Bitiruv malakaviy ishi mavzu: Axborotlashtirish obyektlarni ximoyalashda qo'laniladigan tarmoqlararo ekran tahlili. Bajardi: 715-20 – guruh talabasi Bo'riyev O. Ilmiy rahbar: Raximov Rustam s a m a r q a n d – 2015

Ko’p ma’noli so’zlar (polisemantik so’zlar). Ko’p ma’noli so’zlar deganda, 
bir necha ma’nosi bo’lgan bir so’z nazarda tutiladi. 
1. 
Bosh 
Odamning boshi- head of man 
Ishning boshi- beginning of work 
Yo’lning boshi- beginning of way 
2. 
Ko’z 
Odamning ko’zi- eye of man 
Taxtaning ko’zi- eye of board 
Ishning ko’zi- eye of work 
Uzukning ko’zi- eye of ring 
Sinonimlar. Sinonimlar- birlashtiruvchi ma’nosi bor,qo’shimcha ma’no 
ottenkalari va yozilishi har xil bo’lgan so’zlar. 
O’zbek tilidagi sinonim qatorlarni hozirgi zamon (masalan, xalqaro LingVo 
dasturi) talablari doirasida sanab chiqish, izohlash lingvistik kompyuter 
dasturlarning unumdorligini oshirishdagi dolzarb masalalardan biridir. 
Sinonim qatorlardagi so’zlarni izohlash quyidagi umumjahon mezonlar 
asosida olib boriladi: 
O’zbek tilida 

---

19 
1) Turkumi 
2) Sinonimik qator 
3) Tarifi / izohi 
4) Ishlatilishi: kam, o’rta, keng 
5) Uslubi: badiiy, so’zlashuv, rasmiy, ilmiy 
6) Darasi: kuchsiz, neytral, kuchli 
7) Roli: ijobiy, betaraf, salbiy 
8) Sohasi (doirasi) 
9) Muqobili 
Misol 
Ingliz tilida 
Criterion 
1) Type 
2) Synonyms 
3) Definition, commentary 
4) Using: infrequent, normal, frequent 
5) Style: artistic, colloquial, formal, scientific 
6) Degree: weak, neutral, strong 
7) Color: positive, neutral, strong 
8) Sphere 
9) Equivalent 
Example 
1. 
Aziz, qadrli, qimmatli, qadrdon 
Ma’nosi: ko’ngilga juda yaqin inson yoki narsa; erkak kishi ismi 
qadrli=qimmatli=qadrdon (kuchli, badiiy) 
Aziz (keng qo’llanadi)
Dear, costly, expensive, precious 
Meaning: very close person, very necessary thing 
Used in convertional forms of address preseding a title or name as in dear 
Sir or my dear Mr. smith 

---

20 
1) 
Frequent 
2) 
Colloquial 
2. 
Hayron bo’lmoq, ajablanmoq, taajjublanmoq, hayratlanmoq 
Ma’nosi: biror kutilmagan hodisadan vujudga keladigan hissiyot 
Ajablanmoq= taajjublanmoq (badiiy) 
Hayratlanmoq (kuchli) 
Hayron bo’lmoq (keng qo’llaniladi) 
Surprise, astonish, amaze, astound 
Meaning: a feeling made by unexpected action 
1) 
Frequent 
3. 
Belgi, iz, asorat, nishon 
Ma’nosi: biror narsani eslatuvchi, undan darak beruvchi narsa asorat (salbiy) 
Iz (so’zlashuv) 
Nishon (badiiy) 
Belgi (keng qo’llaniladi) 
Complication 
1) 
Scar 
2) 
The act of process of complicating 
4. 
Adabiy, doim, mangu, umrbod, barhayot 
Ma’nosi: hech qachon o’lmaydigan, yo’q bo’lmaydigan
Abadiy= mangu= barhayot (badiiy) 
Umrbod (so’zlashuv) 
Doim (so’zlashuv, kuchli) 
Forever 
1) 
Always, eternally, everlastingly, incessantly 
2) 
Smth. which never die and exist continually 
5. 
Agar, mabodo, basharti, bordi-yu 
Ma’nosi: shart ma’nosini ta’kidlovchi so’z, taxmin 
Basharti (badiiy) 
Mabodo= borgi-yu (so’zlashuv) 

---

21 
Agar (keng qo’llaniladi) 
If 
1) 
Whether 
2) 
Used to implying doubt or choice in order to indicate two or more 
alternatives 
6. 
Ayg’oqchi, josus, agent, shpion 
Ma’nosi: biror shaxs, firma, davlat kuzatuvining maxfiy xodimi 
Josus (badiiy, kuchli) 
Shpion (so’zlashuv) 
Agent (so’zlashuv) 
Spy 
1) 
Agent 
2) 
A person employed by a state or institution obtain secret information 
from rival countries, organizations and companies.. 
7. 
Adolat, haqiqat, odillik, to’g’rilik, haqqoniylik 
Ma’nosi: jamiyatdagi to’g’ri hatti- harakat 
Odillik=haqqoniylik (badiiy) 
Adolat (badiiy, kuchli) 
Haqiqat= to’g’rilik (keng qo’llaniladigan) 
Truth 
1) 
Accuracy, honesty, truthfulness, sincerity 
2) 
To do something not adding the lie 
1. 
Ayb, gunoh, jinoyat 
1)gunoh, jinoyat 
2)noto’g’ri, yomon ish qilish 
Guilt 
1) 
Fault 
2) 
Wrong, bad actions done by people 
2. 
Albatta 
1) 
Shubhasiz, so’zsiz, muqarrar, aniq, tayin, shaksiz, begumon 

---

22 
2) 
Fikrning tinchligini, hodisaning ishonchliligini ifodalash 
Certainly 
1) 
Of course, no doubt, sure, exact, certain, definite, doubtless 
2) 
To show the 100% correctness of the fact 
3. 
Ajoyib
1)g’ayritabiiy, g’ayrioddiy, g’alati 
2) hayratga soladigan darajada go’zal 
Wonderfull 
1) 
Remarkable, outstanding, salient 
2) 
Unusually beautiful, good 
4. 
Aniq 
1) 
Ravshan, ochiq, yaqqol, yorqin, oydin, ayon, ma’lum 
2) 
Eshitish, ko’rish, tushunish jihatidan to’la ifodaligi 
Exact 
1)accurate, correct, precise, right, true 
2)not erroneous 
5. Asl 
1)sof, toza, sara, naslli 
2)eng yuqori qiymat va fazilatga ega 
Real 
1)narural, clean, true, geuine 
2)something with superior qualities 
6. Ahvol 
1) holat, vaziyat, sharoit 
2)kayfiyatning tashqi ko’rinishdagi aniq bir daqiqadagi ifodasi 
Situation 
1)position, location, condition 
2)physical placement esp., with regard to the surroundings