Bino va xonalarni yong'in portlash havfi bo'yicha kategoriyalash

Hayotdagi yong’inlardan ma’lumki, katta hajmdagi binolarda haroratning 1200oS gacha ko’tarilishi va davom etish vaqti 1,5-3 soatgacha cho’zilishi kuzatilgan. Erto’lalarda sodir bo’lgan yong’inlarda harorat birmuncha past bo’ladi, ya’ni davom etish muddati 3-5 soat bo’lganda ham harorati 800oSdan oshmasligi aniqlangan. Turar joy binolaridagi yong’inlarning davomiyligi (o’chirish vaqti bilan birga) odatda 1-1,5 soatdan oshmaydi, lekin ulardagi eng yuqori harorat 1100oS gacha ko’tarilishi kuzatilgan. 

Hayotdagi yong’inlardan ma’lumki, katta hajmdagi binolarda haroratning 1200oS gacha ko’tarilishi va davom etish vaqti 1,5-3 soatgacha cho’zilishi kuzatilgan. Erto’lalarda sodir bo’lgan yong’inlarda harorat birmuncha past bo’ladi, ya’ni davom etish muddati 3-5 soat bo’lganda ham harorati 800oSdan oshmasligi aniqlangan. Turar joy binolaridagi yong’inlarning davomiyligi (o’chirish vaqti bilan birga) odatda 1-1,5 soatdan oshmaydi, lekin ulardagi eng yuqori harorat 1100oS gacha ko’tarilishi kuzatilgan. 

Respublikamiz hududida sodir bo’lgan yong’inlarni tahlili shuni ko’rsatadiki, yong’inlarni davomiyligi turlicha bo’lib, 0,5-3 soatgacha cho’zilishi aniqlangan. Yong’indagi haroratni vaqt omili bilan bog’liqligini hartomonlama chuqur o’rganilgandan keyin, ko’pchilik xorijiy davlatlarda, shu jumladan O’zbekistonda ham bino va inshootlarda ishlatiladigan qurilmalarni o’tga chidamliligini sinash jarayonida qo’llash maqsadida, yong’in sharoitida haroratni vaqt davomida o’zgarishini aks ettira oladigan «standart harorat» grafigini 1966 yilda Xalqaro mezonlashtirish tashkiloti (ISO) taklifi bilan qabul qilindi. CHizma 6 va 7 larni o’zaro solishtirganda, ulardagi egri chiziq-larni bir-biridan farqi shundaki, chizma 6 ashyolarning tabiiy yong’in sharoitida harorat o’zgarishini ko’rsatadi. CHizma 7 dagi egri chiziqlar esa yong’indagi haroratning maksimal o’zgarish holatini aks etadi va bino qurilmalarini o’tga chidamlilik darajasini aniqlashda, yong’in sharoitiga mos harorat o’zgarishini ta’minlashda me’zon sifatida xizmat qiladi.