Boshqaruv ijtimoiy ishlab chiqarishni maqsadli muvofiqlashtirishdir

Boshqaruv ijtimoiy ishlab chiqarishni maqsadli muvofiqlashtirishdir.
Korxonani boshqarish-bu kelishilgan ishni ta'minlash va yakuniy ijobiy natijaga erishish uchun uning tarkibiy bo'linmalari faoliyatiga doimiy va tizimli ta'sir.
Korxonani boshqarish uning ta'sis hujjatlariga muvofiq egasining mulkidan iqtisodiy foydalanish va mehnat jamoasini boshqarishda ishtirok etish huquqlarining kombinatsiyasi asosida amalga oshiriladi. Egasi korxona ustaviga yoki boshqa ta'sis hujjatlariga muvofiq to'g'ridan-to'g'ri yoki o'zi vakolat bergan organlar orqali korxonani boshqarish bo'yicha o'z huquqlarini amalga oshiradi. Korxonaning iqtisodiy faoliyatini boshqarish uchun egasi (egalari) yoki u vakolat bergan organ korxona rahbarini tayinlaydi (saylaydi). Korxona rahbari yollangan taqdirda, u bilan shartnoma (shartnoma) tuziladi, unda menejerni yollash muddati, huquqlari, majburiyatlari va majburiyatlari, uni moddiy qo'llab-quvvatlash shartlari, uni lavozimidan ozod qilish shartlari va tomonlarning kelishuviga binoan yollashning boshqa shartlari belgilanadi. Korxona rahbari korxona nomidan topshiriqsiz ishlaydi, uning manfaatlarini davlat hokimiyati va mahalliy o'zini o'zi boshqarish organlarida, boshqa tashkilotlarda, yuridik shaxslar va fuqarolar bilan munosabatlarda ifodalaydi, korxona ma'muriyatini shakllantiradi va korxona faoliyati masalasini ta'sis hujjatlarida belgilangan doirada va tartibda hal qiladi. Korxona rahbari qonun hujjatlariga muvofiq shartnomada (shartnomada) nazarda tutilgan asoslar asosida muddatidan oldin lavozimidan chetlashtirilishi mumkin.
Yollangan mehnatdan foydalanadigan barcha korxonalarda egasi yoki u vakolat bergan organ va mehnat jamoasi yoki u vakolat bergan organ o'rtasida mehnat jamoasining korxona ma'muriyati bilan ishlab chiqarish, mehnat va ijtimoiy munosabatlarini tartibga soluvchi jamoaviy bitim tuzilishi kerak.
Korxonaning mehnat jamoasi mehnat shartnomasi (kontrakt, bitim) yoki xodimning korxona bilan mehnat munosabatlarini tartibga soluvchi boshqa shakllar asosida o'z faoliyatida ishtirok etadigan barcha fuqarolardan iborat. Mehnat jamoasining korxonani boshqarishda ishtirok etishiga oid vakolatlari ustav yoki boshqa ta'sis hujjatlari bilan belgilanadi.
Korxona faoliyatiga taalluqli ijtimoiy-iqtisodiy masalalar bo ' yicha qarorlar uning boshqaruv organlari tomonidan mehnat jamoasi va u vakolat bergan organlar ishtirokida ishlab chiqiladi va qabul qilinadi.
Zamonaviy menejment iqtisodiy munosabatlarning o'ziga xos shakli bo'lib, uning rivojlanish mantig'i, kontseptsiyalarning o'zgarishi va rivojlanishi mavjud.
Korxonalarni boshqarishning bunday tushunchalari mavjud.
Ratsionalizm tushunchasi. Uning mohiyati shundaki, korxonaning muvaffaqiyati ishlab chiqarishni oqilona tashkil etish va resurslardan foydalanish samaradorligiga, ya'ni ichki omillarga bog'liq. Korxona yopiq tizim sifatida qaraladi, uning maqsadi va vazifasi uzoq vaqt davomida belgilangan va barqarordir. Korxona strategiyasining asosi ishlab chiqarish ixtisoslashuvini chuqurlashtirish, funktsional printsipga muvofiq tashkiliy tuzilmani qurishdir, nazorat hal qiluvchi ahamiyatga ega.
Norasmiy kontseptsiya menejmentga situatsion yondashuvga asoslanadi. Korxona ochiq tizim sifatida qaraladi va uning asosiy muvaffaqiyati uning pozitsiyasidir. Muvaffaqiyat korxonaning tashqi muhitga qanchalik muvaffaqiyatli moslashishi bilan bog'liq.
Zamonaviy iqtisodiyotni boshqarishda printsiplarga amal qilish kerak:
aniq mehnat taqsimoti;
intizom va tartibni cheklash;
vakolat va javobgarlik;
yuqori mahsuldor mehnat motivatsiyasidan foydalanish;
adolatni ta'minlash;
ishning barqarorligi va barqarorligiga ishonch;
ierarxik zanjirga muvofiq xodimlar bilan munosabatlarga rioya qilish;
tashabbusni rag'batlantirish.
Korxonada boshqaruv jarayoni-bu iqtisodiy faoliyat maqsadiga erishish uchun boshqaruv funktsiyalarini bajarishdan xodimlarning harakatlarini doimiy ravishda o'zaro ta'sir qilish va muvofiqlashtirish.
Boshqaruv qarorlarini ixtiyoriy harakat deb hisoblash mumkin emas. Boshqaruv qarorini tayyorlash va qabul qilishning zaruriy sharti har doim muammoning ipidir, ya'ni uning samarali ishlashi va rivojlanishiga to'sqinlik qiladigan ishlab chiqarish, tijorat yoki boshqa sub'ekt faoliyatining haqiqiy va kerakli holati o'rtasida nomuvofiqlikni o'rnatish.

3.2. Korxonalarni boshqarish funktsiyalari

Boshqaruv funktsiyasi deganda boshqaruv jarayonida uning bo'linishi asosida yuzaga keladigan boshqaruv ishining alohida turi tushuniladi. Boshqarish funktsiyasi-bu boshqaruv tizimida amalga oshiriladigan va belgilangan maqsadga muvofiq boshqaruv ob'ekti holatini o'zgartirishga qaratilgan har qanday harakat.
Korxonalarni boshqarishning asosiy umumiy funktsiyalari rejalashtirish, tashkil etish, muvofiqlashtirish, tartibga solish, rag'batlantirish va nazorat qilishdir.
Rejalashtirish-xo'jalik yurituvchi sub'ektning rivojlanish maqsadini va unga erishish vositalarini aniqlash, ma'lum bir davr uchun mehnat jamoasining harakatlar rejasini oldindan bilish.
Boshqaruv faoliyatida rejalashtirish boshqaruv qarorlarini qabul qilish uchun asos bo'lib xizmat qiladi.
Boshqaruv tsiklidagi prognozlash rejalashtirishdan oldin sodir bo'ladi, shuning uchun uni subfunktsiya deb hisoblash mumkin. Prognozlash vazifasi ishlab chiqarishni rivojlantirishni ilmiy bashorat qilish va uning optimal rejimda rivojlanishini ta'minlaydigan echimlarni izlashdan iborat.
Tashkilot-bu boshqaruv ob'ektini yaratish va rivojlantirishga qaratilgan faoliyat, boshqaruv jarayonining individual elementlarini tartibga solishni o'z ichiga oladi va ob'ektga qarab ishlab chiqarishni tashkil etish, mehnatni tashkil etish va boshqaruvni tashkil etishga bo'linadi.
Muvofiqlashtirish vazifasi korxona xodimlarining harakatlarining zarur muvofiqlashtirilishini ta'minlash, ya'ni ularning harakatlarini rejaga muvofiq muvofiqlashtirishdir.
Tartibga solish funktsiyasi boshqaruv ob'ektining ishlash rejimini saqlab qolish, korxonada ishlab chiqarish jarayonlarining normal o'tishini ta'minlashdan iborat.
Motivatsiya-bu eng yaxshi natijalarga erishishni ta'minlaydigan mehnat jamoasini yoki individual xodimni faoliyatga rag'batlantirish jarayoni.
Nazorat-qabul qilingan qarorlarning bajarilishini tekshirish va ma'lum bir davrda erishilgan natijalarni baholash, erishilgan natijalarni kutilgan bilan taqqoslash va faoliyatni joriy tuzatish jarayoni, bu birgalikda vazifalarning to'g'ri darajada bajarilishini ta'minlaydi.
Nazorat jarayonlariga quyidagilar kiradi:
qarorlar natijalarini rejalashtirilgan qarorlar bilan taqqoslash asosida faoliyat natijalarini aniqlash;
 rejalarning kutilayotgan va haqiqiy bajarilishi ko'rsatkichlarini taqqoslash;
rejalashtirilgan ko'rsatkichlardan ehtimoliy og'ishlarni tahlil qilish;
taxminlarni tekshirish;
rejalashtirilgan jarayonning uslubiy va semantik uyg'unligini tekshirish.
Shunday qilib, menejment — bu korxona maqsadlarini amaliy amalga oshirishni ta'minlaydigan rejalashtirish, tashkil etish, muvofiqlashtirish, tartibga solish, motivatsiya va nazoratning o'zaro bog'liq jarayonlari to'plami.

3.3. Korxonalarni boshqarish usullari

Boshqaruv usullari-korxona maqsadlariga erishish uchun zarur bo'lgan individual ishchilarga va umuman ishlab chiqarish jamoalariga ta'sir qilish usullari.
Bunday boshqaruv usullari mavjud:
iqtisodiy-bu tovar-pul munosabatlari va iqtisodiy vositalardan foydalanish orqali xodimlarning ishlab chiqarish jarayonlarida ishtirok etishining moddiy manfaatlarini amalga oshiradigan usullar. Iqtisodiy usullar amalga oshirishning ikki jihatiga ega:
Birinchi jihat davlat darajasida yaratilgan tashqi muhitning iqtisodiy segmentidan (soliqqa tortish tizimi, amortizatsiya siyosati, eng kam ish haqi darajasi va boshqalar) foydalanishga yo'naltirilgan boshqaruv jarayonini tavsiflaydi.
The ikkinchi jihat turli xil iqtisodiy vositalardan (moliyalashtirish, kreditlash, narxlash, iqtisodiy sanktsiyalar va boshqalar) foydalanishga yo'naltirilgan boshqaruv bilan bog'liq.
ijtimoiy-psixologik-xodimlarning ijtimoiy xulq-atvorining motivlarini amalga oshirish (mehnat mazmuni, tashabbusni namoyon etish imkoniyatlari, axloqiy rag'batlantirish, ijtimoiy tan olish va boshqalar).
the tashkiliy usullar tashkiliy munosabatlar va boshqaruvning ma'muriy kuchidan foydalanishga asoslangan odamlarga majburiy ta'sir ko'rsatish motivlariga asoslanadi. Ular tartibga solinadigan va retseptlarga bo'linadi.
Tartibga solinadigan usullarning mohiyati boshqaruvning tuzilishi va ierarxiyasini shakllantirish, xodimlarga vakolat va javobgarlikni berish, bo'ysunuvchilar faoliyatining yo'nalishlarini aniqlash, ijrochilarga uslubiy, ko'rsatma va boshqa yordam ko'rsatishdan iborat. Belgilangan boshqaruv usullari operatsion (joriy) tashkiliy ishlarni, ya'ni ijrochilarga aniq vazifalarni aniqlash va ajratish, ularning bajarilishini nazorat qilish, yig'ilishlar o'tkazish va boshqalarni qamrab oladi.

3.4. Korxonalarni boshqarishning tashkiliy tuzilmalari

Boshqaruvning tashkiliy tuzilishi-aloqa jarayonida chiziqli, funktsional va o'zaro funktsional aloqalardan foydalangan holda uning elementlarining tarkibi, o'zaro ta'siri va bo'ysunishini belgilaydigan tizimni boshqarish shakli.
Chiziqli aloqalar kichik bo'limlar va boshqaruvning turli darajalari rahbarlari o'rtasida paydo bo'ladi, bu erda bir rahbar boshqasiga bo'ysunadi.
Funktsional aloqalar boshqaruvning turli darajalarida ma'lum funktsiyalarni bajaradigan rahbarlarning o'zaro ta'sirini tavsiflaydi va ular o'rtasida ma'muriy bo'ysunish mavjud emas.
O'zaro funktsional aloqalar bir xil boshqaruv darajasidagi kichik bo'limlar o'rtasida sodir bo'ladi.
Tashkiliy boshqaruv tuzilmalarining xilma-xilligidan ikkita katta guruh juda aniq ajralib turadi. Bular ierarxik va moslashuvchan tashkiliy tuzilmalardir (rasm. 3.1).
Keling, ularning farqi nimada ekanligini ko'rib chiqaylik.