Biznes rejaning mazmun va mohiyati nimada?

Biznes rejaning mazmun va mohiyati nimada?
Biznes-rejalarning ahamiyati va zarurligini shubha ostiga qo’ymagan holda aytish joizki, bu hujjatni ishlab chiqish xorijda keng qo’llanishi sababligina urf-odatga aylanib qolmasligi lozim. Shuningdek, u boshqa korxonalar ham shunday qilayotganligi uchungina ishlab chiqilmasligi kerak. Biznes-rejani tayyorlash, uning maqsad va vazifalarida aniqlik bo’lishi zarur.Biznes-reja birinchidan, korxonaning barcha bo’lim va xizmatlari majburiyatlari va javobgarligini aniqlashga imkon beradi, ikkinchidan, ularni korxona istiqboli bilan shug’ullanish hamda korxona maqsadlarini va ularga erishish yo’llarini aniqlashga majbur qiladi, uchinchidan, korxona faoliyatining muhim yo’nalishlari bo’yicha ko’rsatkichlarni belgilab beradi, to’rtinchidan esa, korxonaning bozordagi kutilmagan o’zgarishlarga yanada moslashuvchan va tayyor qilib qo’yadi. Gap shundaki, biznes-reja har qanday muammolardan himoya qiluvchi vosita bo’la olmaydi, u korxonaning o’zi bajarishi lozim bo’lgan vazifalarni o’zidan-o’zi hal qilmaydi. Amaliyotning guvohlik berishicha, reja juda yaxshi ishlab chiqilgan bo’lsa-da, undan noto’g’ri foydalanishda korxona zarar ko’rishi mumkin. Biroq, bu biznes-reja umuman kerak emas degan fikrga olib kelmasligi kerak. Masalan, banklar, investitsiya firmalari va boshqa muassasalar aniq va to’g’ri tuzilgan biznes-rejani olmaguncha korxonalardan moliyaviy qo’llab-quvvatlash bo’yicha qaror qabul qilmaslikka harakat qiladilar.

Korxona missiyasi nima va u qanday ishlab chiqiladi?

Tashkilotning missiyasi korxonaning mohiyatini ochib beradi va tashkilotning asosiy umumiy maqsadi nima degan savolga javob berishga yordam beradi. Missiya tor tushuncha emas, u korxonaning barcha uzoq muddatli rejalari va imkoniyatlarini oshkor qilishni nazarda tutadi.Missiya siyosati korxonani rivojlantirishning asosiy maqsadlarini jamlash, tashkilotning hozirgi va kelajakdagi strategiyasini shakllantirish.Tashkilot o‘z missiyasini anglab, anglagan holda yangi marralarni zabt etishi, katta natijalarga erishishi mumkin. Yangi ufqlar ochiladi, ilgari e'tibordan chetda qolgan ko'plab fikrlarning qarashlari o'zgaradi. Biz kim uchun ishlayapmiz? Biz qanchalik raqobatbardoshmiz? Bizni boshqalardan nima ajratib turadi, bizning kuchli tomonlarimiz nimada va zaif tomonlari? Kelajakda qanday rivojlanish yo'lini ko'ramiz? Tanlangan vazifaga amal qilish va maqsadlarimizga erishishimizga nima yordam beradi? Tashkilotning missiyasi korxonani strategik rivojlantirish bo'yicha har qanday rejaning asosiy qismidir. Aynan u tashkilotning asosiy maqsadini tashkil qiladi. Har qanday firma faoliyatini boshlashning birinchi bosqichi tashkilot rahbariyati belgilagan vazifani aniqlashdan iborat.Tashkilot missiyasining asosiy mezonlaridan biri yuqorida qayd etilgan barcha odamlar guruhlari ehtiyojlarini qondirishdir. Guruhlarning har birining missiyasida manfaatlarning aks etish foizi bevosita korxonaning xususiyatlariga, faoliyat sohasiga, hajmiga, geografik joylashuviga bog'liq. Tashkilotning missiyasiga eng katta ta'sir mulk egalari, korxona xodimlari va iste'molchilar tomonidan amalga oshiriladi. Shu sababli, tashkilotning missiyasini belgilashda ushbu aniq odamlar guruhlari manfaatlarini hisobga olish kerak. Aksariyat tashkilotlarda aniq missiya bayonotlari mavjud. Tashkilotning missiyasini shakllantirish - bu korxonaning asosiy maqsadini, kompaniya o'z oldiga qo'yadigan global vazifalarni aniqlash. Missiya bayonoti kompaniya faoliyatini ta'minlashning muhim vositalaridan biri bo'lib, u korxonaning rivojlanish yo'nalishini belgilaydi, xodimlarning harakatlarini muvofiqlashtiradi, ularga ko'proq erkinlik beradi, shuningdek, tashkilot uchun belgilangan samaradorlikni yaxshilash uchun ularni birlashtiradi.

Maqsadlar qanday aniqlanadi va uning missiyadan farqi nimada?

Mos keluvchi missiyani tanlab olish uchun kamida ikkita savolga javob topish kerak: ''korxona mijozlari, istemolchilari kim?'', Korxona qanday talablarni qondirishi mumkin?''. Masalan, foydaning ahamiyatini yaxshi bilgan Genri Ford oz kompaniyasi missiyasini quyidagcha tariflagan: ''Biz odamlarga arzon mashinalarni xavola etamiz '' SHu bilan birga u doimo ushbu ishni kim amalga oshirsa, uni foyda chetlab otmaydi deb takidlab kelgan.Missiya korxonaning ozi uchun belgilab olinadi, lekin doimo xaridorga, jamiyatga yonaltirilgan boladi. Mashhur ''Soni'' firmasining missiyasi quyidagicha tariflanadi: ''Taraqqiyotni amalga oshirish orqali jamiyatga xizmat qilish''. SHu kabi quyidagi misollarni keltirish mumkin:
Xalqaro savdo orqali tinchlik sari. Mamlakat uchun nima yaxshi bolsa, firma uchun ham yaxshidir. Bizning mahsulotlar dunyoni hayot uchun yanada qulay qiladi. Istemolchilar tashkilotimiz xayotiy kuchining manbai. Korxona missiyasining fundamental asoslari bolib uning tamoyillari va etikasi hisoblanadi. Ular firma xodimlari xatti-harakatlariga qoyiladigan universal ijtimoiy talablar majmuini ifodalovchi faoliyatning asosiy qoidalari sifatida yuzaga chiqadi. Korxona tamoyillari oz ichiga oladigan talablar quyidagilar:
mahsulot (ish, xizmatlar) va bozorga talablar; boshqaruvga talablar - motivatsiya tizimi, qarorlar qabul qilish, nazorat, yutuqlarni baholash va x.k.
xodimlarga talablar - ijodiy fikrlash, masuliyatni oz zimmasiga olish, motivlar, unumdorlikni baholash va x.k. Tashqi muhitga talablar xaridorlar, taminotchilar, investorlar, raqobatchilar, jamiyat, davlat. Tamoyillarni shunday tariflash kerakki, bir tomondan, raqobatchilar korxonaning xojalik yuritishdagi niyatlaridan foydalana olmasliklari uchun imkon qadar umumlashgan xolda, ikkinchi tomondan, xaridorlar va hamkorlar hamda boshqa ishtirokchilar ularni yaxshi tushunishi uchun etarlicha aniq bolishi lozim.

Biznes-reja qanday ma‘lumotlardan iborat bo‘ladi?

Biznes reja — aniq tanlangan tadbirkorlik ishining barcha bosqichlari tavsiflangan va taxminan hisob-kitob qilingan loyiha. Unda aniq tanlangan tadbirkorlik ishining hamma tomonlari oʻz aksini topadi. Biznes reja oʻz tarkibi jihatidan loyihaning afzalliklari va uni amalga oshirishdan kutiladigan moliyaviy natijalar bayon etilgan yakuniy xulosa hamda asosan 10 boʻlimdan iborat asosiy qismga boʻlinadi. Biznes rejada loyiha boʻyicha ishlab chiqariladigan tovar (xizmat)larning tavsifi hamda uning xaridorgirligi va raqobatbardoshligini taʼminlaydigan omillar; bozor hajmini baholash asosida sotish bozori, tadbirkor bozorning qaysi segmentida ish yuritishi, savdo hajmi, tovar (xizmat)lar narxi prognozlari; ehtimoli boʻlgan raqobatchilar (ularning mahsulotlari sifati va xaridorgirligi, narxi toʻgʻrisida axborot beriladi); marketing xizmatining asosiy unsurlari (tovarning qanday yoʻl bilan sotilishi, tovar narxining shakkllanishi, sotishni ragʻbatlantirish, reklamaning qaysi usullarini tanlash va boshqalar); mahsulot ishlab chiqarish rejasi (ishlab chiqarish aloqalari, mahsulot sifatini nazorat qilish, ishlab chiqarish harajatlari va boshqalar); umuman ishni, xodimlar ishini tashkil etish; loyihaning tashkiliyhuquqiy shakllarini belgilaydigan yuridik reja; loyiha boʻyicha barcha maʼlumotlarni umumlashtiradigan hamda ularning qiymat ifodalari koʻrsatilgan moliya rejasi; loyihani moliyalash strategiyasi (vositalarni qayerdan va qanday shaklda olish, jami qancha pul kerakligi, uning qayerdan olinishi va harajatlarning qoplanishi, investorlarning daromad olish vaqti va boshqalar) oʻz ifodasini topadi. Biznes reja ni ishlab chiqishda tadbirkorning oʻzi („birinchi rahbar“), firma (xoʻjalik)larning mutaxassislari ishtirok etadi, tashqaridan maslahat va tavsiyalar olinadi. Biznes reja ekspertlar koʻrigidan oʻtkaziladi va olingan xulosalarga tayanib Biznes reja yanada mukammallashtiriladi. Biznes reja kredit berish uchun asos boʻlib xizmat qiladi.

Biznes-rejani tuzish uchun ma‘lumotlarni qaysi ketma-ketlikda tayyorlash kerak?

Men darhol ushbu hujjatning aniq tartibga solinadigan tuzilishi yo'qligi haqida zaxira qilmoqchiman. Bu biznesning o'ziga xos xususiyatlari bilan belgilanadi. Shuning uchun bu erda biz umumiy tuzilmani ko'rib chiqamiz, buning asosida sizning xususiyatlaringizni hisobga olgan holda biznes-reja tuzish mumkin bo'ladi.
1. Ish rezyumesi
Juda muhim bo'lim. Odatda birinchi bo'lib o'qiladi va bu erda siz o'zingizning rejangiz investorga qanchalik qiziqishini hal qilishingiz mumkin. Rezyume - bu qisqacha biznes-reja. Bu erda sizning loyihangizning maqsadlari va vazifalari, savdo hajmi prognozlari, kelgusi foyda, talab qilinadigan sarmoyalar miqdori va qoplash muddatlari juda qisqacha tavsiflangan. Shuning uchun, garchi u boshida joylashgan bo'lsa-da, biznes-rejangizning barcha asosiy nuqtalarini aniq tasavvur qilganingizda va biznesning barcha iqtisodiy tarkibiy qismlarini hisoblab chiqqandan so'ng, ushbu bo'limni biznes-rejani o'zi yozgandan so'ng yozishingiz kerak. Yana bir bor vakolatli investor ushbu bo'limni birinchi va juda diqqat bilan o'qiydi. Sog'liqni saqlash klubi xx.xx.xxxx yil tashkil etilgan. ro'yxatdan o'tish guvohnomasi xxxxx. Kompaniyaning asosiy faoliyati sog'liqni saqlash xizmatlarini
ko'rsatish va jismoniy tayyorgarlikni saqlashdir. Asosiy afzalliklari - xizmatlarning yuqori sifati, yuqori texnologik uskunalarni iste'mol qilish.
O'ziga xoslik - bu odatiy va tanish simulyatorlarga nisbatan taqdim etiladigan texnologiyalardan samarali va samarali foydalanish. shuningdek, sport bilan mashg'ul bo'lmasdan mashg'ul bo'lish imkoniyatini ham qayd etishingiz mumkin.
2. Bozor tahlili
Eng boshida, qaysi bozorda ishlashni ta'riflang. Investor sizning biznesingiz joyini bilmasligi mumkin va bu joyning istiqbollari va tendentsiyalari qanday ekanligini tushunishi, biznesni rivojlantirish imkoniyatlarini baholashi va sohadagi iqtisodiy tendentsiyalarni tushunishi kerak. Masalan, shunga o'xshash: geografik joylashuvi, demografik ma'lumotlar, iste'molchilarning xatti-harakatlari turlari, foydalanuvchilarning xatti-harakatlari, daromad darajasi bo'yicha va boshqalar. Bularning barchasi ushbu bo'limda aks ettirilishi kerak. Ushbu bozorlarda prognoz qilinayotgan o'zgarishlarni, biznes jarayonlariga ta'sir qiluvchi tendentsiyalar va omillarni tavsiflab bering. Bozor segmentatsiyasi rentabellik asosida amalga oshirilishi mumkin, ya'ni ushbu xizmat rentabellik darajasi har xil bo'lgan odamlar orasida talabga ega bo'ladi. Iste'molchi oldida eng foydali pozitsiya ularning tarkibida suzish havzasi bo'lgan tashkilotlarga tegishli, chunki suzish tashrif buyuruvchilar orasida eng katta talabga ega (45,6%). faqat 27,2% hollarda iste'molchilar fitness-klublarning barcha turlarini olishga tayyor. Fitnes klublarining deyarli 11 foiz mijozlari sport zalida ishlashni xohlashadi. Talabning umumiy hajmidagi boshqa xizmatlarning ulushi 5 foizdan oshmaydi. Fitnes xizmatlarining asosiy iste'molchilari ayollardir - 71%. Erkaklar - 40%.
Bozor segmentatsiyasi rentabellik mezoniga muvofiq amalga oshirilishi mumkin: aholining aksariyati ish bilan ta'minlangan. Avvalo, ushbu xizmat xususiy mijozga, o'rtacha xaridorga qaratilgan. pessimistik versiyada rejalashtirilgan hajm ish kunlari 10 kishini, dam olish kunlari 20 kishini tashkil qiladi. Optimistik versiyada - ish kunlari 30 kishi, dam olish kunlari 40 kishi. Raqobat va raqobatbardosh ustunlik. Firmaning raqobat muhitini hisobga olgan holda shuni ta'kidlash kerakki, shaharda ushbu xizmatni ko'rsatadigan ko'plab firmalar mavjud. Bizning kompaniyamiz quyidagilarga asoslanadi:
arzon narxda.
noyob uskunalarda.
chegirmalar va aktsiyalar bo'yicha.
dush va dam olish joyi mavjudligi.
mijozga individual yondashish.
xodimlar o'rtasida do'stona va mehribon.
samarali tiklanish.
3. Mahsulotlar yoki xizmatlarning tavsifi

Biznes-rejaning asosiy bo‘limlarini sanab bering?

Sarlavha sahifasi Bu juda g'alati, lekin ko'p odamlar bu tafsilotni butunlay unutishadi, chunki buni "arzimas narsa" va "vaqtni behuda sarflash" deb hisoblashadi. Albatta, unday emas. Barkamol va chiroyli ishlab chiqilgan sarlavha sahifasi, agar u sizning masalaga mas'uliyatli munosabatingizni ko'rsatsa, foydali bo'ladi va bu allaqachon muhim holat. Xo'sh, "sarlavha" da nimani ko'rsatish kerak? Birinchidan, kompaniyangiz haqidagi ma'lumotlarni yoki faqat yakka tartibdagi tadbirkorning nomini ko'rsatishingiz kerak. U erda barcha kerakli aloqa ma'lumotlari ham yozilgan: jismoniy manzil, telefon raqami, manzil Elektron pochta. Ko'p odamlar sarlavha sahifasida nima qilmoqchi ekanligingiz haqida qisqacha ma'lumot, shuningdek, umumiy taxminiy xarajat bo'lishi kerakligini unutishadi. Muhim! DA albatta Quyidagi kabi narsalarni o'z ichiga olishi kerak bo'lgan izohni yozing: "Biznes-rejaning bo'limlarini o'z ichiga olgan ma'lumotlar oshkor etilmasligi va/yoki uchinchi shaxslarga berilmasligi kerak." Xulosa Ushbu qismni yozishda bir nozik jihatni yodda tutish kerak. Biznes-rejaning bo'limlari ketma-ketligi ushbu band birinchi o'rinda turishini nazarda tutganiga qaramay, u oxirgi navbatda, butun hujjat tayyor bo'lganda tuziladi. Umuman olganda, ushbu ma'lumotlarning maqsadi - ular bo'lajak investorlar yoki kreditorlar uchun qiziqarli bo'lishi kerak. Uning hajmi to'rt varaqdan oshmasligi kerak, lekin kamida ikkitadan oshmasligi kerak. Bu erda bir eslatma qilish kerak: loyihangizning xususiyatlari va istiqbollarini tavsiflaganingizda, siz noaniq va murakkab iboralarsiz qilishingiz kerak. Umuman olganda, masalani shunday ta'riflash kerakki, uning to'liq istiqboliga hech kimda zarracha ham shubha yo'q. Umuman olganda, biznes-reja bo'limlarining xususiyatlari juda noaniq tushunchadir, chunki har kimning o'z biznesi bor, ammo baribir ba'zi jihatlar doimo o'zgarishsiz qoladi. Shunday qilib, kutilayotgan savdo hajmi, shuningdek, ishlab chiqarishni yo'lga qo'yish uchun qancha pul kerakligi haqida uzoq muddatli prognoz (kamida bir necha yil) qilish juda muhimdir. Albatta, siz ishonadigan daromad darajasini alohida ta'kidlash kerak. Bunday holda siz vaziyatni bezatmasligingiz kerak. Oxirida alohida paragrafda sizga investitsiya qilingan pulni qaysi muddatdan keyin investorlarga va ular uchun qanday foyda bilan qaytarishingizni yozing. Biznes-rejaning yana qanday bo'limlari kerak? Sanoatdagi ishlarning holatini tahlil qilish Bu bosqich juda muhim, chunki bu yerda siz tanlagan sohangizda ishlar qanday ketayotgani, yillik yalpi daromad nima va uning bir necha sohalar uchun istiqbollari tasvirlangan. keyingi yillar. Boshqa hollarda bo'lgani kabi, rezyumeni yozishda biznes-reja bo'limlarining tuzilishi va mazmuni eng muhim ma'lumotlarni aks ettirishi kerak: Besh-etti yil ichida ushbu faoliyat sohasida nima sodir bo'ldi. Uning turg'unligi yoki aksincha, rivojlanish ehtimoli. Siz muhokama qilayotgan bozorga qancha yangi kompaniyalar kirib kelganini va qanchasi ketishga majbur bo'lganini aniqlash muhim. Yomon natijalarning sabablarini tushuntiring. Faoliyatning ushbu sohasida paydo bo'lgan barcha turdagi yangi tovar va xizmatlarning istiqbollarini ko'rsatgan holda tavsiflash kerak. Sarmoyadorlar bozorda qanday raqobatdosh tashkilotlar mavjudligini, ulardan sizning afzalligingiz nimada ekanligini bilish juda qiziq bo'ladi. Qanday qilib siz etakchi o'rinni egallamoqchisiz, eng yuqori natijalarga erishish uchun qanday usullardan foydalanasiz. Raqobatchi firmalarning sotish stavkalari qanday? Ularning kuchli tomonlarini sanab o'ting va zaif tomonlari, ilgari olingan ma'lumotlarga asoslanib, mahsulotingizni bozorga "surish" metodologiyasini yarating. Aholining qaysi qatlamlari sizning potentsial xaridorlaringiz bo'lishini, ularning xarid qobiliyatini ko'rsating. Sizning mijozlaringiz raqobatchilar tomonidan xizmat ko'rsatadigan iste'molchilardan qanday farq qiladi? Amaliyot shuni ko'rsatadiki, investorlar aynan shu savollarni berishadi. Agar siz ularga javob topsangiz va hisobotingizni to'g'ri tuzsangiz, kreditorlar sizga e'tiborini qaratadilar. Taklif etilayotgan loyihaning mohiyati Biznes-rejaning boshqa barcha bo'limlari muhim, ammo bu bosqichda siz ayniqsa ko'p harakat qilishingiz kerak bo'ladi. Sizning mahsulotingiz yoki xizmatingiz bugungi bozorda raqobatbardosh bo'lishini, ularning har doim xaridorlari bo'lishini hammaga ko'rsatishingiz kerak. Buning uchun siz hujjatning ba'zi bo'limlariga javob yozishingiz kerak. Shunday qilib, biznes-reja tuzilishi nimani o'z ichiga olishi kerak (bo'limlar taxminan berilgan): Mahsulot yoki xizmat nomi. tasvirlab bering savdo belgilari, ishlatilgan patentlar (agar mavjud bo'lsa), boshqa xususiyatlar. Yana bir bor kompaniyangiz joylashgan joyni ko'rsating. Bino qayerda sifatida ishlatiladi ishlab chiqarish sexi yoki xizmatlar ko'rsatadigan joylar? Sizda shunday ustaxona bormi (agar oldingi savolga javob bermagan bo'lsangiz) yoki uni ijaraga olishingiz kerakligini ko'rsating. Agar xonangiz bo'lsa, u ta'mirlashga muhtojmi? Siz ijaraga bermoqchi bo'lgan mulkingizning ahvoli qanday? Sizga qanday ishchilar va qanday ko'nikmalar kerak bo'ladi? Kerakli jihozlarning to'liq ro'yxati. Ushbu ishlab chiqarish vositalarini ijaraga olish mumkinmi yoki barchasini sotib olish kerakmi? Qanday tajribaga egasiz tadbirkorlik faoliyati? Aytgancha, bu ma'lumotlar biznes-reja (biznes loyihasi) bo'limlarini o'z ichiga olishi kerak. Sizda tajriba bormi etakchilik pozitsiyasi. Agar shunday bo'lsa, qanday tajriba bor. Qisqa rezyumeni olib keling. Nega o'z biznesingizni ochishga qaror qildingiz? Nima uchun biznesingiz muvaffaqiyatiga ishonchingiz komil? Loyiha hozir qaysi bosqichda? Yana bir bor, boshqa nuanslarni ochib bering: mahsulotingiz uchun qanday qadoqlash qilmoqchisiz, uni qanday tarqatmoqchisiz, qanday reklama xarajatlarini qo'yishingiz mumkin, shuningdek, o'zingizning (yoki shunga o'xshash) marketing tadqiqotlaringiz misolini keltiring. mintaqangizda (yoki shaharingizda) ushbu mahsulot yoki xizmatga bo'lgan talab sohasi. Agar mahsulotingizga barqaror talabni qanday shakllantirishni aniq tasvirlab bersangiz, bu katta ortiqcha bo'ladi. Biznes-reja bo'limlarining keyingi ketma-ketligi qanday? Ishlab chiqarish rejasi Ko'pchilik bu vaqtda faqat standart ishlab chiqarish rejasini tavsiflashda qo'pol xatoga yo'l qo'yishadi. Darhaqiqat, nafaqat buni, balki ishlab chiqarishni joylashtirish vaqtini, shuningdek, mahsulot sifatini nazorat qilish usullarini ham tavsiflash muhimdir. Ajratilgan jadvalni bajara olasizmi va siz taklif qilayotgan xizmatlar sifat standartlariga javob beradimi, boshqa muhim savol. kichik bandlar Potentsial investorlarning iqtisodchilari va moliyachilari bu masalaga juda qiziqishmoqda, shuning uchun bo'limni loyihalashga barcha mas'uliyat bilan yondashish muhimdir. Bu erda batafsilroq yoritilishi kerak bo'lgan mavzular: Ishlab chiqarish davrlarini to'liq sanab o'tish va ayniqsa, subpudratchilarni jalb qilishga e'tibor qaratish kerak: buni amalga oshirish rejalashtirilganmi va agar "ha" bo'lsa, ularni qanday texnologik operatsiyalarga qo'yasiz? Subpudratchilarni jalb qilishda siz ularning barcha aloqa ma'lumotlarini ro'yxatlashingiz kerak bo'ladi. Nima uchun aynan shu kompaniyalarni tanlaganingizni tushuntiring. Subpudratchilarga qancha to'lashni rejalashtiryapsiz? Texnologik jadvallar va diagrammalarni tuzganingizga ishonch hosil qiling. Rejada sotib olishingiz va yoki ijaraga olishingiz kerak bo'lgan asbob-uskunalar va materiallarning eng batafsil ro'yxatini ko'rsating. Sizga qanday xom ashyo kerakligini va nima kerakligini batafsil aytib bering texnik xususiyatlar bo'lishi kerak.
Biznes-reja qanday talablarga javob berishi lozim?
aniq va ravon, qisqa va lo’nda; moliyaviy ishonchli yoritilgan to’g’ri va ishonchli; raqam va faktlar bilan o’z tasdiqni topgan bo’lishi shart. Aniq va ravon, qisqa va lo’nda bo’lishi bu? mazmuni bir yoki ikki betda bayon etilish, sodda va ravon,jumlalarni uzundan-uzun tuzmaslik va yta haddan tashqari ko’p muammolarni tiqishtirmaslik; Rivojlanish kontseptsiyasini ishlab chiqish oldingi taklifdan keyingi taklif mantiqan kelib chiqsin va ular o’rtasida uzviy bog’lanish bo’lsin. Mantiqan kuchli, asosli biznes-rejani tuzish qanday bosqichlarni o’z ichiga oladi? Rivojlanish kontseptsiyasini ishlab chiqish va rivojlanishning investitsion dasturini tuzish
Biznes-rejani ishlab chiqish uchun javobgarlik kimning mas‘uliyatida bo‘ladi?
Biznes-reja – korxonaning muhim hujjati bo’lib, uni tayyorlash ko’p vaqt va xodimlarning ishtirokini talab qiladi. Shu sababli biznes-rejani ishlab chiqish jarayoni korxona rahbariyati tomonidan ma’lum ma’noda boshqarilishni talab qiladi. Biznes-rejani ishlab chiqishda rahbarlik qilish mos ravishda javobgarlik va mas’uliyatni ham anglatadi. Bajarilgan hisob-kitoblar, ko’rsatkichlar va biznes-reja tarkibining ishonchliligi uchun asosan korxona rahbari javobgar hisoblanadi. Biznes-rejani tayyorlashni samarali boshqarishdan uni tayyorlash uchun eng kam vaqt sarflanishi dalolat beradi. Eng optimal variant – rejadagi yangi yil boshiga biznes-rejaning tayyor bo’lishidir. Biznes-rejaning resurslar bilan ta’minlanganligi ushbu hujjatning muhim bir talabi va shu bilan bir paytda uning hayotiyligini aks ettiruvchi ko’rsatkich hamdir. Bu erda rejadagi davr uchun mahsulot ishlab chiqarishda qachon, qancha va qanday resurslar talab qilinishi va ularni qoplash manbalarini aniqlash kabi masalalar hal etilishi lozim. Korxona bozor subyekti sifatida hozirgi sharoitlarda istasa-istamasa biznes va tadbirkorlik bilan bog’liq bo’ladi. Bozor talabi korxona faoliyatini o’lchab turuvchi o’ziga xos «barometr» vazifasini bajaradi. Bu esa korxonani o’z biznesini sug’urtalash, ayniqsa, tijorat, moliyaviy va boshqa bir qator tavakkalchiliklarning oldini olishni talab qiladi.
Biznes-rejani ishlab chiqish jarayonini boshqarish qaysi elementlardan tarkib topadi?
Biznes reja nima maqsadda yozilayotganiga qarab turli shaklda boʻlishi mumkin. Biznes rejalar odatda quyidagi maqsadlarda yoziladi:
Boshlangʻich sarmoyani taxminan hisoblab chiqish;

Biznes loyihaning umuman olganda foydali yoki zararli ekanligini bilish; Mahsulot yoki xizmatingizni, mijozlaringizni va raqiblaringizni aniqlashtirish; Biznes modelingiz, maqsadlaringiz, va bu maqsadga erishish uchun kerakli strategiyalarni belgilash; Biznes loyihangizni boshqalarga (bank, sarmoyadorlar, hamkorlar va h.k.) tushuntirib berish. Biznes-rejaning asoslanganligi va ishonchliligi o’zaro bog’liq bo’lgan va bir-birini to’ldirib turuvchi jarayonlardir. Biznes-rejaning asoslanganlik darajasi qanchalik yuqori bo’lsa, uning ishonchliligi, talab qilinishi va foydaliligi ham shunchalik yuqori bo’ladi. Buning uchun biznesni rejalashtirish jarayonini boshqarish zarur bo’lib, u quyidagilarga imkon beradi: korxona faoliyatining muayyan yo’nalishlarini, maqsadli bozorlar va korxonaning ulardagi o’rnini aniqlash; korxonaning qisqa va uzoq muddatli maqsadlarini, shuningdek, ularga erishish taktika va strategiyalarini ifodalash. Tanlangan har bir strategiya uchun javobgarlarni belgilash; korxonaning iqtisodiy holatini hamda belgilangan maqsadlarga erishish uchun zarur bo’lgan mos keluvchi moddiy, moliyaviy va boshqa resurslar holatini baholash;

4. iste’mol bozoriga chiqariluvchi mahsulot (ish, xizmat) hajmi va
nomenklaturasini aniqlash hamda bir vaqtning o’zida ularni yaratish va sotish xarajatlarini aniqlash;
5. kadrlarni tanlash, ularning belgilangan maqsad va vazifalarni bajarishga mos kelishini baholash, mos keluvchi har bir uchastkada xodimlar mehnati mahsuldorligini rag’batlantirish uchun zarur sharoitlar yaratish; 6. biznes-rejani amalga oshirishga to’sqinlik qilishi mumkin bo’lgan qiyinchiliklar va «ko’zga ko’rinmas» to’siqlarni oldindan ko’ra bilish.
Biznes-rejani ishlab chiqish jarayonida korxona (firma) rahbariyatining ishtirok etish darajasi muhim ahamiyat kasb etadi. Biznes-rejani tayyorlashda rahbarning shaxsan ishtirok etishi shunchalik muhimki, xorijiy amaliyotda ko’plab banklar, investitsiya jamg’armalari va boshqa shu kabi muassasalar biznes-reja korxonadan tashqarida maslahatchilar tomonidan tayyorlanib, rahbariyat tomonidan faqat imzolangan holatlar ma’lum bo’lib qolganda, umuman bu korxonalarning taqdimnomalarini ko’rib chiqishga ham qabul qilmaydilar. Biroq bu biznes-rejani ishlab chiqishda maslahatchilar xizmatlaridan foydalanmaslik kerak degani emas, aksincha, ekspertlarni bu ishga jalb qilish qo’llab-quvvatlanadi. Gap bu erda boshqa narsa haqida bormoqda – biznes-rejani ishlab chiqish korxona rahbarining yoki o’z ishini ochmoqchi bo’layotgan shaxsning shaxsan ishtirok etishini talab qiladi. Ishga kirishar ekan, u birinchi navbatda kelgusi faoliyatni modellashtiradi va uning maqsadga muvofiqligini tekshiradi, ikkinchidan, mo’ljallanayotgan ishlab chiqarishning (biznesning) barcha ijobiy va salbiy natijalari uchun javob beradi, uchinchidan esa, bajarilgan hisob-kitoblar va har bir ko’rsatkichlarning ahamiyatini yaxshi va aniq biladi.
Shunday qilib, biznes-rejani tayyorlashning asoslanganlini, ishonchliligi va o’z vaqtidaligi korxona muvaffaqiyatining garovidir. O’z vaqtida xorij amaliyotida 195 ta sanoat tovarlarining muvaffaqiyati va muvaffaqiyatsizligi sabablari tahlil qilingan va chop etilgan (Amerikaning «Forchun» jurnali har yili sanoatning 33 tarmog’ida tanlab olingan 300 ta kompaniyaning reytingini aniqlab boradi). Ularning 102 tasida firmalar muvaffaqiyatga erishgan bo’lsa, 93 tasida buning aksi kuzatilgan. Muvaffaqiyatga erishishning uchta asosiy omili aniqlangan:
tovarning raqobatchilar tovarlaridan ustunligi va uning iste’molchilar tomonidan qabul qilinishi; firmaning marketing «nou-xau»lari, ya’ni bozorni, xaridorlar xulq-atvori, yangiliklarni qabul qilish va amalga oshirish sur’ati, tovarning hayotiylik davri va boshqalarni eng yaxshi tushunishi.
Biznes-rejaningresurslar bilan ta‘minlanganligi deganda nimani tushunasiz?
Resurslar bilan ta'minlanganlik – biznesning asosiy qoidalaridan biri bo‘lib, mulkchilik qaysi shaklida ekanligidan qat'i nazar majubriy hisoblanadi. Moddiy, mehnat, moliyaviy va texnik-texnologik resurslarsiz mahsulotni ishlab chiqarish jaraѐnining imkoni yo‘qligi ham isbot talab qilmaydigan qoidadir. Shu sababli yangi ѐki joriy ishlab chiqarishni tashkil qtish vazifasi hal qilinaѐtgan har safar resurslar bilan ta'minlaganlik masalasi yuzaga chiqadi. To‘g‘ri, bu vazifani hal qilish metodikasi ko‘p jihatdan resurslar turi, ishlab chiqarish miqѐsi va xarakteriga
bog‘liq bo‘ladi.Aytish kerakki, o‘tmishda, iqtisodiѐtda davlat mulki asosiy o‘rinni egallagan, korxonalarni zarur moddiy-texnik va moliyaviy resurslar bilan ta'minlash davlatning vazifasi bo‘lgan paytlarda bu masalar korxonalarning «boshini og‘ritmas» edi. Korxona davlatga qarashli bo‘lganligi sababli davlatning o‘zi uning iqtisodiy barqarorligi, jumladan, uning resurslar bilan ta'minlanganligi uchun javobgar bo‘lgan.Bugungi kunda iqtisodiѐtda vaziyat umuman o‘zgacha. Iqtisodiѐtning asosini mulkchilikning turli shakllari tashkil etadi. Davlat iqtisodiy faoliyat va tadbirkorlik erkinligini, qonunda ko‘rsatilgan hollardan tashqari korxonalarning ishlab chiqarish- xo‘jalik faoliyatiga aralashmaslikni kafolatlaydi, mulkchilikning barcha shakllari tengligi va huquqiy himoya qilinishini ta'minlaydi. Korxona unga tegishli bo‘lgan mulkni o‘z hohishiga ko‘ra boshqaradi. Shu bilan bir paytda u ishlab chiqarishni zarur resurslar bilan ta'minlash masalalarini mavjud qonun-qoidalarni buzmasdan, aylanma vositalarni tovar-moddiy qadriyatlarga aylantirib qo‘ymasdan hal qilishi lozim bo‘ladi.Shuni qayd etib o‘tish joizki, biznes-reja tuzish bo‘yicha, ayniqsa, xorijiy tavsiyalarda ishlab chiqarish rejasi, menejment, moliyaviy va boshqa masalalrni hal qilishda bo‘lgani kabi resurslar ta'minotiga bag‘ishlangan maxsus bo‘lim yo‘q. Biroq biznes- reja korxonaning asosiy qonuni ekanligi har damda eslatib turiladi. Haqiqatdan ham, g‘arb mamlakatlari jamiyatda tadbirkorlik ruhini uyg‘otish, o‘z fuqarolarida ishbilarmon va tadbirkorlarni ko‘rishdan tashqari ularni bu ishga o‘rgatadi ham.Xorijda va mamlaktaimizda to‘plangan tajribalarning ko‘rsatishicha, har qanday ish, har qanday ishlab chiqarish moddiy, material va boshqa resurslar yetarli bo‘lgan hollardagina
rivojlanishi va kutilaѐtgan natijalarni berishi mumkin. shuning uchun ham resurslar, ayniqsa, moddiy resurslar butun yil davomida ishlab chiqarish suratining bir xilligini ta'minlash uchun sifat va miqdor jihatidan yetarli bo‘lishi kerak. Bunda zahiralarning normativdan oshib ketishiga ham yo‘l qo‘ymaslik kerak, chunki bu korxonaning pul resurslarini «ushlab» turadi va ularning xo‘jalik aylanmasida ishtirok etishiga yo‘l qo‘ymaydi.Biznesning (tadbirkorlikning) resurslar bilan to‘liq ta'minlanganligi ishlab chiqarishning barcha bosqichlarida chiqarilaѐtgan mahsulot sifatiga salbiy ta'sir ko‘rsatmagan va belgilangan texnologik jaraѐnlarni buzmagan holda moddiy resurslarni tejash bilan bog‘liq bo‘lishi lozim. Boshqacha qilib aytganda, korxonaning resurslar ta'minoti sohasidagi siѐsatiga resurslarni tejash siѐsati hamkorlik qilishi lozim bo‘lib, bu bozor munosabatlaridan tashqari ayrim resurs turlarining taqchilligi va to‘liq emasligi bilan ham asoslanadi.
Korxona tavsifnomasi qanday savollarga to‘liq javob berishi zarur?
Korxona mahsuloti (ishi, xizmati) besh tavsifnomaga – sifat darajasi, xususiyatlar yig‘indisi, o‘ziga xos bezagi, marka nomi va o‘ziga xos o‘roviga (qadoqlanishiga) ega bo‘lishi lozim. Biznes-rejada mahsulotni tavsiflash bozorga sotuvga chiqarilayotgan tovar kabi ifodalanishi lozim. Tovar haqida o‘z iste’mol qiymati bilan odamlarning u yoki bu ehtiyojlarini qondiruvchi mahsulot yoki buyum sifatida tasavvur paydo bo‘lishining oldini olish kerak. Tovarning bu jixatlari uning bozor tushunchasi sifatidagi xususiyatlarining yarmini tashkil qiladi, xolos. Ikkinchi yarmi mahsulotni sotish va iste’molga tayyorlash, unga texnik xizmat ko‘rsatish, ehtiyot qismlar bilan ta’minlash, tovar belgisi, o‘rovi va hokazolardan iborat bo‘ladi. Mahsulotni baholashda taklif qilinayotgan tovarning hayotiylik davrini aniqlash ham muhim ahamiya kasb etadi. Har qanday tovarning hayotiylik davri ma’lum bir qonuniyatlarga bo‘ysunadi va bir qator bosqichlardan (namoyish etish, o‘sish, tarqalish, to‘yinish, so‘nish) iborat bo‘ladi. Tovarning bu bosqichlardan o‘tish tezligi bozor kon’yunkturasiga ta’sir ko‘rsatuvchi bir qator holatlarga bog‘liq bo‘ladi.

Korxonaning tashkiliy-texnik darajasi deganda nima tushuniladi?

Tarmoqning kompleks tahlilini va uning jozibadorligini baholashni MDH davlatlari uchun Jahon tiklanish va taraqqiyot banki tomonidan ishlab chiqilgan investitsiyaviy loyihalashtirishda malumotlarini toplash, tahlil qilish va umumlashtirish boyicha takliflarda berilgan uslub orqali amalga oshirish maqsadga muvofiqdir. Nazariyaning konseptual xulosalaridan biri shundan iboratki, eng yirik korxonalar bozordagi kattagina ulush bilan bir tomondan va unchalik katta bolmagan ixtisoslashgan kichik korxonalar ikkinchi tomondan kozlagan foydalilik darajasiga erishish uchun imkoniyatga egadirlar. Har qanday davlatda biznesning taqiqlangan sohalari (kontrabanda, pornografiya va boshqalar) hamda davlat monopoliyasi bolgan faoliyat turlari (qurol-yarog, zaharli kimyoviy moddalar, narkotik moddalar) mavjud boladi. Koplab tadbirkorlar uchun u yoki bu tarmoqqa kirib borishda iqtisodiy va boshqa turdagi tosiqlar yuzaga kelib, ular odatda boshlangich kapital darajasining yuqoriligi, kiritilgan mablaglarning ozini qoplash muddati uzoqligi va foyda olishdagi noaniqliklarga bogliq boladi. Shuningdek, tadbirkorlik faoliyatining davriylik (osish turgunlik, pasayish) tasiriga uchrashi sababli yuzaga kelgan bozor konyunkturasini ham hisobga olish lozim. Biznes-rejani muvaffaqiyatli amalga oshirishda bozorni togri aniqlashdan tashqari uning hali egallanmagan yoki raqobatchilar tomonidan toliq foydalanilmagan qismini topish ham muhim ahamiyat kasb etadi. Yani malum bir istemolchilarga yonaltirilgan va tadbirkorga oz imkoniyatlaridan samraliroq foydalanish imkoniyatini beruvchi tadbirkorlik faoliyati sohasini ifodalovchi «bozor qismi»ni topish muhim. Uning hajmi bozor segmenti sigimidan kichik bolib, unda raqobatchilar kam bolishi lozim. Bu bozordan joy qidirish va uni egallash jarayonining mohiyatini aks ettiradi. Ushbu jarayonni istemolchilar doirasi aniq belgilangan holda faoliyat sohasi miqyosini tanlash sifatida belgilash mumkin bolib, u muayyan tadbirkorning xususiyatlari va ustunliklariga mos keladi.

Strategik va operativ biznes rejalashtirish

Biz ehtiyojini qondirish va boshqalar bilan bog'liq strategik qarorlar bilan bog'liq. korporativ strategiya manfaatdor tomonlarning umidlarini bajarish uchun biznesning umumiy maqsadi va ko'lami bilan bog'liq.
Strategiyani yaxlit reja yoki muayyan ishda muvaffaqiyat qozonish uchun ishlatiladigan hiyla sifatida aniqlash mumkin. Biznes nuqtai nazaridan strategiya kompaniyaning maqsadiga erishish vositasi sifatida qaraladi. Katta firmada bir nechta biznes bilan shug'ullanadigan ko'plab bo'limlar, bo'limlar yoki bo'limlar mavjud. Bunday tashkilotda menejmentning uchta asosiy darajasi mavjud, ya'ni korporativ, biznes va funktsional daraja.
Turli xil boshqaruv darajalarida tegishli organ tomonidan har xil turdagi strategiyalar shakllantiriladi. Odamlar odatda biznes strategiyasi va korporativ strategiyani bir-biriga moslashtiradilar, shuning uchun bu erda biz sizga ikkita shart o'rtasidagi farqlarni taqdim etamiz. Biznes strategiyasi mahsulotni tanlash, raqobatbardosh ustunlik, mijozlar talablari asosida tashkil etadi.

Biznes strategiya

Biznes strategiyasi mahsulotni tanlash, raqobatbardosh ustunlik, mijozlar ehtiyojini qondirish va boshqalar bilan bog'liq strategik qarorlar bilan bog'liq. korporativ strategiya manfaatdor tomonlarning umidlarini bajarish uchun biznesning umumiy maqsadi va ko'lami bilan bog'liq. Strategiyani yaxlit reja yoki muayyan ishda muvaffaqiyat qozonish uchun ishlatiladigan hiyla sifatida aniqlash mumkin. Biznes nuqtai nazaridan strategiya kompaniyaning maqsadiga erishish vositasi sifatida qaraladi. Katta firmada bir nechta biznes bilan shug'ullanadigan ko'plab bo'limlar, bo'limlar yoki bo'limlar mavjud. Bunday tashkilotda menejmentning uchta asosiy darajasi mavjud, ya'ni korporativ, biznes va funktsional daraja. Turli xil boshqaruv darajalarida tegishli organ tomonidan har xil turdagi strategiyalar shakllantiriladi. Odamlar odatda biznes strategiyasi va korporativ strategiyani bir-biriga moslashtiradilar, shuning uchun bu erda biz sizga ikkita shart o'rtasidagi farqlarni taqdim etamiz.