Bozor iqtisodiyoti bo‘lg‘usi iqtisodchilardan iqtisodiy voqeliklarni, iqtisodiy

O’zbekistonda eksport va import tarkibi (2016 y. foizda) 
30.2-jadval 
Eksport 
100,0 
Import 100,0 
Shu jumladan: 
Paxta tolasi  
5,2 
- 
Oziq-ovqat mahsulotlari  
5,7 
11,9 
Kimyo mahsulotlari va undan tayyorlangan 
buyumlar  
6,9 
17,5 
Energiya manbalari va neft mahsulotlari  
14,1 
4,8 
Qora va rangli metallar  
5,8 
7,6 
Mashina va asbob-uskunalar 
1,8 
41,4 
xizmatlar 
26,3 
6,6 
boshqalar 
34,2 
10,2 
Ayni paytda paxtadan tayyorlangan ip-kalava va gazlamalar, shuningdek 
plastmassa va kimyoviy mahsulotlar, avtomobillar, xizmatlar va boshqa 
mahsulotlar eksporti keskin ravishda o‘sdi. Tashqi savdo aylanmasining yarmidan 
ko‘prog‘i iqtisodiy rivojlangan mamlakatlar hissasiga to‘g‘ri keladi.

---

482 
O‘zbekistonda tashqi savdo aylanmasi va uning tarkibi quyidagi 
ma‘lumotlar bilan xarakterlanadi. 
O’zbekistonda tashqi savdo aylanmasi va uning tarkibi, 
(% hisobida)
96
. 
30.3-jadval
Ko’rsatkichlar 
2000 
2002 
2005 
2008 
2012 
2015 
2016 
Tashqi 
savdo 
aylanmasi 
Eksport 
Import 
100,0 
52,5 
47,5 
100,0 
52,4 
47,6 
100,0 
56,9 
43,1 
100,0 
60,7 
39,3 
100,0 
54,2 
45,8 
100,0 
49,4 
50,6 
100,0 
50,1 
49,9 
Eksport - jami 
Shu jumladan: 
Tovarlar 
Xizmatlar 
Import - jami: 
Shu jumladan: 
Tovarlar 
Xizmatlar 
100,0 
86,3 
13,7 
100,0 
91,5 
8,5 
100,0 
84,1 
15,9 
100,0 
89,4 
10,6 
100,0 
87,8 
12,2 
100,0 
89,6 
10.4 
100,0 
89,6 
10,4 
100,0 
94,3 
5,7 
100,0 
83,8 
16,2 
100,0 
93,9 
6,1 
100,0 
74,8 
25,2 
100,0 
92,3 
7,7 
100,0 
73,7 
26,3 
100,0 
93,4 
6,6 
Xalqaro savdo bir qator o‘ziga xos xususiyatlarga ega: 
1. Iqtisodiy resurslarning harakatchanligi mamlakatlar o‘rtasida, mamlakat 
ichidagiga qaraganda ancha past bo‘ladi. Masalan, ishchilar mamlakat ichida 
viloyatdan viloyatga, hududdan hududga erkin o‘tishi mumkin. Mamlakatlar 
o‘rtasidagi til va madaniy to‘siqlar haqida gapirmaganda ham, immigratsion qo-
nunlar ishchi kuchining mamlakatlar o‘rtasidagi migratsiyasiga qattiq cheklashlar 
qo‘yadi. Soliq qonunchiligidagi, davlat tomonidan tartibga solishning boshqa 
tadbirlaridagi farqlar va boshqa qator muassasaviy to‘siqlar real kapitalning milliy 
chegara orqali migratsiyasini cheklaydi. 
2. Har bir mamlakat har xil valyutadan foydalanadi. Bu mamlakatlar 
o‘rtasida xalqaro savdoni amalga oshirishda muayyan qiyinchiliklar tug‘diradi. 
96
Ўзбекистон Республикасининг расмий статистик маълумотлари асосида ҳисобланган. 

---

483 
3. Xalqaro savdo siyosiy aralashuv va nazoratga mahkum bo‘lib, bu ichki 
savdoga nisbatan qo‘llaniladigan tadbirlardan xarakteri va darajasi bo‘yicha 
sezilarli farqlanadi. 
Qiyosiy ustunlik nazariyasiga ko‘ra erkin savdo tufayli, jahon xo‘jaligi 
resurslarni samarali joylashtirishga va moddiy farovonlikning yuqori darajasiga 
erishishi mumkin. 
Biroq Proteksionizm, ya’ni erkin savdo yo’lidagi to’siqlar xalqaro 
ixtisoslashuvdan olinadigan nafni kamaytiradi yoki yo‘qqa chiqaradi.