Berdaq atindaģi Qaraqalpaq màmleketlik universitetiniń Biologiya fakulteti 3-s biologiya studenti Bekmurzaev Azizbektiń

Berdaq atindaģi Qaraqalpaq màmleketlik universitetiniń

Biologiya fakulteti 3-S biologiya studenti Bekmurzaev Azizbektiń

Genetika hàm genomika pàninen

slayd jumisi

Orinlaģan:Bekmurzaev.A

Qabillaģan:Allaniyazova.M

Nòkis-2020

DNK rekombinatsiyasi hàm replikatsiyasi

Reje:

1) Rekombinatsiya haqqinda tùsinik

2) Rekombinatsiya tùrleri

3) Rekombinatsiya protsesinde qatnasatuģin fermentler

4) DNK replikatsiyasi

Genetikaliq rekombinatsiya-bul genlerdiń jańa rekombinatsiyasin jùzege keltiriwshi DNK yaģniy genetikaliq materialdiń qayta bòlistiriliwi bolip esaplanadi.

Genetikaliq rekombinatsiya-bul genlerdiń jańa rekombinatsiyasin jùzege keltiriwshi DNK yaģniy genetikaliq materialdiń qayta bòlistiriliwi bolip esaplanadi.

Rekombinatsiya jollari:

-Kletka yadrolariniń almasiwlari

-DNK pùtin kletkalari almasiwi

-DNK kletkalari bòlekleri almasiwi

Rekombinatsiya tusinigi oz ishine hàrqiyli bolģan protseslerdi qamtip aladi. Barliq rekombinatsion protsesler ushin uliwma bolģan basqish bolip, bunda DNK molekulalari polinukleotid shinjir almasiwi jùz beretuģin orinda baylanisqa kirisedi. Bul basqish sinapsis dep atalģan. Biraq sinapsis mexanizmi tùrli rekombinatsiya tiplerinde tùrlishe esaplanadi. Bunnan tisqari sinapsis rekombinatsiyani klassifikatsiyalaw faktorlardan biri bolip tabiladi.

Rekombinatsiya tusinigi oz ishine hàrqiyli bolģan protseslerdi qamtip aladi. Barliq rekombinatsion protsesler ushin uliwma bolģan basqish bolip, bunda DNK molekulalari polinukleotid shinjir almasiwi jùz beretuģin orinda baylanisqa kirisedi. Bul basqish sinapsis dep atalģan. Biraq sinapsis mexanizmi tùrli rekombinatsiya tiplerinde tùrlishe esaplanadi. Bunnan tisqari sinapsis rekombinatsiyani klassifikatsiyalaw faktorlardan biri bolip tabiladi.

Rekombinatsiya sxemasi

Gomologiyaliq yaki uliwma rekombinatsiya (krossingover) DNK komplementar shinjirlariniń juplasiwina tiykarlanģan.

Gomologiyaliq yaki uliwma rekombinatsiya (krossingover) DNK komplementar shinjirlariniń juplasiwina tiykarlanģan.

Shàrti: rekombinatsiyalaniwshi DNK lar arasinda (uliwma kletkalardiń pùtkil uzinliģi boylap) gomologiya bar ekenligi.

Nàtiyje: gomologiyaliq molekulalardiń teń bòlimlerde almasiwi.

Nogomologiyaliq rekombinatsiya:

1.Sayt-spetsifik rekombinatsiya

2.Transpozitsiyalar

3.Nizamsiz rekombinatsiya

Nizamsiz rekombinatsiya

DNK molekulalari arasinda gomologiyasiz rekombinatsiya jùz beretuģin protsesler jiyindisi bolip, sayt-arnawli rekombinatsiya mexanizmleri hàm transpozitsiyalar qatnaspaydi. Olar ushin uliwma bolip, DNK niń nogomologiyaliq molekulalari ushlari qosiliwi esaplanadi.

-bazi kletka genleriniń xojayin kletkasi xromosomasinan eksiziyalanip atirģanda retrovirus tàrepinen tutiliwi

-mikroiniektsiyalar jàrdeminde omirtqalilar kletkasina kiritilip atirģan DNK bòlimleriniń kletkaģa integratsiyasi. Birinshi màrte yapon izertlewshisi X.Ilkedo tàrepinen 1962-jili tàriyplengen.

Transpozitsiyalar

Hàreketsheń (mobil) genetikaliq elementler hàreketleniwi tiykari esaplanadi.

Hàreketsheń elementler-DNK kletkasi molekulasiniń bir bòliminen basqasina, sol kletkadaģi basqa molekulaģa yaki basqa organizm kletkasina kòship òte alatuģin arnawli izbe-izligi.

Hàreketsheń elementler àdette avtonom bola almaydi. Xromosomalar yaki plazmidalar quraminda boladi. Transpozitsiyaniń tiykarģi belogi bul transpozaza esaplanadi.

Replekativ transpozitsiya

Hàreketsheń element basqa molekulaģa kòship òtip atirģanda òz nusqasin baslanģish DNK ģa qaldiradi. Mu faginda hàm Tn3 semyasina tiyisli bakterial transpazonlarda aniqlanģan.

Gomologiyaliq rekombinatsiya sxemasi

Meyozdiń profaza I degi krossingoveri.

Somatik kletka sikliniń G1 basqishindaģi krossingoveri

Echericihia coli ishek tayaqshasindaģi krossingoveri

Replikatsiya

Nuklein kislotalardiń òz-òzinen payda boliwi protsesi. Replikatsiya sebepli genetikaliq informatsiyaniń aniq kòshiriliwi hàm nàsilden-nàsilge òtiwi tàmiynlenedi. Replikatsiya mexanizminiń tiykarinda DNK molekulasiniń DNK matritsasi yaki RNK molekulasi matritsasinda fermentativ reaksiyalar nàtiyjesinde sintezleniwi jatadi. Replikatsiya birligi replikon esaplanadi. Bul termin F.Jakov hàm S.Brennen tàrepinen usinis etilgen.

Replikatsiya fermentleri

RecA-bir shinjirli DNK menen gomologiyaliq duplekstiń òz-ara mùnasibetin tàmiynleydi.

RecBCD-nukleaza

RuvA-taj siyaqli poluxiazmani taniydi hàm oģan RuxB ni baģdarlaydi.

RuvC-(rezolvaza)-RuvB poluxiazma kompleksi menen baylanadi hàm màlim bir waqitta poluxiazmani sheshedi.

DNK ligaza

DNK polimeraza

DNK giraza