Bir saatlıq sabaq kestesi Múǵállim: Sáne

Karbon kislotalar.

Organikalıq birikpeler arasında karbon kislotalar klası ayırıqsha orındı iyeleydi. Karbon kislotalarınıń wákilleri adamlarǵa júda áyyem zamanlardan-aq belgili: sirke, vino, limon, alma, shabel kislotaların ata-babalarımız bilgen.

• 
  Karbon kislotaları dep, molekulasında uglevodorod radikalı menen baylanısqan bir yamasa birneshe karboksil -COOH gruppası bolatuǵın quramalı organikalıq birikpelerge aytıladı.
  
• 
  Karboksil gruppa karbonil gruppa >C=O hám -OH gidroksil gruppalarınan turadı.
  
• 
  Karbon kislotalarınıń ulıwma formulası R – COOH bolıp, R- uglevodorod radikalın kórsetedi ( qumırsqa kislotası H – COOH da karboksil gruppa vodorod penen birikken).
  

Quramındaǵı karboksil sanına qarap, bir tiykarlı – monokarbonlar kislota eki tiykarlı – dikarbon kislotalar hám taǵı basqa bolıp bólinedi. Uglevodorod radikalı quramına qarap, alifatik ( may qatarı), toyınǵan ( alkan), toyınbaǵan ( alken, alkin), aromat ( aren) karbon kislotalarına bólinedi.

Xalıqaralıq nomenklaturaǵa baylanıslı karbon kislota quramındaǵı uglerod sanına tiyisli uglevodorod atına kislota sózi qosılıp ataladı. CH₃COOH ta eki uglerod atomı bar, demek, etanǵa sáykes keledi, kislota atı bolsa etan kislotası dep aytıladı. Kóbinese dáslepki karbon kislotalar trivial-tariyxıy atları menen júritiledi: qumırsqa, sirke, may, shovul, sút, vino, limon hám basqa kislotalar. Bazı bir toyınǵan alıfatık monokarbon kislotalar haqqındaǵı maǵlıwmatlar tómendegi kestede keltirilgen. ( C_nH_2n+1COOH).