Bob. Fonostilistikaning tadqiq darajasi va muammolari

II BOB. Nutq tovushlarining stilistik xususiyatlari
2.1. Tovushiy ramzga doir mulohazalar
Ramziylik hodisalarning ikki − kishi ko‗zi ko‗radigan va ko‗rmaydigan turlarining ifodaviy qiyosidir. Hodisaning bu har ikkala turi o‗zaro yaxlit birlikni tashkil qiladi. Biroq bu birlikni matn (nutq)dagi oddiy so‗zlar (belgilar) orqali shunchaki ifodalab yoritib berish mumkin emas. Ramziylik nomoddiy holatlarni anglab etishga imkon beradi.
Inson so‗zlashar ekan, o‗z tiliga har doim ham uncha muhim va ahamiyatli bo‗lmagan xususiy o‗zinikini olib kiradi. Negaki har bir inson o‗z so‗zlashuv odatiga, o‗z yoqtirgan so‗zlariga, so‗zlashuv iboralariga va so‗zlashuv uslubiga ega. Muloqot jarayonida inson tilning yashirin donoligiga guvoh bo‗lib boraveradi. Inson ongi va ruhiyati uning gavda qurilishi, husn-tarovati bilan to‗g‗ridan-to‗g‗ri bog‗lanmaydi. SHu bilan birga mallalarning qiziqqon, peshonasi kenglarning mushohadali, labi yupqalarning asabiy ekanligi va h.k. haqidagi fikrlarning ham asossiz keng tarqalgan deb bo‗lmaydi. Albatta, bu xil mutanosiblik, deylik, qattiq jismlardagi shu tip bog‗liqliklarga nisbatan noizchil.
SHundan kelib chiqib, ikkilamchi moddiy sistemalarda bunday mutanosiblikni topish juda qiyinligi ravshan. SHu jumladan, tilda ham lingvistik belgining muhim xususiyatlaridan biri uning shartliligidir.
Modomiki, ob‘ekt va uning belgilovchisi o‗rtasida tabiiy bog‗liqlik yo‗q ekan, ularning nomutanosibligi shubhasizdek. Ammo ko‗p asrlardan beri davom etib, tilshunoslarni analogistlar va anomalistlar deb atalgan ikki yirik guruhga ajratib kelayotgan tortishuvda har ikki tomon ham o‗z nuqtai nazarini himoya qilish uchun muayyan asoslarga ega.
Tilshunoslik tarixida goh u, goh bu oqim etakchilik qilib kelgan davrlarni ajratish mumkin. Zamonaviy tilshunoslik ma‘no va uning tovush qobig‗i orasida qonuniy bog‗liqlik yo‗qligining keng tan olinishi bilan xarakterlanadi. Jumladan, V.I.Koduxov yozadi:
«So‗zning lug‗aviy ma‘nosi uning tovush tarkibi bilan aniqlanmaydi va motivatsiya qilinmaydi. Nutq tovushlari o‗zlari erkin holatda hech nimani anglatmaydi. So‗zning tovush shakli bilan uning ma‘nosi o‗rtasidagi bog‗liqlik til an‘analariga ko‗ra o‗zaro yaqinlik assotsiatsiyasi hisoblanadi»⁷.
Tilshunoslik tarixida esa aksincha qarashlar ham oz emas. Jumladan, Aflotunning fikriga ko‗ra, predmet haqidagi tasavvur va uning ifodalovchisi o‗rtasida muvofiqlik bor.
CHunonchi, r har qanday harakatni, uzilishni bildiradigan vosita hisoblanadi. Masalan:

rei	- reka - daryo
roe oqar joyi	- stremnina - daryoning tez
tromos	- trepet	- titroq, titrash
trechein	- probegat	- yugurmoq
croyein	- drobit	- parchalamoq
tragein	- krushit