Biokimyo va molekulyar biologiya

Yog`larga xos sifat reaksiyalari 
1. Yog`larning eruvchanligi 
Reaktivlar: a) o’simlik moyi (zig`ir yoki paxta moyi), b) qattiq yog` (qo’y 
yoki mol yog`i), v) dietil efiri, g) atseton, d) etil spirti, e) distillangan suv. 
Ishning bajarilishi: 4 tadan ikki qator qilib probirkalar qo’yiladi. Birinchi 
qatordagi probirkalarga bir necha tomchidan o’simlik moyidan tomiziladi. Ikkinchi 
qatordagilarga esa, qattiq yog`dan kichik bir bo’lakdan solinadi. Har ikkala qatorning 
birinchi probirkalariga 2 ml dan distillangan suv solinadi, ikkinchi probirkalarga 
shuncha miqdorda dietil efiri, uchinchi probirkalarga - atseton, to’rtinchi 
probirkalarga esa spirt solinadi. Hamma probirkalar yaxshilab chayqatiladi va 

---

35 
yog`larning har xil erituvchilardagi eruvchanligi kuzatiladi. Spirtli probirkani suv 
hammomida isitish tavsiya etiladi. Tajribaning natijalari yozib qo’yiladi. 
2. Yog`larning emulsiyalanishi 
Reaktivlar: a) o’simlik moyi, b) 2% li natriy karbonat, v) 2% li sovun 
eritmasi, g) o’t suyuqligi, d) distillangan suv. 
Ishning bajarilishi: 4 ta probirka olib, har biriga 5 tomchidan o’simlik 
moyidan tomiziladi. Birinchi probirkaga 2 ml distillangan suv, ikkinchi probirkaga 2 
ml 2% li natriy karbonat eritmasidan, uchinchi probirkaga 2% li sovun eritmasidan, 
to’rtinchi probirkaga esa 2 ml suv va bir necha tomchi o’t suyuqligidan solinadi. 
Hamma probirkalar yaxshilab chayqatiladi va har bir probirkada hosil bo’lgan 
emulsiya kuzatiladi. Birinchi probirkada hosil bo’lgan emulsiya beqaror bo’lib, 
ozgina vaqt o’tishi bilan suv va moy qatlamlariga ajralib ketadi. Qolgan probirkalarda 
hosil bo’lgan emulsiya barqaror bo’lib, o’zgarishsiz qoladi. Buning sababi shuki, 
probirkalarga qo’shilgan emulgatorlar yog` tomchilarining sirtqi qatlamiga 
adsorbsiyalinib, uning sirt tarangligini kamaytiradi.