Biologiyaning qishloq xo’jaligidagi o’rni Reja 1 Ko'p sonli biologiyaning qishloq xo'jaligida qo'llanilishi 2

Biologiyaning qishloq xo’jaligidagi o’rni
Reja
1 Ko'p sonli biologiyaning qishloq xo'jaligida qo'llanilishi
2. Biologiyaning qishloq xo’jaligidagi o’rni va axamiyati
3 Biologiya va unin o’rganish
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar

Ko'p sonli biologiyaning qishloq xo'jaligida qo'llanilishi ular iste'mol qilish uchun oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarish va tarqatishni sezilarli darajada yaxshiladilar. O'simliklar va hayvonlarni xonakilashtirish va etishtirish qariyb 10 ming yil oldin boshlangan.

Yaratilgandan buyon qishloq xo'jaligining maqsadi insonning eng zarur ehtiyojini qondirish edi: oziq-ovqat.
XVII asrga qadar juda ozchilik ushbu tadqiqotning amaliy qo'llanilishini tan oldi. Ilm-fan, xususan, biologiya sohasidagi yutuqlar tufayli qishloq xo'jaligi mahsuldorligiga katta foyda keltirildi.
Biologiyaning qishloq xo'jaligidagi asosiy qo'llanmalari
1- Zararkunandalarga qarshi kurash
Biologiyani qishloq xo'jaligida qo'llashning asosiy yo'nalishlaridan biri bu zararkunandalarga qarshi kurashdir. Biologik bilimlar kiruvchi hasharotlar, boshqa hayvonlar yoki o'simliklarning populyatsiyasini bostirish yoki nazorat qilish usulini ishlab chiqdi.
Bu ularning tabiiy dushmanlarini iqtisodiy jihatdan ahamiyatsiz darajalarga etkazish, rag'batlantirish yoki sun'iy ravishda ko'paytirish orqali amalga oshiriladi.
Amaldagi mexanizmlar orasida yirtqichlik, parazitizm yoki o'txo'rlik kabi tabiiy mexanizmlar ajralib turadi. Shu tarzda, tabiat hodisalarini faol manipulyatsiyasi inson maqsadiga xizmat qiladi. Bu sizga tabiat bilan hamjihatlikda ishlashga imkon beradi.
2- zararkunandalarga chidamli o'simliklarni yaratish
Biologiyaning qishloq xo'jaligida qo'llanilishidan yana biri bu zararkunandalarga chidamli o'simlik navlarini yaratishdir.
Kiruvchi hayvonlar butun dunyo bo'ylab qishloq xo'jaligi ekinlari uchun xavf tug'diradi. Bular hosilni sezilarli darajada pasaytiradi va o'simliklarning deyarli barcha qirralariga ta'sir qiladi.
An'anaviy naslchilik orqali hasharotlarga chidamli ba'zi ekinlar yaratildi.
Yaqinda biotexnologiyada katta yutuqlar mavjud. Masalan, u genetik modifikatsiyalangan o'simliklar orqali zararkunandalar va ekinlar kasalliklariga qarshilikni kuchaytirdi, bu zararkunandalarga qarshi kimyoviy kurashni kamaytirishni nazarda tutadi.
3- Qishloq xo'jalik o'simliklari va hayvonlarini yaxshilash uchun tanlab ko'paytirish
XVIII asrdan boshlab biologiya to'g'risidagi bilim turdosh turlarning xochlarini yasashda ishlatilgan.
Selektiv naslchilik ta'm, rang, kasalliklarga chidamlilik va hosildorlik kabi xususiyatlarni yaxshilashga intiladi.
20-asrning boshlarida o'simliklar va hayvonlarning yangi navlarini yaratish uchun genetika qo'llanila boshlandi. Bu qishloq xo'jaligida, ayniqsa ba'zi ekinlarning hosildorligida muhim o'zgarishlarni keltirib chiqardi.
4- Iqlimning ekinlarga ta'sirini tushunish
Biologiya iqlim o'zgarishi ekinlarga qanday ta'sir qilishini tushunishga yordam beradi. Masalan, harorat o'simliklarning rivojlanishi uchun muhim bo'lgan turli xil biologik jarayonlarda muhim rol o'ynaydi.
Optimal harorat unib chiqishi, o'sishi va ko'payishi uchun farq qiladi. Ushbu optimal harorat o'simlik hayotining ma'lum vaqtlarida sodir bo'lishi kerak; aks holda, o'simliklarning o'sishi va rivojlanishiga ta'sir qilishi mumkin.
5- Oziq-ovqat mahsulotlarini saqlash
Oziq-ovqat mahsulotlarini konservatsiya qilish mikrob ta'siriga qarab oziq-ovqat mahsulotlarining buzilishini to'xtatish jarayonlarini nazarda tutadi.
So'nggi paytlarda oziq-ovqat mahsulotlarini saqlashning biologik usullari tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda.
Bular zararsiz, yuqori toza mikroorganizmlarning madaniyatini ovqatga qo'shishdan iborat. Kulturalar kiruvchi buzilish mikroorganizmlariga inhibitiv ta'sir ko'rsatadi.
Botanika (yun. botanikos — oʻsimlikka tegishli, botane — oʻsimlik, oʻt, giyoh) — oʻsimliklar toʻgʻrisidagi fanlar majmui. B. yer yuzidagi oʻsimliklar dunyosini, oʻsimliklar organizmlarining yashash va rivojlanish qonuniyatlarini hamda ularning bu jarayondagi oʻzaro aloqalarini, tashqi muhitga nisbatan munosabatlarini ilmiy jihatdan oʻrganadi. B. bir-biri bilan oʻzaro bogʻlangan oʻsimliklar sistematikasi, paleobotanika, geobotanika, morfologiya, anatomiya, sitologiya, antekologiya, filogeniya, florogenetika, fiziologiya, ekologiya, usimliklar xom ashyosi, bioqimyo, usimliklar geografiyasi, dendrologiya, palinologiya kabi tarmoqlarga boʻlinadi. B. suvoʻtlar, poʻsinlar, qirqboʻgʻimlar, qirqquloqlar, ochiq urugʻli oʻsimliklar, yopiq urugʻli oʻsimliklar, zamburugʻlar va lishayniklar deb ataladigan boʻlimlardan iborat.
B. boshqa biol. fanlari kabi kuzatish, tarixiy taqqoslash va tajriba usullaridan foydalanadi. Bu usullar kolleksiyalar yigʻish va tuzishdan, tabiatda va tajriba maydonlarida kuzatish va tajribalar oʻtkazish, olingan maʼlumotlarni matematik usulda ishlab chiqishdan iborat. B. klassik B. metodlari bilan bir qatorda zamonaviy kimyo, fizika, kibernetika va boshqa fanlarning ilmiy tadqiqot metodlaridan ham foydalanadi.
Oʻsimliklar toʻgʻrisidagi dastlabki maʼlumotlar qad. Sharq xalqlari qoʻlyozmalarida uchraydi. Lekin ilmiy B.ga yunonlar asos solishgan. Oʻsimliklarni tekshirishga bagʻishlangan eng qad. maʼlumotlar yunon faylasufi Aristotel ishlarida uchraydi. Aristotelning shogirdi Teofrast birinchi boʻlib oʻsimliklarning hayotiy shakllari tasnifini bergan, oʻsimliklarni daraxtlar, butalar, yarim butalar va oʻtlarga ajratgan. Teofrast B.ning otasi hisoblanadi. Oʻrta asrda yashagan vatandoshlarimiz Beruniy va Ibn Sino asarlarida ham shifobaxsh oʻsimliklar toʻgʻrisida koʻplab maʼlumotlar beriladi. Endilikda oʻsimliklar qoplamining biosferadagi ahamiyati, biosferaning eng muhim komponenti sifatida ularni muhofaza qilish, oʻsimliklar dunyosi genofondini saqlash, oʻsimlik boyliklaridan oqilona foydalanish muammolari birinchi oʻringa chiqdi.
Oʻzbekistonda. B. sohasidagi dastlabki ilmiy tadqiqot ishlari 20-asrning 20- yillarida boshlangan. Oʻsha yillari Oʻrta Osiyo davlat universiteti, 40- yillar boshida esa Oʻzbekiston Fanlar akademiyasi Oʻzbekiston usimliklarini oʻrganish boʻyicha bir necha ekspeditsiyalar uyushtiradi. Yigʻilgan oʻsimliklar kolleksiyasi Oʻzbekiston gerbariysini tuzish uchun asos boʻldi. Hozir Fanlar akademiyasi Botanika institutidagi markaziy gerbariyda 1 mln.dan ortiq usimliklar namunasi va 10000 dan ziyod oʻsimlik turlari bor. Bu kolleksiyalar va tabiatda olib borilgan kuzatishlar Urta Osiyo florasining genezisi va usimliklar krplamining rivojlanishi toʻgʻrisida yirik nazariy va fundamental ishlarni amalga oshirishda asosiy baza boʻlib xizmat qildi. Xususan Oʻzbekiston Fanlar akademiyasi Botanika instituti tomonidan 1941—62 yillarda 6 jildli "Oʻzbekiston florasi" asari yaratildi. Unda 4274 oʻsimlik turlari, jumladan 390 endemik turlar toʻgʻrisida maʼlumot berilgan. Oʻzbekiston botaniklari Urta Osiyo respublikalari olimlari bilan hamkorlikda 8 mingdan ortik, turni oʻz ichiga olgan 10 jildli "Urta Osiyo oʻsimliklari aniqlagichi"ni tuzib chikishdi. Zamburugʻlar boʻyicha esa 10 jildli "Oʻzbekiston zamburugʻlari" nomli asar yuzaga keldi.
Oʻzbekistonning qazilma florasi boʻyicha Botanika instituti olimlari tomonidan bir qancha ilmiy tadqiqot ishlari olib boriddi. Tadqiqot natijasida 3 jiddli "Oʻzbekiston paleobotanikasi" paydo boʻldi. Choʻl, yarimchoʻl, togʻ oldi oʻtloqlarining hosildorligini oshirishning fitomeliorativ va agrotexnikaviy metodlari asoslab berildi va amaliy foydalanishga takdim etildi.

Xulosa
Biologiyaning hayotdagi ahamiyati odam. Bizning zamonamizda insoniyat ayniqsa keskinsog'liqni saqlash kabi masalalar,oziq-ovqat bilan ta'minlash va sayyoramizdagi organizmlarning xilma-xilligini saqlash. Tadqiqotlari ushbu va boshqa muammolarni hal qilishga qaratilgan biologiya tibbiyot, qishloq xo'jaligi, sanoat, xususan, oziq-ovqat va l.yumshoq va boshqalar.
Hammangiz bilasizki, odam kasal bo'lganda dori-darmonlardan foydalanadi. Ko'pgina dorivor moddalar o'simliklardan yoki mikroorganizmlarning chiqindilaridan olinadi. Masalan, antibiotiklar (yunoncha anti - pr dan) foydalanish tufayli yuz millionlab odamlarning hayoti saqlanib qoldi.otiv - va bios). Ular ma'lum turdagi zamburug'lar va bakteriyalar tomonidan ishlab chiqariladi. Antibiotiklar odamlar va hayvonlarda ko'plab xavfli kasalliklarning patogenlarini o'ldiradi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

Ad:. Toʻraqulov Yo. X., Bioximiya,
T., 1996; Toʻraqulov Yo. X., Molekulyar biologiya,
T., 1993; Qosimova A. va boshqa, Bioximiya,
T., 1988; Imomaliyev A., Zikiryoev A., Oʻsimliklar biokimyosi,
Yolqin Toʻraqulov.^[1]