Bozor va yakkahokimlik

Shuningdek, davlat va kooperativ savdo, dehqon bozor infratuzilmasi ham farqlanadi. Davlat savdosini davlat, kooperativ savdoni matlubot kooperatsiyalari amalga oshiradi. Dehqon bozor ida savdoni, alohida fuqarolar, jamoa va fermer xo’jaliklari hamda boshqa kooperativlar amalga oshiradi.

• Shuningdek, davlat va kooperativ savdo, dehqon bozor infratuzilmasi ham farqlanadi. Davlat savdosini davlat, kooperativ savdoni matlubot kooperatsiyalari amalga oshiradi. Dehqon bozor ida savdoni, alohida fuqarolar, jamoa va fermer xo’jaliklari hamda boshqa kooperativlar amalga oshiradi.
• Tovar va xizmatlar bozor infratuzilmasi bozor ning asosiy tarkibiy qismi hisoblanadi. Bu bozor da xo’jalik sub’ektlarining barcha uchta turi: fuqarolar (uy xo’jaliklari) davlat va korxonalar qatnashadi.
• Iste’mol tovarlari va xizmatlari bozor ining maxsus turi intellektual tovarlar bozor idir. Bu bozor da aqliy mehnat mahsuli bo’lgan tovarlar - ilmiy g’oyalar, texnikaviy yangiliklar, san’at va adabiyot asarlari, har xil axborotlar oldi-sotdi qilinadi. Intellektual bozor tarkibida ilmiy-texnikaviy ishlanmalarni ayirboshlash katta o’rin tutadi. U amalda patent, litsenziya va nou-xau sotishdan iborat bo’lib, bu bozor da asosan innovatsiya firmalari ish ko’radi. Mazkur firmalar yangiliklarni topish, bozor da sotish va ishlab chiqarishga joriy etish bo’yicha xizmat ko’rsatadi.

Ishlab chiqarish vositalari (resurslar) bozor ida tovar sifatidagi mehnat vositalari va materiallar oldi-sotdi qilinadi. Bu bozor da mashina, asbob-uskuna, xom ashyo, yoqilg’i va materiallar kabi ishlab chiqarish vositalari yirik hajmda ko’tarasiga (ulgurji) sotiladi. Resurslar bozor idagi tovarlar shaxsiy iste’molga emas, ishlab chiqarish iste’moliga xizmat qiladi, ya’ni ishlab chiqarish talabini qondiradi.

• Ishlab chiqarish vositalari (resurslar) bozor ida tovar sifatidagi mehnat vositalari va materiallar oldi-sotdi qilinadi. Bu bozor da mashina, asbob-uskuna, xom ashyo, yoqilg’i va materiallar kabi ishlab chiqarish vositalari yirik hajmda ko’tarasiga (ulgurji) sotiladi. Resurslar bozor idagi tovarlar shaxsiy iste’molga emas, ishlab chiqarish iste’moliga xizmat qiladi, ya’ni ishlab chiqarish talabini qondiradi.
• Bozor ning barcha sub’ektlari o’rtasidagi iqtisodiy aloqalar iste’mol tovarlari va resurslar bozor i orqali ancha to’liq va yorqin namoyon bo’ladi. Shu sababli bozor ning ikki turi va uning sub’ektlari o’rtasida amalga oshiriladigan oldi-sotdi bitimlarining ko’rgazmali tavsifini keltiramiz.