Beruvchi apparat va dasturiy taʼminot tushuniladi

- Eskirgan yoki tuzatilmagan dasturiy ta'minot: Dasturiy ta'minotning 
zaifligi ko'pincha katta xavfsizlik buzilishlarining asosiy sababidir. Eskirgan 
dasturiy ta'minot ayniqsa zaifdir, chunki tajovuzkorlar yangi versiyalarda 
tuzatilgan ma'lum zaifliklardan foydalanishlari mumkin. Yamoqlanmagan 
dasturiy ta'minot ham katta xavfsizlik xavfi hisoblanadi, chunki ko'plab 
tashkilotlar muhim xavfsizlik yangilanishlarini o'z vaqtida qo'llamaydilar. 
- Nolinchi kunlik zaifliklar: Nolinchi kunlik zaiflik - bu sotuvchi uni 
tuzatishdan oldin tajovuzkorlar tomonidan foydalanilgan avval noma'lum 
xavfsizlik kamchiligi. Ushbu turdagi zaifliklar o'ta xavflidir, chunki ulardan 
foydalanilmaguncha, odatda, ulardan himoyalanishning hech qanday usuli 
yo'q. 
 
6. Asosiy tarmoq hujumlari 
Ko'p odamlar o'zlarining professional, ijtimoiy va shaxsiy faoliyati uchun 
Internetga tayanadilar. Ammo internetga ulangan kompyuterlarimizga zarar 

---

yetkazishga, shaxsiy daxlsizligimizni buzishga va Internet xizmatlarini ishlamay 
qoldirishga urinayotganlar ham bor.
Tarmoqda asosan ko’p uchraydigan hujumlardan misol uchun Alice va Bob 
malumotni alishayotganda 3 shaxs tomonidan malumot ug’irlanishini misol 
keltirishimiz mumkin 
Mavjud hujumlarning chastotasi va xilma-xilligi, shuningdek, yangi va yanada 
halokatli kelajakdagi hujumlar tahdidini hisobga olgan holda, tarmoq xavfsizligi 
kompyuter tarmoqlari sohasidagi markaziy mavzuga aylandi. 
Zararli dasturiy ta'minot - bu kompyuter tizimini buzish, zarar etkazish yoki 
ruxsat olish uchun maxsus mo'ljallangan zararli dasturlarning qisqartmasi. Bugungi 
kunda mavjud bo'lgan zararli dasturlarning aksariyati o'z-o'zidan takrorlanadi: u 
bitta xostni yuqtirgandan so'ng, o'sha xostdan Internet orqali boshqa xostlarga 
kirishga intiladi va yangi yuqtirilgan xostlardan yana ko'proq xostlarga kirishga 
intiladi. Shu tarzda, o'z-o'zini ko'paytiruvchi zararli dastur eksponent tez tarqalishi 
mumkin.
Virus - foydalanuvchi qurilmasiga zarar etkazish uchun foydalanuvchining o'zaro 
ta'sirini talab qiladigan zararli dastur. Klassik misol - zararli bajariladigan kodni o'z 

---

ichiga olgan elektron pochta ilovasi. Agar foydalanuvchi bunday biriktirmani qabul 
qilsa va ochsa, foydalanuvchi beixtiyor qurilmada zararli dasturni ishga tushiradi.
Worm - foydalanuvchining aniq shovqinisiz qurilmaga kirishi mumkin bo'lgan 
zararli dastur. Misol uchun, foydalanuvchi tajovuzkor zararli dasturlarni yuborishi 
mumkin bo'lgan zaif tarmoq ilovasini ishga tushirishi mumkin. Ba'zi hollarda, 
foydalanuvchi aralashuvisiz, dastur Internetdan zararli dasturni qabul qilishi va uni 
ishga tushirishi, qurt yaratishi mumkin.
Botnet - Zararli dasturiy ta'minot bilan zararlangan va egalari bilmagan holda guruh 
sifatida boshqariladigan, masalan, spam yuborish uchun shaxsiy kompyuterlar 
tarmog'i.