Bolalar jismoniy tarbiya nazaryasi va texnologiyalari

Ta‟limning 
frontal, 
gruh 
va 
yakka 
tartibdagi 
usullarini 
birligi 
tamoyili.U tamoyil ta‘limning turli usullari ko‘llanilgandagi uyushqoqlikni ko‘zda 
tutadi: frontal usul qo‘yilgan vazimoduli bir vaqtda, ongli va ahil ravishda bajarishni 
talab etadi; gruh usuli mas‘ul, mustaqil va o‘zaro yordamni rag‘batlantirishni talab 
etadi; yakka yondashuv usuli tarbiyachiningba‘zi bolalarga zarur yordam berishi va 
ancha tayyorgarligi bor boshqa bolalarga nisbatan talabchanlikni oshirishda 
ifodalanadigan rahbarligini talab etadi. Bu usullardan birgalikda foydalanish, 
tarbiyaviy 
vazifalarini 
samarali 
bajarishga 
xizmat 
qiladi. 
Tinglovchilarni asta-sekin oshirib borish tamoyili.Bu tamoyilning sharti bola 
oldiga birmuncha qiyin vazifalar qo‘yish va bajartirish hamda yuklama ko‘lamini va 
intensivligini asta-sekin oshirib borishdan iboratdir. Mashqlarni yangilash jarayonida 
harakat malaka va ko‘nikmalarining hajmi kengayadi va boyidi. Harakat faoliyati 
shakllarini murakkablashtirish bilan birga bolaning kuchiga yarasha beriladigan 
jismoniy yuklama asta-sekin oshib boradi. Bu jismoniy fazilatlarning rivojlanish 
qonuniyatlari nisbatan bolaning kuchi,chidamliligi, tezkorligi bilan belgilanadi. 
Ko‘rib o‘tilgan barcha tamoyillar o‘z mazmuniga ko‘ra o‘zaro bir-biri bilan 
chambarchas bog‘liqdir. Ularning barchasi o‘zida yagona va faqat shartli ravishda 
alohida holda qaraladigan bir jarayonning muayyan jihatlarini va qonuniyatlarini aks 
ettiradi. 
Ta‟lim metodlari va usullari tasnifi.
Ta‘lim metodlari o‘quv predmeti, aniq 
didaktik vazifalar, vositalar va ta‘lim shartlarining o‘ziga xos xususiyatlariga bog‘liq 
usullar tizimining turli birikmalaridan iboratdir. Maktabgacha tarbiya yoshidagi 
bolaning nerv tizimi va butun organizmi nihoyatda plastik va tashqi ta‘sirga 
beriluvchan bo‘ladi. Shuning uchun maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalar bilan 
mashg‘ulot olib borganda psixik va jismoniy kuchni sarflanadigan to‘g‘ri vaqt nisbati 
va undan so‘nggi dam olish tarbiyachining muhim vazifalaridan biri bo‘lishi lozim. 
Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarga ta‘lim berishda ularning yosh xususiyatlari 
va imkoniyatlarini hisobga olgan holda quyidagi metodlardan foydalaniladi.

---

1.Ko‘rgazmali metod. 
2.Og‘zaki metod. 
3.Amaliy metod. 
4.O‘yin metodi. 
5. Musobaqa metodi. 
Ko‘rgazmali metod bu hissiy idrok va harakat sezgilarining yorqinligini ta‘minlaydi. 
Ular bolalarda sensor qobiliyatlari rivojlanishini faollashtiruvchi harakat haqida juda 
to‘liq va aniq tasavvurning hosil bo‘lishi uchun zarurdir. Og‘zaki metod bu metod 
bolalar ongiga yo‘naltirilgan, ular oldiga qo‘yilgan vazifalarni tushunib olishga va 
mashqlar mazmuni va tuzilishini o‘zlashtirib olishda katta rol o‘ynaydigan harakatli 
mashqlarni ongli ravishda bajarilishi, bu mashqlarni turli vaziyatlarda mustaqil 
qo‘llashga yordam beradi. Amaliy metod bolalarning amaliy harakat faoliyati bilan 
bog‘liq bo‘lib, harakatlarni o‘z muskul motor sezgilarida to‘g‘ri idrok etilishini 
amaldatekshirishni ta‘minlaydi. Amaliy metodlar mashqlarni o‘yin shaklida, 
musobaqa elementlaridan foydalanish bilan xarakterlanadi. Amaliy metodning xilma-
xil turlaridan biri o‘yin metodidir. O‘yin metodi bolalar bilan ishlashda samarali 
bo‘lib, ko‘rgazmali obraz va ko‘rgazmali amaliy tafakkur elementlarini hisobga oladi. 
U turli harakat ko‘nikmalarini, harakatlarning mustaqilligini, o‘zgaruvchan sharoitga 
nisbatan tezkor javob reaktsiyasini bir vaqtda takomillashuviga, ijodiy faollik 
ko‘rsatishga imkon beradi.