Biziń házirgi jazıwımız (kirill, latin jazıwlari) seslik jazıw bolıp, hár bir seslik tip hár bir fonema (geyde birneshe fonemalar) qabıl etilgen shártli tańba menen belgilenedi

4) Biziń házirgi jazıwımız (kirill, latin jazıwlari) seslik jazıw bolıp, hár bir seslik tip - hár bir fonema (geyde birneshe fonemalar) qabıl etilgen shártli tańba menen belgilenedi. Álipbedegi háriplerden, barlıq shártli tańbalardan durıs paydalanıp, sózlerdi hámme bir qıylı etip durıs jazıw máseleleri kópshilik jaǵdayda fonetikaǵa baylanıslı sheshiledi.
5) Fonetika ámeliy jaqtan da úlken áhmiyetke iye boladı. Mekteplerde sawatlılıqqa úyretiw - durıs oqıtıw, durıs jazdırıw metodikasiniń kóp ǵana máseleleri fonetikaǵa baylanıslı sheshiledi. Tildiń awızsha hám jazba tárepleriniń óz-ara baylanısı menen ayırmashılıqların esapqa alıw oqıwshılardı sawatlılıqqa úyretiw úlken áhmiyetke iye boladı.
6) Fonetika tildegi seslerdi hám seslerge baylanıslı bolǵan barlıq qubilislardi hár tárepleme tolıq izertleydi. Seslerdiń sóylew aǵzalari tárepinen jasalıwi, olardi akustikalıq sipatlamasi, seslerdiń hár qıylı tariyxiy dáwirlerde ózgerisler menen rawajlanıp keliwi, házirgi tildegi jaǵdayi, bir sem’yalas hám hár qıylı sem’yadaǵi tillerdiń seslik jaqtan jaqin-alisliǵi siyaqli bir-birine baylanıslı bolǵan, soniń menen birge hár qaysisin óz aldina alip, tereń izertlewdi talap etetuǵin bul máseleler fonetikaniń hár túrli tarawlarinda sóz etiledi. Fonetikaniń ózi sol tarawlardiń jiynaǵinan turadı
7) Jeke tildiń seslik dúzilisi sol jeke tildiń fonetikasinda úyreniledi. Máselen, qaraqalpaq tiliniń seslik dúzilisi qaraqalpaq tiliniń fonetikasinda, oris, ózbek, qazaq tiliniń seslik dúzilisi, sáykes sol tillerdiń fonetikalarinda izertlenedi. Jeke tildiń fonetikasi menen birlikte til biliminde uliwma fonetika da boladı. Uliwma fonetika dúńya tilleriniń seslik dúzilisine baylanıslı bolǵan uliwmalıq, ortaq máselelerdi izertleydı adamniń sóylew aǵzalariniń artikulyatsiyalıq¹ múmkinshiliklerin, seslik qubilislardiń tábiyatin, seslerdi payda etiwdiń uliwmalıq jaǵdayin, seslerdiń ózgeriwiniń hám dizbeklesiwiniń uliwmalıq nizamliliǵin, seslerdi klassifikatsiyalawdiń jollarin hám t.b. máselelerdi izertleydi. Uliwma fonetika kópshilik dúńya tilleriniń materiallarina súyenedi. Sonlıqtan uliwma fonetika jeke fonetika menen tiǵiz baylanıslı boladı. Jeke fonetika seslik qubilislardi tildiń rawajlaniwiniń házirgi qálpindegi jaǵdayinda sipatlawi múmkin.
8) Sonday-aq til sesleriniń belgili dáwir dawaminda rawajlaniw, ózgeriske ushiraw sebeplerin hám basqa tuwisqan tiller menen baylanısın salistirip izertlew múmkin. Sonlıqtan jeke fonetikaniń ózi tariyxiy fonetika, salistirma fonetika hám sipatlama fonetika siyaqli tarawlardan turadı
9) Tildiń seslik qurilisiniń hár túrli tariyxiy dáwirlerde rawajlanıp, ózgerislerge ushirawin hám ol ózgerislerdiń sebebin tariyxiy fonetika izertleydi.
Salistirma fonetika-fonetikaniń ayrıqsha bir tildiń seslerin basqa tillerdiń sesleri menen salistira otirip izertleytuǵin tarawi. Salistirma fonetika mudami tariyxiy fonetika menen tiǵiz baylanista boladı.
Sipatlama fonetika tildiń rawajlaniwiniń házirgi ómir súrip turǵan dáwirindegi seslik qurilisin, ondaǵi fonemalar sistemasin, fonemalardiń ishki óz ara baylanısın anıqlaydi. Tildiń fonemalıq qurilisin anıqlawda fonemalardiń tariyxiy shiǵisi hám rawajlaniwi da esapqa alinadı. Sipatlama fonetikada seslerdiń ózgeriw hám rawajlaniw tariyxi házirgi tildiń fonetikalıq sistemasin anıqlawdiń qosimsha qurali retinde paydalaniladı. Bunday baǵdardaǵi fonetikalıq izertlewdi sońǵi dáwirde fonologiya dep ataydı.
10) Ádette awizeki sóylew barisinda ushirasatuǵin kóp ǵana seslik qubilislar sóylewshi hám tińlawshi tárepinen elestirilmeydi. Sózlerdegi sesler burinnan dástúr boyınsha qáliplesip qalǵan kónligiwler tiykarinda qabıl etiledi. Misalı at, bet, ot, ót sózlerindegi t fonemasiniń tórt túrli ekenligin, balalar degen bir sózdiń ózindegi birinshi, ortańǵi hám sońǵi buwinlardaǵi a dawisli fonemasiniń sozimliliǵi hám akustikalıq sipati jaǵinan úsh túrli ekenin sóylewshi de, tińlawshi da itibarǵa almaydi.
11) Házirgi dáwirde fonetikalıq izertlewlerde túrli apparatlardiń járdeminde ǵana anaw yamasa minaw seslik qubilislar jóninde anıq juwmaqqa keliw múmkin. Ásirese seslerdiń aytiliwi hám esitiliwi máselelerin teksergende eksperimental’ usil kútá zárúrli boladı. Óytkeni «...hátte názik seslerdi esıtıwge úyrengen, shinıqqan qulaqtiń ózi sol seslerdi sol qálipte emes, al jeke oylawi negizinde kónligiwi boyınsha qabıl etedi» dep jazǵan edi akademik L.V.Sherba.