Bexruz Nazarov

3. Har qanday xo’jalik yurituvchi sub’ektning xo’jalik faoliyati natijalarini aniqlash uchun uning hisobotlarida aks ettirilgan ma’lum davrdagi daromadlari va xarajatlari summalari solishtiriladi. Taqqoslash natijalari uning iqtisodiy holati haqida xulosa chiqarish va to’g’ri boshqaruv qarorlarini qabul qilish imkonini beradi. Mamlakat iqtisodiyoti uchun xuddi shunday rol mamlakatning iqtisodiy holatini tahlil qilish uchun asos bo’lgan milliy buxgalteriya hisobiga yuklangan.

Milliy hisobning maqsadi- jami ko’rsatkich sifatida ijtimoiy mahsulotni ishlab chiqarish, taqsimlash va foydalanish to’g’risida miqdoriy ma’lumotlarni taqdim etish iqtisodiy natijalar mamlakatning milliy iqtisodiyoti.

Murakkab makroiqtisodiy munosabatlarni tahlil qilish uchun bir-birini to’ldiruvchi ko’rsatkichlar tizimi kerak, chunki boshqaruv sifati axborot oqimlarining ishonchliligi va samaradorligi darajasiga bog’liq.

Milliy hisoblar tizimi- asosiy makroslar to’plami iqtisodiy ko’rsatkichlar, milliy mahsulot va xizmatlar ishlab chiqarish sharoitlari, jarayonlari va natijalarini tavsiflovchi.

F.Kesney milliy hisobning asoschisi hisoblanadi: 1758-yilda u birinchi marta makroiqtisodiy muvozanatni ishlab chiqdi, unda ijtimoiy ishlab chiqarish ijtimoiy mahsulotning ham qiymati, ham tabiiy-moddiy mazmuni nuqtai nazaridan o‘rganildi, shuningdek, asosiy sinflar. Jamiyat (ishlab chiqarish va noishlab chiqarish).

• Milliy buxgalteriya hisobi iqtisodiyotni tahlil qilish vositasi sifatida 1930-yillarning oxiridan boshlab qo’llanila boshlandi. XX asr va rasmiy statistika vositasi sifatida – Ikkinchi Jahon urushi tugaganidan keyin (AQSh, Angliya, Frantsiya, Germaniya, Shvetsiya, Norvegiyada). Milliy iqtisodiyotlarning ortib borayotgan xalqarolashuvi, integratsiya jarayonlari jahon xo’jaligida universal yaratish zaruriyatini tug’dirdi xalqaro tizim milliy hisob. 1950 yilda Yevropa Iqtisodiy Hamkorlik Tashkiloti (EEC) soddalashtirilgan standart SNAni qabul qildi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti doirasida navbatma-navbat MNTning uchta varianti qabul qilindi (1952-1953, 1968, 1993).