Borliq falsafasi (ontologiya) reja: Sharq va G’arb mutafakkirlari falsafaning maqomi haqida 2

HARAKAT TIPLARI. Fanda ob’ektiv borliq narsalari va hodisalari harakatining ikki asosiy tipi: progress va regress farqlanadi.
Orqaga qaytmaslik va muayyan yo‘nalishga egalik xos bo‘lgan mazkur harakat tipi rivojlanish deb ataladi. Bunda narsa yoki hodisa strukturasining murakkablashuvi, ular tashkil topish darajasining yuksalishi yuz berishi mumkin bo‘lib, bu odatda taraqqiyot (progress) sifatida tavsiflanadi.
Agar harakat teskari yo‘nalishda – barkamolroq va rivojlanganroq shakllardan uncha rivojlanmagan shakllarga, murakkabdan oddiyga qarab yuz berayotgan bo‘lsa, bu holda regress to‘g‘risida so‘z yuritish odat tusini olgan. Ammo progress va regressning ko‘rsatilgan xususiyatlarini mutlaqlashtirish yaramasligini e’tiborga olish lozim. Masalan, boshqaruv apparati tuzilmasining murakkablashuvi va byurokratiyaning o‘sishi doim ham progressni anglatavermaydi, nisbatan soddaroq va ayni vaqtda samaraliroq va ishonchliroq mashinalar, asboblar va mexanizmlar yaratilishining regressga hech qanday aloqasi bo‘lmaydi va ko‘proq buning aksidan dalolat beradi.
Xulosa. Borliq bizning mavjudligimiz asosi, notirik, tirik tabiatning yashash usulidir. Borliq yo'qdan bor bo'lmaydi bordan yo'q bo'lmaydi. Dunyodagi barcha narsalar biri ikkinchisining mavjudligini taqozo qiladi.

1^ Диоген Лаэртский. О жизни, учениях и изречениях знаменитых философов. М., 1979. 334-б.

2^ Қаранг: Ойзерман Т.И. Проблемы историко-философской науки (Тарихий-фалсафий фанларнинг муаммолари). М., 1982. 57-б.

3^ O‘zbekiston Respublikasining birinchi prezidenti I.A.Karimov. «Milliy istiqlol mafkurasi - xalq e'tiqodi va buyuk kelajakka ishonchdir»: «Fidokor» gazetasi muxbiri savollariga javoblar. - T.: «O‘zbekiston», 2000.

4^ Platon. Soch.: V 3 t. – M., 1968- 1971. T. 1. – 275-b.

5^ Qarang: Dekart R. Izbrannыe proizvedeniya. – M., 1950. – 412-b.

6^ Iqtibos quyidagi manbadan olindi: Platon i ego epoxa . – M., 1979. – 105-b.

7^ Qarang: Lukyanov A.E. Stanovlenie filosofii na Vostoke. Drevniy Kitay i Indiya. – M., 1989. – 109-b.

8^ Budda. Konfutsiy. Jizn i uchenie. – M., 1995. – 139-b.

9^Gobbs T. Izbrannыe proizvedeniya: V 2 t. – M., 1964. T. 1. – 49-b.

10^ Yaspers K. Smыsl i naznachenie istorii. – M., 1991. – S.32-34.

11^ Vernadskiy V.I. Filosofskie mыsli naturalista. – M.: 1988. –S. 412.

12^ Aristotel Organon. –M.: 1990. –S. 159

13^ Qarang: Forobiy G’G’ Falsafa qomusiy lug‘at. –T.: Sharq, 2005. -B.431

14^ Qarang Ibn Sino G’G’ Falsafa qomusiy lug‘at. –T.: Sharq. 2005. -B.140