yer oMchovchisi U.Smitni (XV1I-XIX asr) hisoblaydilar. U birinchi boMib cho'kindi tog' jinslari qatlamlarida halok boMgan organizm qoldiqlarining kollektsiyasini to'plab, har bir qatlamdagi organizmlar shu qatlamning nisbiy yoshini bildirishini isbotladi. Fransuz geologi E.Yug shunday degan edi: «Tarixchi uchun tanga va medallar qanday ahamiyatli bo'lsa, geologlar uchun organizm topiIdiqlari shunday ahamiyatlidir» . Keyinchalik, yuz yildan so'ng J.Kyuve va A.Bronyar paleontologik usulga radioaktiv yemirilish printsipini qo'llab, tog' jinslarining mutloq yoshini aniqladilar.

Asosiy tog‘ hosil bo‘lish bosqichlari haqida gapirib bering?
Yer po'stining rivojlanishi va Yer yuzasi relyefini hosil boMishida tog' hosil boMish yoki burmalanish bosqichlari muhim ahamiyat kasb etadi. Yer po'sti rivojlanishi tarixida Baykal, kaledon, gersin, mezozoy (nivadiy, kimmeriy va laramiy), Alp burmalanish bosqichlari ajratiladi.

Kaledon hamda Baykal tog‘ burmalanish bosqichida qaysi tog‘lar paydo bo‘lgan?
Baykal tog' burmalanishi bosqichi proterozoy erasining oxiri va kembriy davrining boshida ro'y bergan. Mazkur burmalanish bosqichida Shimoliy Qozog'iston, qisman Ural tog'lari, Baykal bo'yi, Baykalorti tog' tizmalari, Sayan tog'lari, Braziliya yassi tog'ligi, Koreya yarim orolidagi ba’zi tog'lar, Janubiy Afrikadagi tog'lar ko'tarilgan. Sharqiy Yevropa, Xitoy, Kanada, Sibir platformalarining qadimgi mustahkam zamini tarkib topadi.
Shuningdek, O'rta dengiz-Himolay, Ural-Tyanshan, Mo'g'ulistonOxota, Shimoliy Atlantika, Tinch okean geosinklinal mintaqalari mavjud bo'lgan. Mazkur burmalanish jarayonida barcha qadimgi platformalar shakllangan. Kaledon tog‘ burmalanish bosqichi paleozoy erasining birinchi yarmida (kembriy, ordovik, silur) sodir boMgan. Asosan, ilk paleozoy bilan o'rta paoleozoy o'rtasida ro'y bergan bo'lib, tog'lar paydo bo'lgan va magma otilib chiqqan. Koledon tog' burmalanish bosqichi ikkiga boMinadi: erta kaledon burmalanish bosqichi, ordovikning oxiri, silurning boshlarida ro'y bergan; kech kaledon burmalanish bosqichi, siluming oxiri va devon davrining boshlarida sodir boMgan. Unda Grenalandiya, Britaniya orollari, Skandinaviya, Qozog'iston past tog'larining g'arbiy qismi, Shimoliy T yan’shan, Oltoy, G'arbiy Sayan, Shimoliy Monogoliya, Janubi-sharqiy Xitoy, Appalachi, Sharqiy Avstraliya tog'lari paydo boMgan


Download 1.66 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   69




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling