Biologiya yo’nalishi 19. 80-guruh talabasi Ortiqboyev Abos alining Evolutsiya nazariyasi fanidan tayyorlagan mustaqil ishi tur- evolutsion jarayonini asosiy bosqichi. Biologiyada tur tushunchasi. Tur mezonlari

Genetik mezon

• 
  Bu mezon xar xil turga mansub organizmlar mustaqil genofondga, genetik sistemasiga, kariotip- xromosomalar miqdoriga, morfologiyasiga ega ekanligiga asoslanadi. Qora kalamushning ikkta qiyofadosh turining birida 38 ta ikkinchisida 42 ta xromasoma bor.
  

Tur tushunchasi keng ma’noda Jinsiy ko’payish bilan bog’liq. Agam ya’ni jinssiz, shuningdek, obligatory, vegetative, partenogenetik ko’payuvchi Hamda o’z o’zini urug’lantiruvchi organizmlarda bir qancha klon yoki shu bilan birga bir biriga bog’liq bo’lmagan sof liniyalar uchraydi. Bunday formalar sistematik kategoriyalarga birlashtirilganda turlarni farq qilish uchun qollaniladigan organizmlarning chatishishi mezon tarzida oz mavqeini yo’qotadi. Agam va klonal formalardagi tur tushunchasidan qiyinchilik tushunchasi taajublantirmasligi kerak. Axir vegetativ ko’payish partenogenez va o’zini o’zi urug’lantirish hech qachon mutloq bog’liqlik hisoblanmaydi.

• 
  Tur tushunchasi keng ma’noda Jinsiy ko’payish bilan bog’liq. Agam ya’ni jinssiz, shuningdek, obligatory, vegetative, partenogenetik ko’payuvchi Hamda o’z o’zini urug’lantiruvchi organizmlarda bir qancha klon yoki shu bilan birga bir biriga bog’liq bo’lmagan sof liniyalar uchraydi. Bunday formalar sistematik kategoriyalarga birlashtirilganda turlarni farq qilish uchun qollaniladigan organizmlarning chatishishi mezon tarzida oz mavqeini yo’qotadi. Agam va klonal formalardagi tur tushunchasidan qiyinchilik tushunchasi taajublantirmasligi kerak. Axir vegetativ ko’payish partenogenez va o’zini o’zi urug’lantirish hech qachon mutloq bog’liqlik hisoblanmaydi.
  

Simpatrik usulda tur hosil bo’lishi. Simpatrik Usulda tur hosil bo'lishi dastlabki tur arealida yangi tur vujudga kelishida kuzatiladi. XIX asrning o'rtalaridan boshlab ko’pgina tadqiqotchilar sipmatrik tur hosil bo'lishini inkor etganlar. Mendel va boshqa olimlarning ayrim belgilar irsiylanishga doir tajribalarida yuqoridagi fikrning asossiz ekanligini tasdiqlagan. Hozirgi vaqtda tur ichidegi birliklar populyatsiyalar Hamdan ular guruhlarining murakkab integratsiyasidan iborat sistema sifatida e’tibor etiladi. Politipik turlar haqidagi tasavvurlar kelishi tufayli turga morfologik farmiga qarab emas, populyatsiyalar orasidagi jinsiy bog’lanishlarga qarab ta’rif berila boshladi. Bu ta’rigda “biologik tur” tubandagi xossalarni o’zida mujassamlashtiradi.

• 
  Hozirgi vaqtda tur ichidegi birliklar populyatsiyalar Hamdan ular guruhlarining murakkab integratsiyasidan iborat sistema sifatida e’tibor etiladi. Politipik turlar haqidagi tasavvurlar kelishi tufayli turga morfologik farmiga qarab emas, populyatsiyalar orasidagi jinsiy bog’lanishlarga qarab ta’rif berila boshladi. Bu ta’rigda “biologik tur” tubandagi xossalarni o’zida mujassamlashtiradi.
  
• 
  Biologik tur jinsiy yo’l bn ko’payadigan formalarda mavjud.
  
• 
  Tur o’zaro qarindosh bo’lgan bitta yoki bir nechta populyatsiyadan tashkil topgan.