Bozor iqtisodiyoti bo‘lg‘usi iqtisodchilardan iqtisodiy voqeliklarni, iqtisodiy

2. Ishlab chiqarish imkoniyatlari va uning chegarasi 
Ehtiyojlarning doimo yuksalib borishi resurslarning cheklanganligi sababli 
ularni to‘la qondirish uchun zarur bo‘lgan miqdorda tovar (xizmat)larni ishlab 
chiqarishning 
imkonini 
bermaydi. 
Shu 
sababli 
cheklanganlik 
tanlovda 
muqobillikni taqozo etadi. 
Oila byudjetini cheklanganligi hayot kechirish uchun zarur buyumlarni qaysi 
birini xarid qilishni, vaqtimizni cheklanganligi qaysi ishni bajarishimizni, 
resurslarni cheklanganligi ularni qaysi tovar (xizmat)larni ishlab chiqarish, davlat 
byudjetining cheklanganligi ularni qanday maqsadlar uchun ishlatishni tanlashni 
zarur qilib qo‘yadi.
Tanlash to‘g‘risidagi qarorlarni muqobil qiymatlarni taqqoslash asosida 
chiqaramiz. 
Tanlovning muqobil qiymati deb, uning natijasida voz kechilgan imkoniyatlar 
ichidan bu maqsad uchun eng katta naf keltiruvchi yoki qadrlanuvchi qiymatga 
aytiladi.
4
Muqobil qiymat doimiy, o’sib boruvchi va pasayib boruvchi bo‘lishi 
mumkin. Muqobil qiymatni ilmiy abstraktsiya usulini qo‘llab, ikki tur mahsulot 
ishlab chiqarish misolida tahlil qilamiz. Iqtisodiyoda ikki xil mahsulot - guruch va 
avtomobil ishlab chiqariladi deb, faraz qilamiz. Barcha resurslar 100 birlikdan 
iborat. 1 tonna guruch etishtirish uchun 2 birlik, bir dona avtomobil ishlab 
chiqarish uchun 4 birlik resurs zarur. Agarda guruchni X, avtomobilni Y bilan 
4
CampbellR.McConnell, StanleyL.Br ue. Economics: Tamoyillar,muammolarvasiyosat. O‘nettinchiNashr. 11 
b. 

---

38 
belgilasak, mavjud resurslardan foydalanib ishlab chiqarish mumkin bo‘lgan 
tovarlar miqdori o‘rtasidagi bog‘lanish quyidagicha bo‘ladi. 
2X+4Y=100 
Ishlab chiqarish imkoniyati chegarasi
5
 
3.1-jadval