Бино ва иншоотлар қурилиши факультети Гидротехника иншоотлари, замин ва пойдеворлар кафедраси

Грунтли тўғоннинг режаси.

1-расм. Тўғон қуриш жойида дарёнинг кўндаланг кесими.

I –I – кўтарма баландлиги h_n = h_мин = 0 бўлганда

III-III - кўтарма баландлиги h_n = h_мак
Тўғон плани, бўйлама ва кўндаланг кесимини қуриш 2-расмда кўрсатилган.
5. Тўғондаги грунт ишлари ҳажмини аниқлаш
Тупроқ ишлари ҳажми кўпинча зич жисмдаги грунт ҳажмига асосан ҳисобланади, яъни грунтли иншоот геометрик ҳажми бўйича.
Тупроқ ишлари ҳажми ишлари қурилишининг қийматини аниқлаш учун ҳамда бажарилган ишларни ҳисоб-китоб қилиш учун керак бўлади. Унинг миқдорини ишчи чизмалар ҳамда ҳақиқий ўлчамларга қараб аниқланади. Иншоотни типи мураккаб бўлганда у қатор содда геометрик фигураларга бўлинади ва кейин уларни ҳажми қўшилади. Ушбу мисолда қурилаётган грунтли тўғон ҳажми қуйидаги ифода орқали аниқланади (3-расм):
(3)
бу ерда: F_n , F_n+1 ва n+1 кесимлардаги юзаси;
l_n – кесимлар орасидаги масофа узунлиги. Ҳар бир кесимдаги юзаси F_n , F_n+1 қуйидаги ифода орқали аниқланади:
F_n = [b+0,5(m₁ + m₂) h_n]h_n (4)

F_n=(10+0,5(3+2,5)*2,5)*2,5=42,18
F_n=(10+0,5(3+2,5)*7,5)*7,5=229,6
F_n=(10+0,5(3+2,5)*10)*10=375
F_n=(10+0,5(3+2,5)*17,5)*17,5=1017
F_n=(10+0,5(3+2,5)*22,5)*22,5=1617
F_n=(10+0,5(3+2,5)*25)*25=1968,75








Бу ерда: h_n , h_n+1 –кўтарма баландлиги мос равишда n ва n+1 кесимларда.
Кўтарма тўла ҳажми уни алоҳида ҳажмларини йиғиндисидан иборат
(6)
m³
Тўғон туби заминидаги олиб ташланадиган грунт қатлами ҳажми қуйидагича аниқланади:
(7)
бу ерда: ; ва n+1 кесимлардаги олиб ташланадиган қатлам юзаси;
l_n – кесимлар орасидаги масофа узунлиги. Ҳар бир кесим остидаги олиб ташланадиган майдон юзаси қуйдаги формула билан аниқланади.
= [b+(h_n + h_срез )(m₁ + m₂)]h_срез (8)
= [10+(2,5 + 0,40 )*(2,5 + 3)]*0,40 = 10,38


= [10+(7,5 + 0,40 )*(2,5 + 3)]*0,40 = 21,38


= [10+(10 + 0,40 )*(2,5 + 3)]*0,40 = 29,88


= [10+(17,5 + 0,40 )*(2,5 + 3)]*0,40 = 43,38


= [10+(22,5 + 0,40 )*(2,5 + 3)]*0,40 = 54,38


= [10+(25 + 0,40 )*(2,5 + 3)]*0,40 = 59,88







Олиб ташланадиган грунтнинг тўла ҳажми уни айрим бўлаклар ҳажмларини йиғиндиси сифатида аниқланади:
. l_n (10)

Грунтли тўғонни умумий ҳажми олиб ташланадиган грунтни ҳам ҳисобга олганда қуйидаги формулага тенг бўлади:

V_пл = (V_n + V_срез) К_у∙К_n (11)
бу ерда: К_у – тўғондаги грунтни зичланиш коэффиценти. Унинг миқдори тўғондаги ҳажми оғирлигини ρ_n = 1,75 т/м³ карьердаги грунтнинг ҳажм оғирлигига ρ_к = 1,7 т/м³ нисбати билан аниқланади.

K_n – грунтни тайёрлаш вақтида уни йўқотилишини ҳисобга олувчи коэффицент. K_n = 1.04 [8]
V_пл = (1621932.36+8672.87) 1.03∙1.04=1546703,2м³
Ҳамма юқорида келтирилган ҳисобларни жадвал кўринишида бажариш қулай (1-жадвалга қаранг).
Қўшимча равишда, яъни пастки қияликни мустаҳкамлаш учун ишлатиладиган ўт аралаш грунт ҳажмини V_расч аниқлаймиз. Уни ҳажми у қуйидагига тенг: 13000 м³ (497х88х0,3).
1-жадвал

NN Нуқталар рақами	Кўтарма баландлиги hn, м	Олиб ташланадиган грунт билан бирга кўтарма баландлигиии,м hn+ hср,м	Нуқталар орасидаги масофа м.	Олибташланадиган грунтнинг солиштирма хажми м^3		Кўтарманинг солиштирма баландлиги м^3		Умумий хажми м^3
				Fсрeз		FН		Vсрeз	VH