Бўйича таянч докторантурага кириш имтиҳони саволлари қиёсий-тарихий тилшунослик

10.00.06 –Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик ихтисослиги
бўйича таянч докторантурага кириш имтиҳони
САВОЛЛАРИ


Қиёсий-тарихий тилшунослик.
1. Тилшуносликда германистика ва славистика.
2. Санскрит ва Ф. Бопп қиёсий грамматикаси.
3. В. Гумбольдт фалсафаси.
4. А. Шлейхер таълимоти.
5. Г. Штейнталь таълимотида тил ва ҳалқ психологияси.
6. Бодуэн де Куртенэ ва Ф. Де Соссюр таълимотида тил системаси.
Тилшунослик методлари.
1. Билиш усуллари ва тилшунослик методлари.
2. Тилни ўрганиш методологияси ва методлари.
3. Тавсифий метод.
4. Қиёсий-тарихий метод.
5. Структур метод ва унинг йўналишлари.
6. Функционал лингвистика.
7. Дескриптив лингвистиканинг таҳлил методлари.
8. Дистрибутив таҳлил методи.
9. Трансформация методи.
10. Тасвирий методнинг асосий усуллари.
11. Дистрибутив метод.
12. Парадигма усуллари ва парадигматик методика.
13. Оппозиция усули.
14. Семантик майдон усули.
15. Позицион усуллар.
16. Ўзгартиришлар усули ва трансформацион методика.
17. Статистик усуллар.
Қиёсий типология - тилшуносликнинг тармоғи сифатида.
1. Асосий муаммолар ва йўналишлар.
2. Қиёсий тилшуносликнинг пайдо бўлиш сабаблари.
3. Қиёсий методнинг универсаллик хусусияти.
4. Лингвистик ва нолингвистик типология.
5. Қиёсий типологияда категориялаш муаммолари.
6. Типологик категориялар.
7. Қиёсий типологиянинг умумий таснифи.
8. Турли тил системаларини қиёсий ўрганишнинг замонавий методлари.
9. Тилшуносликда янги йўналишларнинг мавжудлиги ва уларнинг қиёсий типологияда қўлланилиши.
Қиёсий тилшуносликнинг долзарб масалалари тўғрисида умумий маълумотлар.
1. Қиёсий типологиянинг шаклланиши ва ривожланишининг асосий босқичлари ва факторлари.
2. Тилларнинг генеологик таснифи, тиллар қариндошлиги ҳақида маълумот. Қиёсий типологиянинг асосий параметрлари.
3. Изоморфизм ва алломорфизм хусусиятлари.
4. Қиёслашда синхрон ва диахрон ёндашиш.
5. Тиллараро ва бир тил ичидаги қиёслаш хусусиятлари.
6. Қиёсий тилшуносликнинг адабиёт билан муносабати.
Инсон фикрини тил воситаси орқали ифодалашнинг ўзига хос қонунлари.
1. Барча тил тизимлари учун муштарак бўлган белгиларни ифодалашдаги мувофиқлик ва номувофиқлик.
2.Тилшуносликда «шаклдан маънога» ва «маънодан шаклга» тамойилларининг қўлланилиши.
3. Лингвистик тушунчаларни тилнинг турли ярусларининг ўлчов бирликлари ва конституентлари орқали ифодаланиши.
4. Уларнинг универсаллик хусусияти.
5. Қиёсий типологиянинг умумий таснифи: объектига кўра, тил тармоқларига кўра, тилнинг икки планига кўра.
6. Турли тил системаларини қиёсий ўрганишнинг замонавий методлари.
Қиёсий типологияда категориялаш муаммолари.
1. Грамматик категория ҳақида таълимот.
2. Грамматик ва мантиқий категориялар ўртасидаги мутаносиблик.
3. Тушунча категориялар.
4. Функционал-семантик категориялар.
5. Грамматик-лексик майдон.
Типологик категориялар.
1. Типологик маъно ва типологик форма.
2. Типологик категориянинг тиллараро, яруслараро ва сўз туркумлариаро хусусиятлари.
3. Типологик категорияларнинг ифодаланишдаги мазмун ва ифода планлари бирликларининг тиллараро алоқаси.
4. Ифода планидаги тил тизими ўлчов бирликларининг тиллараро адекватлиги ва адекват эмаслиги, уларнинг яруслараро синонимлиги, уларнинг таскономик масалалари.
Тилнинг бошқа сатҳларини тадқиқ этишда категориялаш муаммолари.
1. Тилнинг лексик сатҳини тадқиқ этишда категориялаш муаммолари.
2. Лексикани тизим сифатида қаралиши ва типологик ёндашиш имкониятлари.
3.Турли қардош ва қардош бўлмаган тиллардаги айрим хусусиятларни фонологик, грамматик, семантик, этимологик, лексик ва стилистик нуқтаи назардан солиштириш.
4.Интерференция муаммолари.
5. Қиёсий типологиянинг лексикография, стилистика, таржима назарияси ва тил ўқитиш методикаси каби фанлар билан узвий боғлиқлиги.
6. Тилшуносликда янги йўналишларнинг мавжудлиги ва уларнинг қиёсий типологияда қўлланилиши.
7. Тил ва маданият.
8. Қиёсланаётган тилларнинг миллий-маданий хусусиятларининг барча тил сатҳларида намоён бўлиши.
9. Когнитив тилшунослик ҳақида таълимот.
Типологик тадқиқотларнинг тарихи.
1. Қиёсий типологиянинг асосий ривожланиш босқичлари ва факторлари.
2. Типологик тадқиқотларнинг хозирги йўналишлари хақида.
3. Турли тил системаларини қиёсий ўрганишнинг замонавий методлари.
4. Қиёсий типологиянинг умумий таснифи, унинг асосий параметрлари.
Жаҳон маданиятининг равнақ топишида таржиманинг роли.
1. Таржима тарихининг назарий масалалари.
2. Жаҳон таржимачилигида тажриба мактаблари.
3.Таржима жараёнининг босқичлари.
4. Таржима муқобиллиги.
5. Таржимада лексик муаммолар.
6. Таржима турлари.
7. Таржиманинг грамматик масалалари.
8. Таржиманинг стилистик масалалари.
9. Таржимананинг лингвомаданий масалалари.
10. Таржиманинг прагматик масалалари.
11. Таржимада лингвистик ва адабиётшунослик нуқтаи назаридан ёндошувнинг аҳамияти.
12. Таржима ва лексикография.
13. Таржимада лексик ва грамматик трансформацияларнинг қўлланилиши.
14. Семантик ва стилистик эквивалентлик.
15. Адекват таржима тамойиллари.
16.Оғзаки таржима.
17.Бадиий таржима муаммолари.
18. Автоматлаштирилган таржима.
19. Соҳага оид матнлар таржимаси.
20.Термин ва атамалар таржимаси.