Boshlang’ich sinflarda tenglamalar yechishni o'rgatish metodikasi

MAVZU: "Boshlang’ich sinflarda tenglamalar yechishni o'rgatish metodikasi "
I KIRISH
II ASOSIY QISM
2.1. Olimlar matematika haqida
2.2. Arifmetika-sonlar haqidagi fandir.
2.3. Matematika darslarida tenglamalar yechish metodikasi
III XULOSA
FOYOALANILGAN ADABIYOTLAR
■ Kim matematikani bilmasa, haqiqatni bilmaydi,
■ Kim uni tushunmasa zulmatda yashaydi.

R. Dekart

■ Matematika fanlar ichida shoh, uning sirlaridan bo'lingiz ogoh.
T.N. Qori Nivoziy
■ Materiyaga doimiy ravishda bog'liq bo'lgan,
■ lekin o'zi malum materiya shakliga ega bo'lmagan
■ shakl yoki miqdor kabi narsalarni o'rganadigan
■ fan matematika deb ataladi.

Abu Ali ibn Sino

■ Matematika-aqlni tarbiyalaydi, mantiqiy fikrlashga o'rgatadi.

M.L.Kalinin

■ Nimaki qorong'i, shubhali va noto'g'ri bo'lib kelgan bo'lsa, matematika shularning
hammasini aniq, to'g'ri va shubha tug'dirmaydigan qiladi.

M.V. Lomonosov

■ Matematika sirlarini puxta bilib olgan odam dunyoda eng ulug' inson hisoblanadi.

K.Marks
O'nli sonoq sistemasi

■ Hozirgi zamon rus tilida, shuningdek, boshqa ko'p xalqlarning tillarida milliongacha bo'lgan barcha sonlarning nomlari quyidagi 37 ta sonning nomini bildiruvchi 37 ta so'zdan tuziladi: 1, 2, 3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15,16,17,18,19,20,30,40,
■ 50, 60, 70, 80, 90,100, 200, 300, 400, 500, 600, 700, 800, 900, 1000 (o'zbek tilida esa bu sonlarni atash uchun quyidagi 20 ta sonning otini bildiruvchi atiga 20ta so'z kerak bo'ladi:
1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,20,30,40,50,60,70,80,90,100,1000 , masalan, to'qqiz yuz o'n sakkiz ming yetti yuz qirq ikki).
■ Raqam- bu sonlarni ifodalash uchun ishlatiladigan shartli belgidir.
■ Masalan. 326 soni 3, 2 va 6 raqamlaridan tashkil topgan uch xonali sondir. Hozir biz
foydalanayotgan sanoq sistemasida o'nta raqam 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9, bo'lganligi uchun u o'nli
sanoq sistemasi deyiladi. Ikkilik sanoq sistemasida esa faqat ikkita 0 va 1 raqamlari
mavjud va barcha sonlar shu ikki raqam orqali ifodalanadi.
Tenglama yechishning namunalari.
■ O'zgaruvchiga ega bo'lgan tenglik tenglama deyiladi. Masalan: 2x+l = 4 + x bir noma'lumli tenglama.
Noma'lum qo'shiluvchini topish.
1-Usul
x + 5591 = 7030 Noma'lum qo'shiluvchini topish uchun
x- qo'shiluvchi, yig'indidan ma'lum qo'shiluvchini ayirish kerak.
5591- qo'shiluvchi,
7030- yig'indi,
x = 7030 - 5591,
x = 1439.
Noma'lum bo'linuvchini topish.
■ x:6 = 1169,
■ x - bo'linuvchi, Noma'lum bo'linuvchini topish uchun 6 - bo'luvchi, bolinmani bo'luvchiga ko'paytirish kerak.
■ 1169-bo'Iinma,
■ x=1169*6
■ x =7014
Noma'lum kamayuvchini topish.
x - 7356 = 3740,
x — kamayuvchi, 7356 — avriluvchi, 3740 — ayirma.

Noma'lum kamayuvchini topish uchun ayirmaga ayriluvchini qo'shish kerak.

x = 3740 + 7356,
x= 11096.
Noma 'luni ко 'paytiruvchini topish
x * 2 = 408,
x - ko'payuvchi
14- ko'paytiruvchi, 408- ko'paytma
Noma'lum ko'paytiruvchini topish uchun ko'paytmani malum ko'paytiruvchiga bo'lish kerak.
x = 408 : 2,
x = 204
■ 5- masala. Nodir bobosidan 7 marta yosh. Agar uning yoshi 9da bo'lsa, bobosi necha yoshda? Noma'lum bo'linuvchini topishga doir tenglama tuzib yeching.
■ Yechish:
■ 1. Bobosi — ?, yoshda.
■ 2. Nodirning bobosidan necha marta kichikligi x : 9 = 7ga teng.
■ 3. Tenglama tuzamiz.
■ x : 9 = 7
■ Bu esa noma'lum bo'linuvchini topishdir.
■ x = 7 * 9
■ x = 63.
■ x o’rniga berilgan tenglamaga 63ni qo'yib tekshirib ko'ramiz;
■ 63 : 9 = 7
■ 7 = 7.
■ Javob: x = 63.