Biologiyaning dolzarb muammolari

JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI


MAGISTRATURA BO‘LIMI


ANIQ VA TABIIY FANLARNI O‘QITISH METODIKASI (BIOLOGIYA) FAKULTETI
2-bosqich magistri MUSTAFAQULOVA O‘G‘ILOY ISMATULLA QIZI ning


“BIOLOGIYANING DOLZARB MUAMMOLARI” FANIDAN

MUSTAQIL ISHI

JIZZAX - 2022

Mavzu. Biologiya va tibbiyotda suniy ong
Reja.
1. Suniy intelekt nima?
2. Raqamlar bir piramida qurilishi
3. Ekologik piramida qoidasi nima?
4. Trofik darajalar haqida tushuncha.

Sun'iy ong va uning Imkoniyatlari

IT-kompaniyalar faol ravishda biotibbiyot bo'linmalarini yaratmoqdalar, chunki ular sog'liqni saqlashni rivojlantirish uchun sun'iy intellektdan foydalanishda katta imkoniyatlarga ega. Mashinani o'rganish texnologiyalari va neyron tarmoqlari kasalliklarning avtomatlashtirilgan diagnostikasi tizimlarini yaratish uchun eng amaliy dasturni topadi. Simulyatsiyaga asoslangan dori vositalarini yaratish texnologiyalari ham ishlab chiqilmoqda. Har xil turdagi biomarkerlarni tahlil qilish tizimlari yaratilgan va ishlab chiqilmoqda. Tirik organizmlar modellarini, jumladan, inson tanasining to'liq modelini yaratish katta istiqbolga ega
Sun’iy intellektning juda ko‘p ta’riflari mavjud. Ba’zilar sun’iy intellekt (SI) deganda aqlli mashinalarni, kompyuter dasturlarini yaratish texnologiyasini tushunadi. Ayrimlar esa insonning kognitiv funksiyalariga taqlid qilish imkonini beradigan texnologik yechimlar to‘plamini tushunadi. 
2010-yilda sun’iy intellektni rivojlantirishda katta neyron tizimlarini yaratish orqali yangi yutuqlarga erishildi. Bunday tizimlar inson miyasi ishlashiga taqlid qiladi. Va endi SI nafaqat o‘rganildi, balki o‘quv jarayonlariga tadbiq etila boshlandi ham. Yaqinda “sun’iy miya” va “kompyuter ko‘zi” tushunchalari ham paydo bo‘ldi.
Ayrimlar: “Bizning miyamiz yetarli, sun’iy aql nega kerak?”, deb ham so‘rashadi. Biroq kompyuter orqali soliq deklaratsiyasini to‘ldirayotganingizda va kredit karta bilan to‘lov amalga oshirayotganingizda ham u sizga ko‘maklashayotgan bo‘ladi. Hozirda sun’iy intellekt hukumat, sanoat, logistika, ta’lim va tibbiyot hamda moliya sektorining ajralmas qismiga aylanib ulgurgan.
Sun’iy intellektning yorqin va ta’sirchan imkoniyatlarini Shanxay astronomik Observatoriyasi misolida ko‘rish mumkin. 1993-yilda 20 mamlakatdagi tashkilotlar, shu jumladan, Shanxay rasadxonasi koinotni o‘rganish uchun dunyodagi eng katta radioteleskop loyihasini yaratdilar. Uning arxiv ma’lumotlari hajmi yiliga 600 petabaytga baholanmoqda. Olimlar ushbu ma’lumotni qayta ishlash va tahlil qilish uchun 200 kundan ko‘proq vaqt sarflashdi. Ammo “Huawei” kompaniyasining “Atlas 900” nomli aqlli klasteridan foydalanish tezlikni o‘nlab soniyalarga oshirdi.
SI’dan foydalanishga asoslangan texnologik yechimlarning global bozori yiliga qariyb 30 foizga o‘sib bormoqda. Mutaxassislarning fikriga ko‘ra, 2024-yilga kelib uning hajmi 140 milliard dollarga yetishi mumkin. Sun’iy intellekt sohasidagi yetakchi mamlakatlar qatoriga AQSh, Xitoy, Yevropa Ittifoqi (Fransiya, Germaniya, Shvesiya, Finlyandiya), Isroil va Buyuk Britaniya kiradi. Hindiston, Koreya Respublikasi, Yaponiyada ham SI bilan bog‘liq tadqiqot ishlari jadal rivojlanmoqda.
Sun'iy intellekt masalasi XX asr o'rtalarida ko'rib chiqila boshlandi. Ammo ko'pchilik hali ham sun'iy intellekt haqida eshitib, galaktikalarning zabt etilishini, mashinalarning qo'zg'olonini va boshqa ilmiy fantastika rasmlarini tasavvur qilishadi. Ayni paytda sun'iy intellekt texnologiyalari allaqachon kundalik hayotda qo'llanilmoqda. Ushbu texnologiyalar tufayli mashinalar tobora ko'proq vazifalarni, tezroq va yaxshiroq hal qila oladi. Ayniqsa, buning uchun katta hajmdagi ma'lumotlarni qayta ishlash kerak bo'lsa: sun'iy intellekt bunday muammolarni odamlarga qaraganda ancha samaraliroq hal qiladi. Ba'zilar, bu tendentsiya ko'pchilikni ishini yo'qotish bilan tahdid qiladi, deb hisoblashadi: ko'ra tadqiqot Oksford Martin maktabi, 2033 yilgacha texnologiya ishlarning 47 foizini to'liq avtomatlashtiradi. sayt sun'iy intellekt nima ekanligi, u qanday ishlashi va kelajakda undan foydalanish istiqbollari haqida gapirib beradi.