Бөлүм Экономикалык негизи, негизги каражаттардын мазмуну жана эсепке алуу

Коомдун ишмердүүлүгүнө лицензия берилбейт.
Мамлекет коомдун ишмердүүлүгүнө түздөн-түз тиешелүү ченемдик укуктук актыларды чыгаруу аркылуу коомдун операциялык ишине таасирин тийгизет.
Мамлекет салыктарды жана камсыздандыруу төгүмдөрүн төлөө бөлүгүндө Мамлекеттик салык кызматы жана Социалдык Фонд аркылуу коомдун ишин контролдойт.
Уюмдун негизги каражаттардын эсебин изилдеп, негизги каражаттарды эсепке алуу, анын ичинде кемчиликтер, алардын өзгөчөлүктөрү бар деген жыйынтыкка келген, бул бөлүмдүн эсепке алуу боюнча маселелерди таап, ошондой эле аларды чечүү жолдорун сунуш кылган, жана негизги каражаттарды эсепке алууну жакшыртуу жолдору.
Негизги каражаттарды эсепке алууну жана талдоону өркүндөтүү жолдорун жана аларды эсепке алуу тартибин аныктоо менин квалификациялык ИШИМдин акыркы бөлүмү жана акыркы цикли болуп саналат.

Бөлүм 1. Экономикалык негизи, негизги каражаттардын мазмуну жана эсепке алуу
1.1.Негизги каражаттардын түшүнүгү, классификациясы жана синтетикалык эсеби.
Экономикалык иш-аракеттерди жүзөгө ашыруу үчүн ар бир уюм эмгек каражаттарынан жана эмгек объектилеринен турган өндүрүш каражаттарына ээ. Эмгек каражаттары илимий-техникалык прогресстин маанилүү элементи болуп саналат, барган сайын эмгек жараянына гана эмес, баш ийген, бирок ошондой эле өндүрүштүн бүткүл процесси, анын технологиясы жана уюштуруу.
Ошентип, негизги каражаттар узак убакыт бою өндүрүш процессинде колдонулган эмгек каражаттары деп аталат, ошол эле учурда натуралдык формасын сактап калат жана бул каражаттардын эскиришине жараша өз наркын өндүрүлгөн продукциянын өздүк наркына которот. Негизги каражаттарды эсепке алуу милдети алардын экономикалык мүнөзү жана негизги каражаттардын иштешинин мүнөзү менен аныкталат. Негизги каражаттарды пайдалануу уюштурууну, байкоону жана сатып алуу жана чыгаруу учурдан тартып, алардын катышуусу жана сакталышын контролдоону талап кылат. Негизги каражаттарды натыйжалуу пайдалануу, коомдук өндүрүштүн интенсификациясын көрсөтүү менен, өндүрүштүк фонддордун ар бир бирдигинен продукциянын өндүрүшүн көбөйтүүнүн маанилүү фактору болуп саналат. Демек, негизги каражаттарды пайдаланууну контролдоо зарыл.
Негизги каражаттарды бухгалтердик эсепке алуу:

• 
  Активдер алгач сатып алууда жазылган сумма;
  
• 
  Колдонулган жери боюнча негизги каражаттардын сакталышын жана болушун контролдоо;
  
• 
  документтерди туура жол-жоболоштуруу жана аларда негизги фонддордун кыймылын (кирүүсү, которулушу жана чыгышы) өз убагында чагылдыруу;
  
• 
  негизги фонддордун ар бир инвентардык объектисинин сакталышына контролдукту жүзөгө ашыруу;
  
• 
  белгиленген ченемдерге ылайык толук калыбына келтирүү үчүн амортизацияны аныктоо жана чегерүүлөр;
  
• 
  Активдин наркы келечектеги мезгилдерге бөлүштүрүлүшү керек болгон эскирүү курсу.
  
• 
  негизги каражаттарды оңдоого кеткен чыгымдардын колдонуудагы ченемдеринин негизинде оңдоо фонду;
  
• 
  негизги каражаттардын эскиришин өз убагында эсепке алуу;
  
• 
  колдонулбаган негизги каражаттардын ашыкчасын аныктаңыз;
  
• 
  негизги каражаттарды сатуудан түшкөн кирешени так аныктаңыз;
  
• 
  аларды сатуудан жана эсептен чыгаруудан келип чыккан чыгымдар, ошондой эле негизги каражаттардын толук амортизацияланбаган бөлүгү;
  

Кийинки активдерди тескөөнү каттоо.
Саналып өткөн милдеттерди ишке ашыруу жана эсепке алуунун контролдук функцияларын күчөтүү үчүн аны сарамжалдуу уюштуруунун төмөнкү өбөлгөлөрү; негизги фонддорду классификациялоо жана баалоо; инвентардык объекттин негизги фонддорду эсепке алуунун бирдиги катары түшүнүгү; ченемдик-маалымдама маалыматтын болушу; документ жүгүртүүнүн жана негизги каражаттардын кыймылы боюнча операцияларды тариздөөнү контролдоонун так системасы; белгиленбеген объекттерди сактоо үчүн кампа жайлары менен камсыз болушу; инвентаризация жүргүзүү жана алардын натыйжаларын бухгалтердик эсептин регистрлеринде өз убагында чагылдыруу; эсепке алууну механикалаштыруу жана автоматташтыруу[1].