Bog‘lovchi syomkalar. Gorizontal bog‘lovchi syomkalar

Shtolniya va qiya lahim orqali orientirlash.

Gorizontal va qiya lahimlar orqali orientirlash yer yuzasidagi tayanch tarmog’i punktlaridan yer osti syomka punktlarigacha poligonometrik yo’l o’tish usuli bilan bajariladi.

Bir stvol orqali orientirlash. Bir stvol orqali orientirlash uchun yer yuzasida C va D nuqtalarni, orientirlanayotgan gorizontda esa C va D nuqtalarini barpo qilinadi. C va C nuqtlarni stvolga yaqin joylashtiriladi.
Yer yuzasidagi nuqtalar bilan yer ostidagi nuqtalar o’rtasidagi aloqa AvaB shovun- lar yordamida bajariladi.
Shovunlar mahkamlab qo’yilgandan so’ng ular tekshiriladi yani stvol devoriga yo- ki bironta to’siq o’tish o’tmasligi ko’riladi. Buni xalqasimon sim yasalib yer yuzidan garizontga jo’natish orqali bajariladi. C nuqtasining X_c, Y_c koordinatalari va yer yuzasida qabul qilingan koordinatalar sistemasida aniqlab olinadi.
Orientirlash bog’lash syomkasini bajarish uchun yer yuzasida , , burchakalari va , , , tamon uzunliklari o’lchanadi.
Yer ostida , , va tamonlar , , o’lchanadi. Burchaklar ikki va uch priyom bilan o’lchanadi. Tamon uzunliklari eng kamida 5 martadan o’lchanib, aniqligi 1 mm dan oshmasligi kerak. Bir tamondagi o’lchovlar farqi 2 mm dan oshmasligi kerak.
, , va , , o’lchangan burchaklar farqi dan oshmasligi kerak. Agar oshsa burchaklar qayta o’lchnadi, oshmasa farq hamma burchaklarga teng tarqatiladi.
Shovunlarda olingan burchaklar bog’lovchi uchburchaklar burchklari hisoblanib ularni uchburchakni burchklarini hisoblash orqali topiladi.
Agar va bo’lsa o’tkir burchak, va bo’lsa o’tmas burchak deyilib, quyidagi formula bilan topiladi:
; ;
; ;
Agar uchburchak cho’ziq formaga ega bo’lsa va va burchak va bo’lsa
; ;
; ;
bu yerda va burchaklar sekundlarda.
Kantrol sifatida uchburchak ichki burchaklari yig’indisi hisoblanadi va nazariy bilan solishtiriladi. Farq dan oshmasligi kerak, uni burchaklarga teng ravishda tarqatiladi.
Chiziqli o’lchashni kantrol qilish uchun shovunlar oralig’idagi masofa hisoblanadi.
.
Hisoblangan o’lchangan bilan solishtiriladi, farq 3 mm dan katta bo’lmasligi kerak. Aks holda uzunlik qayta o’lchanadi.
Direksion burchak qiymati va nuqtaning koordinatalari quyidagicha hisoblanadi:
;
;
;

Tekshirishlar shuni ko’rsatadiki, agar uchburchak qancha cho’ziq bo’lib, o’tkir burchakning qiymati dan oshmasa va shovunlar oralig’i 3 m dan oshmasa bunday shakl qulay hisoblanadi.

Agar sharoit bo’lmay o’tkir burchakni dan kichik qilishning iloji bo’lmasa bog’lovchi burchaklar quyidagicha hisoblanadi:
; .