Биосенсорлар


Электрокимёвий турдаги биосенсорлар


Download 25.24 Kb.
bet2/3
Sana25.12.2022
Hajmi25.24 Kb.
#1065995
1   2   3
Bog'liq
biosensorlar

Электрокимёвий турдаги биосенсорларда потенциометрик электродлар, ферментлар, рецепторлар, микроорганизм ҳужайралари, ўсимлик ва ҳайвон тўқималари билан биргаликда фермент билан белгиланган антикорлар қўлланилади. Амперометрик электродлар билан биргаликда ферментлар, микроорганизмлар, ўсимлик ва ҳайвон тўқималари, ферментлар билан белгиланган антикорлардан фойдаланиши аниқланган.
Кондуктометрик турдаги биосенсорлар ферментлар, икки қаватли мембраналардан ташкил топган сунъий липидлардан иборат.
Биосенсорларнинг оптик турлари люминесценсия, сирт плазмаси резонанс эффектлари, ўчувчи тўлқинларни ўлчашга асосланган.
Акустик трансдусерларга асосланган биосенсорларда антикорлар, антиженлер, ферментлар ва нуклеин кислоталардан фойдаланади.
Таҳлил қилинаётган бирикманинг биорецептор моддаси билан ўзаро таъсири жараёнида ажралиб чиқадиган иссиқлик миқдорини ўлчаш калориметрик турдаги биосенсорларда қўлланилади. Биорецепторнинг асоси бўлиб ферментлар, микроорганизмлар ҳужайралари, ҳайвонлар хизмат қилади.
Сенсор биорецептори таҳлил қилинган бирикмани танлаб тан олишни амалга оширади ва қўшимча равишда трансдусер томонидан қайд етилган физик-кимёвий характердаги сигналнинг пайдо бўлиши учун жавобгардир. Биоресепторларни икки тоифага бўлиш мумкин: каталитик ва яқинлик. Каталитик биоресепторлар гуруҳига ферментлар, тўқималар, микроорганизмларнинг ҳужайралари киради. Ушбу компонентларга асосланган сенсорлар доимий таҳлил қилиш имконини беради; ўлчанадиган консентрацияларнинг одатий диапазони микродан миллимолгача бўлган оралиқда жойлашган. Каталитик бўлмаган (яқинлик) биосенсорлар гуруҳига антикорлар/антигенлар, лектинлар, ҳужайра рецепторлари, нуклеин кислоталар киради, улар кўп ҳолларда пикодан микромолгача бўлган консентрацияларда гормонлар, стероидлар ва дориларни аниқлашда бир марталик фойдаланиш учун мўлжалланган.

Кимёвий ва биологик омилларни аниқлаш учун биосенсорлар
Токсик деб ҳисобланадиган ва ОБ ва БО сифатида фойдаланиш учун потенциал дорилар билан боғлиқ бўлган материалларнинг кенгайтирилган рўйхати [8] да келтирилган ([2] дан келтирилган). Заҳарли моддаларни аниқлаш учун мўлжалланган биосенсорларни шартли равишда уч гуруҳга бўлиш мумкин: заҳарли кимёвий моддалар, токсинлар ва микроорганизмларни аниқлаш учун.
Ҳозирги вақтда биосенсорни аниқлаш усуллари ишлаб чиқилган кимёвий бирикмалар рўйхати паратҳион, малатҳион, етил паратҳион, диизопропил флорофосфат, соман, параоксон, диметил метилфосфонат каби органофосфор бирикмалари, масалан, жанговар асаб агентлари, сиянид; а-бунгаротоксин, илон заҳари токсини (можаве токсини), охра токсини (Аспергиллус очраcеус микотоксини), А типидаги ботулинум токсини, стафилококк ентеротоксини, рицин каби токсинларни аниқлаш учун биосенсорлар тасвирланган [2].
Биологик қуролларнинг зарар етказувчи моддаларига тирик организмлар, шу жумладан вируслар ёки улардан олинган ва касаллик, одамлар, ҳайвонлар, ўсимликларнинг ўлимига олиб келадиган юқумли материаллар киради. Патоген бактериялар ташқи муҳитга патологик ҳолатларнинг сабаби бўлган екзотоксинларни синтез қилади ва чиқаради. Сутемизувчилар ҳужайраларини заҳарлайдиган ёки ўлдирадиган бундай заҳарларга мисол сифатида Шигелла дйсентериае токсини, Стапҳйлоcоccус ауреус ентеротоксини, қоқшол токсини, ботулинум токсини ва Баcиллус антҳраcис ва Cорйне-баcтериум дипҳтҳериае бактериялари томонидан ишлаб чиқарилган токсинлар киради. Бошқа патоген бактериялар (Салмонелла ва Бруcелла) лизиз пайтида токсинларни чиқаради; бу токсинлар ҳужайра деворининг таркибий қисмлари бўлиб, оқсиллар, липидлар ва углеводларнинг конжугатлари бўлиб, ендотоксинлар деб аталади.
Баъзи замбуруғлар тўқималарга кириб, кўпайиши мумкинлиги сабабли одамлар учун патоген ҳисобланади; бу ҳолда, зарарли таъсир ажралиб чиқаётган токсинларга боғлиқ емас. Озиқ-овқат ва озуқа моддалари бўлган бошқа замбуруғлар (асосан Фусариум, Пениcиллиум, Аспергиллус) ўта заҳарли бирикмалар - микотоксинларни синтез қилиш қобилияти туфайли жиддий хавф туғдиради. Уларга биринчи навбатда афлатоксинлар, охратоксинлар, трихотесен бирикмалари, патулин, ергоалкалоидлар ва бошқа бир қанча моддалар киради [9].
Микроорганизмларни аниқлаш учун биосенсорлар
Барча микроорганизмлар иммуногендир. Шунинг учун, уларни аниқлаш учун фермент иммуноассайнинг стандарт ёндашувларига асосланган ва биосенсорни ўлчаш техникасига мослаштирилган таҳлил усуллари мавжуд ёки яратилиши мумкин. Биосенсор усуллари ёрдамида аниқланган микроорганизмларнинг баъзилари 1-жадвалда келтирилган, сўнгра уларнинг қисқача таҳлили.


Download 25.24 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling