Biznes moliyasi

Kompaniya kapitalining tasnifi
Kompaniyaning asosiy kapitalini ko'rib chiqing. Asosiy kapital - bu korxona tomonidan foydalaniladigan kapitalning bir qismi, shunchaki asosiy vositalarga emas, balki barcha turdagi aktivlarga investitsiya qilinadi.
Uzoq muddatli aktivlar tarkibini ko'rsatamiz:
Nomoddiy aktivlar kelajakda foyda olish huquqi. Ushbu aktivlarning o'ziga xos xususiyati (ular nafaqat ular uchun xarakterlidir) ularning jismoniy shaklga ega emasligi va kutilayotgan foydaga bog'liqligidadir. Nomoddiy aktivlarning asosiy toifalari:
kompaniyaning obro'si yaxshi niyat;
ijaraga olingan mulkka egalik qilish va uni takomillashtirish;
tabiiy boyliklarni rivojlantirish huquqlari va ularni rivojlantirish xarajatlari;
formulalar, texnologiyalar va namunalar (masalan, dasturiy ta'minot);
nou-xau - innovatsiya mavzusi bo'lgan, ammo patentlanmagan texnik hujjatlar, tavsiflar, to'plangan ishlab chiqarish tajribasi shaklida tuzilgan texnik, texnologik, boshqaruv, tijorat va boshqa qiymatlarning kombinatsiyasi;
savdo belgisi - ro'yxatdan o'tgan emblema, naqsh yoki belgi belgilangan tartib; tovarlarni ushbu ishlab chiqaruvchidan boshqa o'xshash tovarlardan farqlash uchun xizmat qiluvchi;
litsenziyalar
kompaniyaning mulkiy qiymatining boshqa shunga o'xshash turlari.
Bundan tashqari, nomoddiy aktivlarga tashkiliy xarajatlar (ta'sis hujjatlariga muvofiq ta'sischilarning ustav fondiga qo'shilgan hissasi sifatida tan olingan yuridik shaxsni shakllantirish bilan bog'liq xarajatlar) kirishi mumkin.
Bugungi kun amaliyotida kompaniyalar milliy valyutadagi korporativ obligatsiyalari bilan bir qatorda yevroobligatsiya deb ataluvchi xorijiy valyutadagi qimmatli qogʻozlarning ham xalqaro fond birjalaridagi muomalasi ham kuzatilmoqda.
Yevroobligatsiyalar (ingl. eurobond) mamlakatdan tashqarida qattiq valyutada sotiladigan obligatsiyalardir. Ularga misol sifatida yevrodollar obligatsiyalari, yevroien obligatsiyalarini keltirish mumkin. Bunda obligatsiya soʻziga yevro soʻzining qoʻshib ishlatilishini AQSh kompaniyalarining Yevropa fond birjalarida sotish uchun maxsus obligatsiyalar chiqarganligi bilan izohlanadi. Lekin bugungi kunga kelib yevroobligatsiyalar har qanday mamlakatda chiqarilishi mumkin va aksariyat holatlarda yevro yoki AQSh dollarida muomalaga chiqarilmoqda. Yevroobligatsiyalar muomalaga chiqarish ma’lum bir tayyorgarlik ishlarini va xarajatlarni talab qiladi. Lekin boshqa tomondan nisbatan past foizlarda uzoq muddatli yuqori miqdordagi moliyaviy resurslar jalb qilish imkonini beradi.
Odatda, yevroobligatsiyalar kamida 3 yilga chiqariladi, eng keng tarqalgan muddat sifatida 5 yillik muddat keltiriladi. Dunyoga mashhur kompaniyalar (masalan, Gazprom) tomonidan muomalaga chiqariladigan yevroobligatsiyalar 15 yildan 30 yilgacha boʻlgan muddat boʻyicha amal qiladi.
Yuqorida qayd etib oʻtganimizdek, yevroobligatsiyalar bozoriga chiqish tayyorgarlik koʻrish va emissiya qilish, chet eldan moliyaviy konsultantlar va anderrayterlar jalb qilish, xalqaro investorlar uchun taqdimotlar oʻtkazish, huquqiy xizmat uchun toʻlovlar va boshqalar bilan bevosita bogʻliq boʻlgan yuqori miqdordagi xarajatlarni talab qiladi.
Yevroobligatsiyalarni muomalaga chiqarish bilan shugʻullanuvchi dunyoga mashhur tashkilotchilar sifatida Deutche Bank, ABN Amro, CSFB, UBS, DrKW, Citigroup, J.P.Morgan kabilarni keltirish mumkin.
Rivojlangan mamlakatlar hukumati tomonidan yevroobligatsiyalar bozorini tartibga solishning biror bir mezoni oʻrnatilmaganligiga qaramasdan emitentlar odatda Xalqaro obligatsiyalar birlamchi bozori ishtirokchilari assotsiatsiyasi Xalqaro qimmatli qogʻozlar bozori ishtirokchilari assotsiatsiyasi standartlari va talablari asosida boshqarib boriladi.
Mazkur qimmatli qogʻozlarning asosiy savdo markazi tarixan London hisoblanadi. Shundan kelib chiqqan holda yevroobligatsiyalar muomalasi Angliya moliya xizmatlari agentligi tomonidan ham tartibga solinadi va bu agentlik tegishli hujjatlarni tayyorlash boʻyicha talablar bajarilishining qat’iy nazoratini amalga oshiradi. Bunda xalqaro standartlar boʻyicha tuzilgan uch yillik ijobiy auditorlik hisoboti, S&P, Fitch, Moody’s va 94 boshqa yetakchi agentliklarning kredit reytingi majburiy talablar sifatida belgilangan. Shuningdek, kompaniya egalari haqidagi axborotlarning toʻliq ochiqligi, qarz oluvchining asosiy aksiyadorlari pasport nusxasigacha talab qilinadi. Yevroobligatsiyalarni muomalaga chiqarish jarayonida yuristlar xizmatlari boʻyicha xarajatlar miqdori 600 mingdan 1 million AQSh dollarigacha tashkil etishi kuzatiladi.
Anderrayterning oʻrtacha komissiya haqi esa odatda muomalaga chiqarilgan yevroobligatsiya umumiy summasining 0,5 – 0,7 foizini tashkil etadi. Yevroobligatsiyalar odatda, London yoki Lyuksemburg fond birjalarida sotiladi. Lekin ular savdosining kattagina qismi birjadan tashqari bozorlar hissasiga toʻgʻri keladi.