Berkinov b. B., Yakubov I. O., Sunnatov m. N. Institutsional iqtisodiyot

Javob, “San’at” firmasiga bo’lgan ishochni yo’qolib borishiga olib keladi. 
5-misol. Davlatning iqtisodiyoti quyidagi ma’lumotlar orqali ifodalangan: 
Ko’rsatkichlar 
Pul birliklari 
YaIM 
600 
Uy xo’jaliklari iste’moli 
320 
Sof investitsiyalar hajmi 
110 
Davlat xarajatlari 
90 
Eksport 
120 
Import 
90 
Budjetga tushuvchi bevosita soliqlar hajmi
40 
Bilvosita soliqlar hajmi 
30 
Tadbirkorlarga subsidiyalar
25 
Savollar: a) amortizatsiya mablag’lari hajmi, b) milliy daromad (MHTning 
eski talqiniga ko’ra), v) davlat budjeti holatini. 
Javoblar, a) xarajatlarga ko’ra YaIMni hisoblash formulasiga asoslanib yalpi 
investitsiyalar hajmini topamiz: 
I = YaIM - C - G - N
x
. Bunda, T = 600 - 320 - 90 - 30 = 160.
A = I
- I
cof
= 160 - 110 = 50. 
b) milliy daromad quyidagicha aniqlanadi: 
MD = YaIM - A – T
n
, Bu yerda, T
n
– biznesga bilvosita soliqlar.
Bunda MD = 600 - 50 - 30 = 520. 
v) davlat budjeti holatini aniqlash uchun davlat daromad va xarajatlarini 
qiyoslash zarur. 
T = 40 + 30 = 70. Bunda T - G = 70 - 90 = - 20, ya’ni budjet defitsiti mavjud. 

---

98 
6-misol. A va V mamlakatlarning iqtisodiyoti quyidagi ma’lumotlar bilan 
yoritib berilgan: 
Ko’rsatkichlar 
A mamlakat 
V mamlakat 
1. Moliyaviy yil boshida davlat qarzi qiymati 
( mln. dol.da)
2000 
2000 
2. Moliyaviy yil davomidagi nominal davlat 
xarajatlari(mln.dol.da) 
200 
200 
3. Narx darajasi (yil boshida) 
1,0 
1,0 
4. Inflyatsiyaning yillik sur’ati 
0,0 
0,1 
5. Davlat qarzi bo’yicha nominal foiz stavkasi 
0,03 
0,13 
6. Davlat budjetiga nominal soliq tushumlari 
(mln.dol.da) 
260 
260 
Savollar:
a) Mamlakatda davlat qarzlariga xizmat ko’rsatish bo’yicha foiz to’lovlarining 
nominal miqdori qanday? 
b) Har bir mamlakatda budjet defitsitining rasmiy bahosi qanday? 
v) Har qaysi mamlakatda davlat qarzining nominal va real qiymati qanday (yil 
oxirida)?