Biologik ketma ketliklarni sekbenerlash usullarining rivojlanishi

xmlns:w="urn:schemas-microsoft-com:office:word"
xmlns="http://www.w3.org/TR/REC-html40">
Biologik ketma ketliklarni sekbenerlash usullarining rivojlanishi

Biologik ketma ketliklarni sekbenerlash usullarining rivojlanishi

Ro'ziyeva Mahfuza
Biologik ketma-ketliklarni taqqoslash asoslari
Taqqoslash bioinformatikaning asoslaridan biridir. Tasavvur qilib kolum boxshash aminokislota ketma-ketligi yordamida bu modda ham oladi. Bu ketma-ketliklarning mos kelishi vazifasiga kiradi.
Yana bir boshqa vazifa genom tahlili bilan bogoqsil hamda tRNK va rRNKni kodlovchi uchastkalar ham bor. Ketma-ketlik orasidan ushbu genlarni topish asosiy vazifalardan biri xisoblanadi. Yana bir vazifa boshqarish vazifasini amalga oshiruvchi, DNKdagi signallarni, yalanish uchastkalari, ushbu gendan transkirptisiyalanuvchi mRNK ikkilamchi strukturalarini izlash xisoblanadi. Bioinformatikada bundan tashqari yana koladi. Biror dasturni yaratishda uning barcha uchun mos, haqiqatga yaqin ekanligi muxim sanaladi. Yaratilgan yangi usulning tori ishlashini tekshirish uchun uni avvalilgaridan malgan, torganilgan moddalarda tekshirib koladi. Agar bunda olingan natijalar haqiqatga 80-90% mos kelsa, bu usul nomgladi.
Shu tariqa, ketma-ketlik sekvenirlanganidan keyin maxshash ketma-ketliklar qidirilib, uning vazifasi haqida birlamchi mazoro mos kelsa, demak bu soxa funksional muxim xisoblanadi. Aminokislotalar almashinuvi oqsil xossalariga tarsatmasligi yoki butkul ozgarib ketishi mumkin. Lizinning arginin bilan almashinishi esa deyarli hech qanday olmaydi. Shuning uchun aminokislota ketma-ketliklari taqqoslanayotganida aminokislota qoldiqlarini qarshi qoxshash, bir oz oxshamaydigan). Ikkita ketma-ketlikni tekislashtirish yib, ular orasidagi probellar shunday qolishi kerak.
Ketma-ketliklarni bu tarzda taqqoslash molekulyar biologiyada keng tarqalgan. Tekislashtirish evolyutsion jarayonni aks ettiradi deb taxmin qilinadi. Bir-birini ostida turuvchi ketma-ketliklar ajdod-ketma-ketlik ramziga mos keladi. Ketma-ketliklar evolyutsiyasi qanday yotoriyicha nisbatan optimal tekisliklar olinadi. Ammo, ushbu tanlangan vazifaning haqiqatdan ham tori ekanligini qanday nazorat qilish mumkin, nisbatan yaqin bornini nisbatan toldirishga mos keluvchi tekisliklar olinishi mumkin (bunday strukturalar bir necha yuz oqsillar uchun aniqlangan).
Biologik ketma-ketliklarni tekislashtirishda yuqoridagi sxemaga oxshash bolmaydi. Triptofan esa kam uchrovchi aminokislota boyish yuqori baholanadi.

Raxmat

http://azkurs.org