Berkinov b. B., Yakubov I. O., Sunnatov m. N. Institutsional iqtisodiyot

QUYIDA KELTIRILGAN FIKRLAR
TO’G’RIMI YoKI NOTO’G’RIMI? 
Tanqid qilma – barcha fikrlar teng qadrli! 
1. Institut - o’zaro hamkorlikning umumiy doiralarini belgilaydi, tashkilot esa - 
o’zaro hamkorlik(lar)ning muayyan doiralarini belgilaydi. 
2. Implitsit shartnoma - o’zida ham yollash to’g’risidagi shartnomaning, ham sotish 
to’g’risidagi shartnomaning unsurlarini birlashtiradi. 
3. Bozor konstitutsiyasi shaxs va «tabiat» o’rtasidagi hamkorlikni emas, balki shaxslar 
o’rtasidagi o’zaro hamkorlikni tartibga soluvchi me’yorlar yig’indisini o’zida namoyon 
etadi. 
4. Insonlarning xatarga nisbatan munosabatlari nuqtai nazaridan ularning ikkita xili 
mavjud: xatarga qarshi insonlar; xatarga betaraf munosabatda bo’ladigan insonlar.
5. 
“Yollash to’g’risidagi shartnoma” atamasi yollanma xodim va ish beruvchining 
o’zaro hamkorligi modelidan kelib chiqib, unda shu narsa nazarda tutiladiki, 
yollanma xodim – xatarga betaraf, ish beruvchi esa xatarga nisbatan qarshi.
6. Yollash to’g’risidagi shartnoma – xatarga betaraf bo’lgan shaxs va xatarga qarshi 
shaxs o’rtasidagi kelajakda shartnomaning bajarilishi jarayonida amalga oshirilishi 
mumkin bo’lgan vazifalar doirasini belgilab beruvchi kelishuv.
7. Shaxs tomonidan faoliyatning shartnomada belgilangan sohalardagi o’z 
harakatlari ustidan nazoratning topshirilishi hukmronlik munosabatlarining asosida 
yotadi.
8. Sotish to’g’risidagi shartnoma – bir xil darajada xatarga betaraf bo’lgan shaxslar 
o’rtasidagi kelajakda shartnomaning bajarilishi jarayonida amalga oshiriladigan 
vazifalar doirasini belgilab beruvchi kelishuv.

---

74 
9. Klassik shartnoma, unda o’zaro hamkorlikning barcha shartlari aniq va to’la-
to’kis belgilangan, sotish to’g’risidagi shartnomadan hosil bo’lgan shartnoma.
10. “Munosabatli” odam oqilona maqsadli harakat me’yoriga amal qiladi, lekin shu 
bilan birga u o’z xatti-harakatini ishonch, empatiya va bozor konstitutsiyasini tashkil 
qiluvchi boshqa me’yorlar asosida ham quradi. 
11. Firmalarni eng maqbul (benuqson) xillarga bo’lish real tashkilotlar to’g’risida 
to’liq tasavvurga ega bo’lish imkonini bermaydi, balki faqat tashkiliy tuzilmaning 
barqaror qismini ajratib ko’rsatadi.
12. Balans – muvozanat, muttasil o’zgarib turuvchi xodisa yoki tushunchaning
nisbatini ifodalovchi ko’rsatkichlar sistemasi.
13. Aktivlar – karxona aktivlarini moliyalashtirishning hamma manbalari 
ko’rsatiladigan korxona balansining bo’limi.
14. Passiv – korxona xo’jalik faoliyatida foyda olish maqsadida ishlatiladigan 
moddiy qimmatliklar shaklidagi iqtisodiy resurslar.