Berkinov b. B., Yakubov I. O., Sunnatov m. N. Institutsional iqtisodiyot

9. Tashkiliy rivojlanish traektoriyasini belgilab beruvchi omillar jumlasiga 
quyidagilar kiradi: 
A. Institutsional muhit, shu jumladan institutsional rivojlanish traektoriyasi va 
aktivlarning o’ziga xoslik darajasi. 
B. Mamlakat aholisining umumiy soni 
C. Xatarga nisbatan betaraf bo’lgan insonlar ulushi 
D. Ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishning umumiy darajasi. 

---

91 
10. Tashkiliy-huquqiy shaklni tanlash mezonlari qaysi javobda
to’g’ri ko’rsatilgan? 
A. Mulkiy huquqlarning tafsirlanish darajasi va egalik qilish va qoldiq qiymatni olish 
huquqlarining iqtisodiy sub’ektlararo taqsimlanishi. 
B. Tashkiliy-huquqiy shaklni tanlash mezonlarida transaktsiya xarajatlarini mavjud 
emasligida. 
C. Shartnomalar nazariyasi asosida 
D. Xufyona iqtisodiyotni cheklash asosida. 
11. 
Tashkilot –nima? 
A. Hukmronlik munosabatlari, “agentlar” tomonidan o’z harakatlari ustidan nazorat 
qilish huquqini “printsipal”ga topshirilishi. 
V. O’zaro hamkorlikning umumiy doiralarini belgilaydi.
S. Transaktsiya xarajatlarining tarkibini va miqdorini belgilaydi. 
D. Korxonani biznes rejasi asosida tavsiflanishi 
 
9. Ko’p ukladli iqtisod – bu..? 
A. Turli mulk shakllari va xar-xil xo’jalik turlarining yaxlitligidan tashkil
topgan iqtisodiyot. 
V. Tashkiliy-huquqiy shaklni faqat uchta ko’rinishi. 
S. Davlat takilotlarini jami tashkilotlardagi ulushiga aytiladi.
D. Tarmoqlarni kengaytirish va modernizatsiyalashga aytiladi. 
14. Tashkiliy-huquqiy shaklni tanlash mezonlarini nechta yondashuvi 
qo’llaniladi? 
A. 4 ta 
V. 5 ta 
S. 6 ta
D. 10 ta 

---

92 
 MAVZUGA DOIR MUHOKAMA UCHUN SAVOLLAR: 
1. “Printsipial” va “agent” so’zlari nimani anglatadi? Ular o’rtasidagi munosabatlar 
nimalarga asoslanadi? 
2. Sizga yaxshi tanish bo’lgan tashkilotni tanlang va quyidagi savollarga javob 
bering: korxonada “printsipal-agent” muammosi qanday hal etiladi; korxonaning 
tashkiliy tuzilishi qanaqa (unitar, xolding, multidivizional, aralash); korxona 
firmaning qaysi benuqson xiliga ko’proq yaqin? 
3. O’zbekiston bozorida ishlovchi chet el firmasining filiali qanday xildagi korxona 
jumlasiga kirishi mumkin? Javobingizni asoslashda qaysi omilarni hisobga olish 
lozim? 
4. O’tish xilidagi korxona barqaror tashkiliy tuzilma hisoblanadimi yoki ushbu 
benuqson xil yordamida faqat B korxonaning A firmaga aylantirilishidagi bosqich 
yoritilganmi? 
5. “Printsipal-agent” muammolarini hal etish variantlarini tavsiflab bering? 
6. Firmaning ichki tuzilmasi institutsional iqtisodiyotda qanday shakllarga ajratilgan 
ular haqida ma’lumotlar bering? 
7. Firmalar tipologiyasi va ularning rivojlanish traektoriyasi qanday amalga 
oshiriladi? 
8. Firmalarning asosiy xillariga tavsif bering? 
9. Bozorda ishonchli axborotning tarqatilishi raqobat bilan rag’batlantiriladi. 
Aksincha, “printsipal” va “agent” munosabatlarining odatiy variantida axborot 
asimmetriyasi va opprtunizm imkoniyatlari “agent”ni “printsipal” bilan nayrang 
qilishga undaydi degan fikrni sharxlab bering? 
10. Tashkiliy rivojlanish traektoriyasini belgilab beruvchi omillar jumlasiga 
nimalar kiradi?