Bemorlarning ruhiy holati 104-guruh Niyozova M. S

Bemorlarning ruhiy holati

104-guruh Niyozova M.S

Depressiya (tibbiyotda) — oʻziga ishonmaslik ruhidagi gʻamginlik, tushkunlik kayfiyati, umidsizlik, tasavvurlarning bir "qolip"ga tushib qolishi, xohish-istakning kamayishi, harakatlarning chegaralanishi. Koʻpgina ruhiy kasalliklarda kuzatiladi. Surunkali oʻta toliqish, ruhiy ozor yetkazadigan sharoit (holdan toyish depressiyasi), gʻam-gʻussa (reaktiv depressiya) depressiyaga sabab boʻlishi mumkin. Depressiya alomatlari turlicha namoyon boʻladi. Baʼzi turlarida fikrlash, savollarga javob qaytarish, baʼzan hatto harakat qilish qiyinla-shadi. Bemor gʻamgin koʻrinadi, ayni vaqtda ishtahadan qolib, ozib ketadi, yurak urishi va qon bosimi oʻzgaradi, boshi ogʻriydi,
qabziyat boʻladi, terisi qurishib qoladi yoki ter bosadi; ayollar hayz koʻrmaydi; uyqusi buziladi; ish qobiliyati pasayadi. Depressiyaning baʼzi turlarida bemor oʻzini irodasizlikda ayblaydi, kasallikka, azobuqubatlarga duchor boʻldim deb oʻylaydi, oilasi uchun keraksiz kishi, gunohkor deb hisoblaydi va hokazo. Depressiya holati moddalar almashinuvining buzilishi va endokrin kasalliklar bilan birga kechadi. Depressiya holati kuzatilgan kishi oʻzini oʻzi oʻldirishga urinishi mumkin, shuning uchun bemorga koʻzquloq boʻlib turish kerak. Davo choralari kasallik alomatlariga qarab buyuriladi.
Ko’pincha depressiya deb ataladigan depressiv buzilish murakkab holat. Bu g’amgin bo’lishdan yoki shunchaki qiyin davrni boshdan kechirgandan ko’ra murakkabroq. Depressiya – bu omillar kombinatsiyasi ta’sirida bo’lgan va jiddiy qabul qilinishi kerak bo’lgan haqiqiy ruhiy kasallik. To’g’ri tarkibiy qismlar kimdir uchun birlashganda, depressiya alomatlari boshlanadi va davolanmasa, halokatli bo’lishi mumkin.
Tug’ruqdan keyingi depressiya odatda homiladorlik paytida yoki undan keyin tashxis qo’yiladigan keng tarqalgan va potentsial jiddiy kasallikdir. Amerika akusherlik va ginekologlar kolleji (ACOG) ma’lumotlariga ko’ra, «depressiya homiladorlikning odatiy asoratidir va agar u tan olinmasa va davolanmasa, halokatli oqibatlarga olib kelishi mumkin. 1 .
Depressiya davrida odamlarda kunlar, haftalar yoki oylar davom etishi mumkin bo’lgan qayg’u, uyqusizlik yoki energiya etishmasligi his qilinadi. Odamlar uxlash, ovqatlanish yoki gigiena tartibini o’zgartirishi mumkin va do’stlari bilan uchrashishni yoki ishga ketishni to’xtatishi mumkin. Bundan tashqari, ular ilgari sevimli mashg’ulotlari kabi zavqlanadigan narsalar bilan qiziqmasligini ham sezishi mumkin.
Tug’ruqdan keyingi depressiya bilan og’rigan insonlar, shuningdek, o’z chaqalog’i haqida o’zlarini uzoq his qilishlari, ularga g’amxo’rlik qilish qobiliyatiga shubha qilishlari va o’zlariga yoki chaqalog’iga zarar etkazish kabi qayg’uli fikrlar va his -tuyg’ularni boshdan kechirishlari mumkin. 2018-05-01 xoxlasa buladi 121 2 .
Ba’zida, depressiya davrini boshdan kechirayotganlar o’zlarini umidsiz his qilishlari mumkin yoki hayot endi yashashga arzimaydi, bu o’z joniga qasd qilish fikrlari bilan kelishi mumkin. Bunday kasallikka chalingan odamlarda o’z joniga qasd qilish haqidagi fikrlarga e’tibor qaratish lozim. O’z joniga qasd qilish haqida ko’proq ma’lumot olish uchun bu erga tashrif buyurishingiz mumkin o’z joniga qasd qilish sahifasi .
Ehtimol, siz ruhiy tushkunlikka tushgan odamni bilasiz, chunki bu holat tez -tez uchrab turadi. AQSh aholisining 7% dan ortig’i o’tgan yili kamida bitta katta depressiya epizodini boshidan kechirdi 4 . Depressiya belgilari va alomatlarini tan olish, hayotingizda bu kasallikka chalinganlarni qo’llab -quvvatlashga imkon beradi. Siz depressiyani o’zingiz boshdan kechirayotgan bo’lishingiz mumkin, yoki kimnidir bilasiz. Qanday bo’lmasin, yordam mavjud
Depressiya shu darajada keng tarqalganmi?
Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti ma’lumotlariga ko‘ra yer sharida depressiya bilan ro‘yxatga olinganlar soni 160.000.000 dan oshiq. Biroq, aksariyat mutaxassislar fikricha, depressiya bilan kasallangan har 3 bemorning biri vrach nazoratida turadi, xolos. Boshqa bir mutaxassislar fikricha, depressiya bilan kasallanganlar sonini aniqlash mushkul. Chunki depressiya turli xil klinik ko‘rinishda namoyon bo‘lmoqda va hamma vaqt ham tashxis to‘g‘ri bo‘lib chiqavermaydi. Buning ustiga depressiya bilan og‘rigan bemorlarning hammasi ham psixiatr yoki psixologlarga murojaat qilavermaydi.
Depressiyaning sabablari juda ko‘pmi?
Depressiyaning asosiy sabablari – bular o‘tkir va surunkali ruhiy siqilishlar, ketma-ketma keluvchi muvaffaqiyasizliklar va uzoq davom etuvchi og‘ir kasalliklardir. Tashqi salbiy omillar sababli rivojlangan depressiyaga ekzogen depressiya deb aytiladi. Hech qanday sababsiz rivojlanadigan depressiyaga endogen depressiya deyiladi. Endogen depressiyalar rivojlanishida nasliy omilning o‘rni katta.
Niqoblangan depressiya nima?
Somatik simptomlar, ya’ni ichki a’zolar funksiyalari buzilishi bilan kechuvchi depressiyaga niqoblangan depressiya deb aytiladi. Nima uchun niqoblangan depressiya deyiladi?
Chunki bemor depressiya bilan kasallangan bo‘lsa-da, uning shikoyatlari xuddi boshqa kasalliklarni eslatadi, ya’ni “Migren”, “Yurak og‘riqlari”, “Bo‘g‘im og‘riqlari”, “Oshqozon-ichak kasalliklari”, “Teri-tanosil kasalliklari” va h.k. Bemorni tekshirayotgan vrach bemorning kayfiyati og‘riqlar sababli tushgan deb o‘ylaydi. Aslida bemorda niqoblangan depressiya rivojlangan bo‘ladi. Bunday bemorni albatta tibbiy psixolog yoki psixiatr ko‘rikdan o‘tkazishi kerak.
Bemor ham aybdormi yoki psixolog nima qilib bera olardi?
Ba’zan bemor “Depressiya” tashxisi aniqlangandan so‘ng ham vrach yoki psixologga murojaat qilmasdan yuradi. Buning sabablari turlicha, ya’ni qarindosh-tuqqanlar, hamkasblar va qo‘ni-qo‘shnilardan uyalish, psixiatr yoki psixolog nazoratida qolib ketishni hohlamaslik, ishdan haydalish yoki ishga qabul qilinmaslikdan qo‘rqish, tuzalib ketishiga ishonmaslik, psixotrop dorilarni qabul qilishdan qo‘rqish va h.k
Aksariyat hollarda depressiya oila va ishdagi muvaffaqiyatsizliklar yoki baxtsiz voqealardan so‘ng rivojlanadi. Bunday paytlarda bemor “Shu ahvolga tushganimning sababi aniq-ku, psixolog nima ham qilib berardi, vaqt o‘tib tuzalarman” deb, davolanishdan voz kechadi. Psixolog bemorni aynan shu kabi vaziyatlardan chiqaruvchi mutaxassis ekanligini unutib qo‘yishadi yoki anglab yetishmaydi. Odatda, bunday bemorni uning yaqinlari, tanish-bilishlari psixologga murojaat qilishga undashadi. Demak, ular psixolog qabuliga majburan kelishadi. Psixolog qabulida dastlabki suhbatdan o‘tgan bemorning dunyoqarashi, aksariyat hollarda keskin o‘zgaradi va keyinchalik uning o‘zi psixolog qabuliga qatnay boshlaydi. Albatta, dastlabki suhbatning samarali tugashi psixologning mahoratiga ham ko‘p jihatdan bog‘liq.
Kuchli odamlarda ham depressiya kuzatiladimi?
Depressiya odatda kuchli, maqsadga intiluvchan, biroq hissiyotga beriluvchan odamlarda ko‘p uchraydi. Ularning depressiyaga tushishdan oldingi hayoti o‘rganilganda, quyidagi xususiyatlar aniqlangan: depressiyaga uchragan shaxslarning o‘ziga xos dunyoqarashi bo‘ladi, ular atrofdagi voqealarni o‘z dunyoqarashidan kelib chiqqan holda tahlil qiladigan va hissiyotga beriluvchan shaxslardir. Ular ko‘pincha, hayotdan qoniqmay yashashadi, erishgan yutuqlari ularni qoniqtirmaydi, o‘z faoliyatiga tanqidiy munosabatda bo‘lishadi. Bu odamlar faqat marrani egallash uchun yashaydilar. Shu bilan birga boshqalar, masalan, hamkasblarining xatolarini topish va maslahat berib yurishni xush ko‘rishadi. Agar uning xatosini ko‘rsatishsa, bundan qattiq aziyat chekadi va shu odamni yoqtirmay qoladi.
“Depressiya” tashxisi qanday aniqlanadi?
Depressiya aksariyat hollarda bemorlar tomonidan ham, yaqinlari tomonidan ham, ba’zan vrachlar tomonidan ham yomon xulq-atvorning bir ko‘rinishi sifatida qabul qilinadi va shu sabablarga ko‘ra, vaqtida aniqlanmay qoladi. Psixosomatik buzilishlar bilan namoyon bo‘luvchi depressiya ham o‘z vaqtida aniqlanmay qolada va “ichki kasalliklar” tashxisi qo‘yiladi. Depressiya faqat kayfiyatning tushishi bilan bog‘liq bo‘lgan holat emas, balki bir nechta simptomlardan iborat kasallikdir. Bu kasallikni erta aniqlash va davolash muolajalarini erta boshlash bemorning depressiyadan tezda chiqib ketishiga yordam beradi.
Depresciya tashxisini qo‘yish uchun quyidagi 3 ta simptomning ikki haftadan oshiq davom etishi ham yetarlidir. Bular – kayfiyatning pasayishi, fikrlar karaxtligi va harakatga bo‘lgan intilishning yo‘qolishi.
“
Depressiyani psixanalitiklar davolaydimi?
Depressiya negizida ichki ziddiyatlar yig‘indisi yotadi: shaxs bir tomondan birovlarga qaram bo‘lishni xohlamaydi, ikkinchi tomondan boshqalar uni e’tirof etishini, qo‘llab-quvvatlashini istaydi. Albatta, ushbu bir-biriga zid holatlar doimiy qoniqmaslik hissini yuzaga keltiradi, ya’ni boshqalarga nisbatan qahr-g‘azab va xafagarchilik shaxsning ichki dunyosini qamrab oladi. Shu asnoda shaxsning o‘zi esa boshqalarning nazdida mehribon, odamovi va ajoyib inson sifatida tan olinishni xohlaydi. Mana shu istaklarning ro‘yobga chiqmasligi depressiya shakllanishiga turtki bo‘ladi. E’tirof etilmagan har bir xohish va istak yillar mobaynida ong ostida qo‘nim topadi va ular yig‘ilgan sayin ichki ziddiyatlar kuchaya boradi. Bunday paytlarda depressiya shakllanishi uchun kuchli stressning o‘zi kifoya. Surunkali tarzda shakllanadigan depressiya esa doimiy ruhiy-hissiy zo‘riqishlar ta’siri ostida rivojlanadi.
Ushbu maqolani ham o‘qing: Toksinli kislotalarning kristallari ( 4-qism )

E’tiboringiz uchun rahmat!