Berkinov b. B., Yakubov I. O., Sunnatov m. N. Institutsional iqtisodiyot

Kichik biznes – bozor iqtisodiyoti rivojlangan kapitalistik
mamlakatlarda o’ziga mustaqil mayda korxonalarning daromad ko’zlovchi
sohibkorlik faoliyati. 
Ko’p ukladli iqtisod – turli mulk shakllari va xar-xil xo’jalik
turlarining yaxlitligidan tashkil topgan iqtisodiyot. 
 MAVZUGA DOIR AMALIY MISOLLAR VA KEYSLAR: 
 Muammo hammaga ma’lum usullar orqali yechilishi mumkin deb o’ylama!
1–misol. “Printsipal” bilan “agent”ning o’zaro munosabatlari matritsasi 
“Printsipal” 
“
Agent
”
Nazorat qilish 
Nazorat qilmaslik 
Vijdonan ishlash 
1; 1 [St
2
] 
1; 2 [St
1
, P] 
Ishdan bo’yin tovlash 
0; -1 
2; -2 

---

83 
Ushbu o’yinda “printsipal” va “agent” strategiyasining mos kelmasligi 
muammosi yaqqol ko’rinib turibdi. Bunda Nesh bo’yicha muvozanat mavjud emas: 
“printsipal” va “agent” o’rtasidagi o’zaro munosabatlarda optimal natijaga erishish 
tashkilotning rivojlanishi jarayonida yuzaga keladigan tahdid ostida bo’ladi. 
Siz korxona raxbari sifatida ushbu uyinni optimal natijaga erishishda qanday 
yo’l tutgan bo’lar edingiz? 
a) “Agentlar” raqobati orqali; 
b) “Agent»ning qo’shma faoliyat natijalarida ishtirok etishi orqali; 
v) Firma “agentlar” ittifoqi sifatida; 
g) Shartnoma tuzish orqali; 
d) Rahbarlik lavozimidan foydalanish orqali. 
Javob: a), b) va v) javoblar to’gri, chunki institutsional nazariyada
“Printsipal-agent” muammolarini hal etish variantlariga yuqoridagi javoblar to’gri 
keladi. 
2–misol. “Printsipal-agent” muammolarini hal etish variantlariga: 
- “Agentlar” raqobatini; 
- “Agent”ning qo’shma faoliyat natijalarida ishtirok etishini; 
- Firma “agentlar” ittifoqi sifatida ekanlimgini kritdik. 
Siz yana qanday variantlarni tavsiya etgan bo’lar edingiz? 
a) Axborotlar almashinishini erkinligi va shartnomalarni uzoq 
muddatliligi orqali; 
b) Malakali xodimlarni tasdiqlovchi hujjatlarni mavjudligi uzoq 
muddatlilik shartnomani imzolashni bildiradi; 
v) Har bir xodimni foyda ulushiga aylantirish orqali; 
g) Shartnoma tuzish orqali; 
d) Rahbarlik lavozimidan foydalanish orqali.