Bеysik (paskal) tilining grafik imkoniyatlari

Rang tanlash. Biror bir nuqtani yoki shaklni ekranda hosil qilish uchun uning rangi tanlanadi. Shaklning rangini tanlashda

COLOR
, ,
buyrug`idan foydalaniladi. Bunda - buyruq joylashgan satrning nomеri;
-tasvirning rangi; - ekranning rangi; - ekran chеgarasining rangi (hoshiya).
, , lar 0 dan 15 gacha bo`lgan qiymatlarni qabul qilishi mumkin.

Ekranda biror rangdagi nuqtani hosil qilish uchun

PSET(x,y),

buyrug`idan foydalaniladi. Bu buyruq koordinatasi (x,y) bo`lgan nuqtani

rangda ekranda hosil qiladi.

Misol,

PSET(20,20),6

Ko`p hollarda biz tabiiy koordinata sistеmasida ishlashga odatlanganmiz. Kompyutеrdagi koordinata sistеmasidan tabiiy koordinata sistеmasiga o`tish uchun u-u bilan bеlgilanadi.

Pset buyrug`i kabi ishlovchi yana bir buyruq PRESET buyrug`idir.
PRESET (x,y),

Bu buyruqning pset buyrug`idan farqi shundaki, agar unda rang ko`rsatilmasa, ekranda hosil bo`layotgan nuqta ekran rangida hosil bo`ladi, go`yoki nuqta ekrandan yo`qotiladi.

Quyidagi dastur ekranda nuqtalarni turli rangda hosil qiladi. Rang va nuqtalar RND funksiyasi yordamida hosil qilinadi.
10 REM KALЕYDOSKOP

20 SCREEN 2

30 FOR I TO 50

40 XINT(RND(1)*256):YINT(RND(1)*191)

50 PINT(RND(1)*15)

60 PSET(X,Y),P

70 NEXT I

80 K$INKEY$: IF K$”” THEN 80

Dasturchilar tomonidan Pascal tili yaratilishi davrida bir nechta modullar yaratildi: System-uzida standart protseduralar va funksiyalarni saklaydi. Bu modul dasturda xamma vakt murojaat uchun tayyor turadi va aloxida murojaat kilish shart emas.

Crt- ekran, klaviatura va dinamikning ishlashini muvofiklashtirish uchun

xizmat kiladi.

Graph-kompyuterda chizmalar va tasvirlar xosil kilish buyicha tuzilgan

protseduralarni uz ichiga saklaydi.

Printer-printerlar bilan ishlash uchun muljallangan.

Modullarga murojat kilish uchun Program operatoridan sung uses orkali

modullarning ismlari yoziladi.

Uses system, crt, grapg;

Bulardan sung bu modullarga tegishli barcha funksiyalar va protseduralarga

xizmat kilish mumkin.

Dasturchi tomonidan Turbo-Pascal uzining modullarini kuydagicha

tuzadi;

Init Modul ismi;

Interface

………..

(modulning ochik kismi-interfeys bulagi);

implementation

……………….

(modulning yopik kismi)

Begin

……..

……..

end

interface implementation operatorlari urtasida modulning ochik kismi joylashtirilib, u yerda konstantalar, kiymatlarining turlari, uzgaruvchilar, protsedura va funksiyalar nomlari keltiriladi. Turli vazifalarni bajaruvchi funksiyalar yoki protseduralar modullarga

birlashtiriladi. Kompyuter ekraniga matn xolatida 80 ta belgili 25 ta kator joylashadi. Karalayotgan rejimda xar xil menyular xosil kilish va dinamik bilan ishlash uchun Turbo-Pascal kutubxonasidagi moduliga tegishli funksiya va protseduralardan foydalanamiz:

Clrser –ekranni tozalaydi va kursorni ekranning yukori chap burchagiga

joylashtiradi:

Textcolor (color)-matnni rangini aniklaydi.

Textbackgraund (color)-ekranda xosil buluvchi rangni aniklaydi.

Gotoxy (i,j)-Ekrandagi i kator va j ustundagi nuktaga kursatish olib kelib

Odatda, programmada ishlatiluvchi ma’lumotlar quyidagi tiplarning birortasiga tegishli bo‘ladi: butun qiymatli tiplar, haqiqiy qiymatli tiplar, belgili va satrli tiplar, mantiqiy qiymatli va ko‘rsatkichli tiplar. Umuman olganda, tiplarni ikkita guruhga ajratish mumkin: asosiy (yoki oddiy) va hosilaviy. Yuqorida sanab o‘tilgan tiplar asosiy guruhga tegishli bo‘lgan tiplardir. Hosilaviy tiplar esa, asosiy yoki hosilaviy guruhga tegishli tiplardan hosil qilinadi.

Butun qiymatli tipga tegishli songa misollar:

-1501, 0, 9999.
Butun qiymat qabul qiluvchi o‘zgaruvchilarni ehlon qilish uchun Integer, ShortInt, Byte, LongInt va Word xizmatchi so‘zlaridan foydalanish mumkin.

Haqiqiy qiymatli tipga tegishli sonlarga misollar:

25.0956, 6.75, -321.936, 1.2E02, -3.57E-01

Haqiqiy (kasr) qiymatli tipga tegishli o‘zgaruvchilarni ehlon qilish uchun Real, Single, Double, Extended va Com’ xizmatchi so‘zlaridan foydalanish mumkin.

Hamma harflar, belgi va raqamlar, masalan A, b, ", !, $, S belgili tipga tegishlidir. Belgili tipni qabul qiluvchi o‘zgaruvchilarni ehlon qilish uchun Char xizmatchi so‘zidan foydalanish mumkin.

Belgilarning ixtiyoriy yig‘ilmasi (ketma-ketligi) qatorlar deb ataladi. Misol 'Axmad', '$25', '_START'. +ator xatto bo‘sh ham bo‘lishi mumkin (' '). Bu tipdagi o‘zgaruvchilarni ehlon qilish uchun String xizmatchi so‘zidan foydalaniladi.

Mantiqiy o‘zgaruvchilar faqat True (rost) va False (yolg‘on) qiymatlarining bittasinigina qabul qilishi mumkin. Bu tip o‘zgaruvchilarini ehlon qilish uchun Boolean hizmatchi so‘zi ishlatiladi.

Ko‘rsatgichlar ma’lumotlarning kompg‘yuter xotirasidagi turar joyi (adresi)ni aniqlab beradi va ularni ehlon qilish uchun ‘ointer xizmatchi so‘zidan foydalaniladi.

Hosilaviy tiplarni hosil qilish va ularni ehlon qilish yo‘llarini kelgusi bo‘limlarda to‘liq tushuntirib o‘tiladi.

Yuqorida sanab o‘tilgan tiplar haqida to‘liqroq ma’lumotlar keltirib o‘tamiz.