Barkamol avlodni mafkuraviy xurujlardan himoya qilishda milliy g‘oyaning o‘rni

---

“Barkamol avlodni mafkuraviy xurujlardan himoya qilishda milliy g‘oyaning
o‘rni.” Mavzusida esse
REJA:
Kirish
Asosiy qism
1. Mafkuraviy xurujlarga misollar
2. Milliy g’oyaning maqsadi.
3. Yoshlarni mafkkuraviy xurujlardan saqlashda milliy g’oyaning o’rni .
Xulosa
Kirish
Mafkuraviyy xuruj haqida gap yuritishdan oldin mafkura o’zi asli
nimaligiiga ochiqlik kiritib olishimiz kerak.
Mafkura (arab. — fikrlar majmui)
— muayyan ijtimoiy guruh, qatlam, millat, jamiyat, davlatning manfaatlari,
orzulari, maqsadlari ifodalangan qarashlar va ularni amalga oshirish tizimi.
Unda manfaatlari ifodalanayotgan guruh va qatlamlarning oʻtmishi, bugungi
kuni va istiqboli oʻz ifodasini topadi. Mafkura har qanday jamiyat hayotida
zarur. Insoniyat tarixida turli-tuman Mafkuralar boʻlgan. Turli xalqlar va
ijtimoiy kuchlarning gʻoyaviy rahnamolari, mutafakkir va arboblari
oʻzlarining manfaat va maqsadlaridan kelib chiqib mafkuraviy taʼlimot va
dasturlar ishlab chiqqanlar. Har qanday Mafkuraviy jamiyatda yangi paydo
boʻlgan ijtimoiysiyosiy kuchlarning talab-ehtiyojlari, maqsadlarini ifoda
etuvchi yangi gʻoyaviy tizim si-fatida vujudga keladi va, asosan, qu-yidagi
vazifalarni oʻz oldiga qoʻyadi: muayyan gʻoyani odamlarning ongiga va
ruhiyatiga singdirish; aholining turli guruhlarini birlashtirish; koʻzlangan
maqsad va niyatlarga erishish uchun odamlarni safarbar etish; ularni
maʼnaviyruhiy ragʻbatlantirish; aholini, ayniqsa, yosh avlodni gʻoyaviy
tarbiyalash va mafkuraviy immunitetni shakllantirish; boshqa mafkuraviy va
gʻoyaviy taʼsirlardan himoya qilish va shahrik. Mafkura muayyan falsafiy,
diniy taʼlimotlar asosida yaratiladi, maʼlum ilmiy qarashlar, axloqiy
tamoyillarga tayanadi. Mafkura oʻz mohiyati va taʼsir kuchiga koʻra,
jamiyatni birlashtirishi yoki uni bir-biriga qarama-qarshi taraflarga boʻlib

---

yuborishi, davlatning jahondagi obroʻ va mavqeini oshirishi yoki tushirishi,
xalqlarni yuksaklikka koʻtarishi yoki tanazzulga du-chor etishi mumkin. Ana
endi biz mafkura haqida ma’lumotga ega bo’ldik. Endi esa milliy g’oya
haqida qisqacha ma’lumotga ega bo’lamiz. Milliy gʻoya — muayyan millat
hayotiga mazmun baxsh etadigan, uni ezgu maqsad sari yetaklaydigan
fikrlar majmui. U millatning oʻtmishi, buguni va istiqbolini oʻzida
mujassamlashtiradi, uning tub manfaatlarini, maqsadlarini ifodalaydi. Milliy
gʻoya oʻz mo-hiyatiga koʻra, xalq, millat takdiriga daxldor boʻlgan, qisqa yoki
uzoq muddatda hal etilishi kerak boʻlgan vazifalar va moʻljallarni ham aks
ettiradi. Masalan, oʻz davrida (1941—45) fashistlar bosib olgan Fransiyada
"Qarshilik koʻrsatish" gʻoyasi Milliy gʻoya darajasiga koʻtarildi va
Fransiyaning ozod etilishi bilan bu gʻoya oʻz ahamiyatini yoʻqotdi. Biror
gʻoyaning M.gʻ. sifatida maydonga chiqishi millatning oʻtmishi, mavjud
holati bilan bevosita bogʻliq. Ana shu 2 negizga tayangan holdagina u
millatning qisqa vaqt va uzoq vaqtga erishish lozim boʻlgan maqsad-
muddaolari va moʻljallarini toʻgʻri ifodalay olishi mumkin. Har qanday Milliy
gʻoyada umuminsoniy moqiyat mavjud boʻladi.
Asosiy qism
Bugungi kunda zamon shu qadar tez rivojlanmoqda tabiiyki
ushbu davrda yomon niyatli odamlar o’zlarining qabiq rejalarini bajarish
maqsadida turli xil mafkuraviy xurujlarni keltirib chiqarishga harakat qiladi.
Biz hozir mafkuraviy xurujlarga misollar keltirishga harakat qilamiz.
Bugungi kunda mafkuraviy tahdidlar aholining ma’lum bir qatlamlari,
ayniqsa, yoshlarning qarashlarini o‘zlariga ma’qul bo‘lgan yo‘nalishda
o‘zgartirish, yolg‘on axborot, diniy ekstremizm, axloqsizlik kabi buzg‘unchi
g‘oyalarni singdirishga urinishdek ko‘rinishlarda sodir bo‘lmoqda.mana
ko’rib turganingizdek bir qancha misollarni o’rtaga tashladik va endi o’sha
misollarni qisman yoritishga harakat qilamiz. Hozirgi kunda yolg’on
axborotlarga kunda duch kelamiz. Turli xil yolg’on axborotlar bilan
yoshlarning ongini buzishga harakat qilayotgan shaxslar ham ko’p. Yolg’on
axborotlarni tarqatishdan ularning maqsadi shuki ular nimani haq deb bilsa
qolganlarni shunga ishontirish. Diniy ekstrimizm haqida eshitmagan inson
bo’lmasa kerak. Endi diniy ekstrimizm haqida ham qisqacha ma’lumot
beramiz.
Diniy ekstremizm — baʼzi diniy tashkilotlar yoki asosan ayrim
dindorlarning jamiyat qonun-qoidalariga mos kelmaydigan mafkurasi va
faoliyati. Diniy ekstemizm koʻpchilik dinlarda mavjud boʻlib, uning

---

tarafdorlari oʻz oldiga siyosiy maqsadlarni qoʻyadi. Islom ekstremizmining
aqidasiga koʻra, birinchidan, goʻyo barcha hozirgi zamon musulmon
jamoalari islomiy tuslarini yoʻqotganlar va „Johiliya“ asri jamiyatlariga
aylanganlar. Bunday yondashuv hukumat va uning olib borayotgan
siyosatini keskin tanqid qilish uchun „asos“ boʻlib xizmat qiladi. Ikkinchidan,
goʻyo faqat „haqiqiy“ musulmonlar hokimiyatga kelgach, barpo boʻlajak
„islomiy tartib“ni o'rnatish uchun keskin va agressiv harakat qilmoqlari
lozim. Diniy ekstrimizm haqida ham ma’lumotga ega bo’ldik.
Milliy g’oyalar va ularga misollar keltiramiz. Qisqacha
milliy g’oya haqida kirish qismida ma’lumot bergan edik shunday ekan endi
u haqida chuqurroq ma’lumotga ega bo’lishga harakat qilamiz. Miliy g’oya
bu qisqa muddatli va uzoq mmuddatli ham bo;lishi mumkin. Xo’sh qisqa
muddatli milliy g’oya qanaqa bo’ladi. Ya’ni aholini yoki odamlar jamiyatini
oldiga qo’yilgan ezgu maqsadi amalga oshguniga qadar davom etuvchi
milliy g’oyalar asosan qisqa muddatli bo’lad. Uzoq muddatli milliy g’oyalar
esa uzoq davom etuvchi mafkuraviy xurujlarga nisbatan qaratilgan milliy
g’oyalar hisoblanadi. Bizning ham davlatimizni rivojlantirish maqsadida
ko’plab milliy g’oyalarimizga egamiz. Asosiy milliy g’oyalarimiz
yosh avlodni
vatanparvarlik ruhida tarbiyalash, yoshlar qalbiga insonparvarlik va
odamiylik fazilatlarini, umuminsoniy qadriyatlarni singdirish kabi oʻz
oldimzga buyuk maqsadlar qoʻyganmiz.
Yoshlarni mafkuraviy xurujlardan himoya qilish hozirgi
zamonning global muammolaridan biriga aylanmoqda. Tabiiyki
texnologiylar qanchalik rivojlangan sari turli xil yomon niyatli odamlarning
o’z mafkurasini singdirish imkoni ham shunchalik ortmoqda va bu kabi
yovuz niyatli insonlarning mafkurasidan yoshlarni saqlashda bizga milliy
g’oyalarimiz yordam beradi. Milliy g’oyalarimiz yoshlarimizning bu kabi
yomon yo’llarga kirishini olldini olishda va ularga bu kabi yomon niyatli
insonlarning yolg’on mafkuralariga uchmaslikka yordam beradi. Boyagina
so’zlaganimizdek diniy ekstrimizm hozirgi kundagi mafkuaralardan biri
hisoblanadi. O'zbekiston azaldan turli millatga mansub, turli dinlarga e'tiqod
qiluvchi xalqlar tinch-totuv yashagan o'lka bo'lib kelgan. Ajdodlarimiz
boshqa din vakillariga doimo hurmat bilan munosabatda bo'lgani, Vatan
taraqqiyoti yo'lida yelkadosh bo'lib mehnat qilgani tarixiy manbalarda ko'p
qayd etilgan. Hozirgi kunda O'zbekiston aholisining soni 36 mln.dan oshgan
bo'lib, ular 130 dan ziyod millatga mansub hisoblanadi. Fuqarolarning 94%

---

dan ziyodi islom diniga e'tiqod qiladi. 3,5% ga yaqin fuqarolar pravoslav
diniga mansub bo'lib, qolganlarini boshqa konfessiya vakillarini tashkil etadi.
Bugungi kunda O'zbekiston Respublikasida 16 diniy konfessiyaga mansub
2 238 diniy tashkilot faoliyat olib bormoqda. Ulardan 2064 tasi islomiy, 157
tasi xristian, 8 tasi yahudiy, 6 tasi bahoiy jamoalari, bittadan Krishnani
anglash jamiyati va Budda ibodatxonasidir. Bulardan tashqari
konfessiyalararo Bibliya jamiyati ham faoliyat yuritmoqda. Shunday ekan
“ Diniy ekstrimizm va terrorizm – jamoyat taraqqiyotiga tahdid” hisoblanadi.
Bu kabi tahdiddlardan yoshlarni himoya qilish va ularni bu kabi tahdidlarga
qarshi milliy g’oyani shakllantirish shu qadar zarur hisoblanadi. Shunuing
uchun ham yoshlarda diniy ekstrimizm va uning oqibatlari hamda biz nima
uchun ularga qarshi kurashishimiz haqida tushunchani hosil qilish
oldimizda turgan asosiy vazifalardan hisoblanadi. Diniy ekstrimizmning
g’oyalari xatoligini ularni asosiy maqsadi nima ekanligini yoshlarimizga
yetkaza olishimiz kerak. Ularni dinni niqob qilib olib o’zlarining qabiq
rejalarini amaliyotga tadbiq qilishga intilayotganini tushuntirishmiz kerak.
Bularning barchasini milliy g’oyamiz orqali anglatishimiz mumkin, shu
uchunam milliy g’oyalarimiz biznibg hayotimiz uchun judalar muhim
hisoblanadi.
Xulosa
Xulosa o’rnida shularni ko’rsatishimiz mumkin. Mafkuraviyy xuruj
haqida gap yuritishdan oldin mafkura o’zi asli nimaligiiga ochiqlik kiritib
olishimiz kerak.
Mafkura (arab. — fikrlar majmui) — muayyan ijtimoiy guruh,
qatlam, millat, jamiyat, davlatning manfaatlari, orzulari, maqsadlari
ifodalangan qarashlar va ularni amalga oshirish tizimi. Milliy gʻoya —
muayyan millat hayotiga mazmun baxsh etadigan, uni ezgu maqsad sari
yetaklaydigan fikrlar majmui. Quyidagi mavzuni ko’rib chiqishda bir qancha
xulosalarga ega bo’ldik. Mafkuraviy xurujlar bular insonlar va ularning
ongiga ta’sir qilish oqibatida turli yod g’oyalarni singdirish va ularni targ’ib
qilish. Yani ular o’z g’oyalarini odamlarga singdirish va ularnii ortidan
ergashtirishga harakat qilish ekan. Natijada ularga bu narsalarni targ’ib
qilish ulardan o’z manfaatlarida yo’lida foydalanish ekan. Bu holatga
tushmaslik uchun milliy g’oyaning ma’nosini yoshlarga to’laqonli tushuntirb
berish va milliy g’oya faqat xalq uchun xizmat qilishini tushuntirib berish va
boshqa mafkuraviy xurujlar ta’sirida qolmaslik uchun, internet tarmog’idagi
hamma narsaga ham ishonib bo’lmasligini uqtirishimiz kerak. Tabiiyki

---

hozirda internet tarmog’i shu qadar rivojlangan asrga yetib keldik. Bugungi
kunda shu qadar saytlar ko’payib ketdiki ularni barchasini ichidagi
kontentlarni tahlil qilishni iloji yo’qligi uchun sizni va barchani faqat rasmiy
xabarlarga ishonishingizni isltimos qiladigan davrg ayetib keldik. Turli xil
saytlarda turli xil targ’ibotlar bo’lishi mumkinligini hisobga olgan holda har
qanday aldovga ham uchmasligingizni eslatib o’tmoqchimiz. Chunki
ularning asosiy maqsadi sizdan foydalanish va sizni uzini qo’g’irchog;iga
aylantirish bo’lishi haqida ham bilib oldik. Davom etadigan bo’lsak hozirda
bu kabi saytlarni barchasini ham blokirovka qilishning iloji yo’qligini ham
bilamiz. Chunki hozirda ko’plab saytlardan yaxshi niyatda foydalanayotgan
shaxslarimiz ham ko’p shuning uchunam biz ularga internet tarmog’idan
foydalanish ma’daniyatini o’rgatish va o’z milliy g’oyamizning maqsadini
tushuntirib berishimiz. Milliy g’oyamiz faqat xalqni manfaati uchun xizmat
qilishini tushuntirib berishimiz kerak. Chunki diniy ekstirimizm oqibati hech
qachon yaxshilikka olib kelmaydi. Ularningg maqsadi aslida sizga
ko’rsatayotgan ro’yolardan mutlaqo farq qiladi. Shu uchun ham milliy
g’oyamizni tushunib olish asosiy hisoblanadi. Mana qisqacha xulosaga
ham ega bo’lib oldik.