Bozorda raqobat shakllari

Bir hil (farqlanmagan) oligopoliya
Bozorni bir hil mahsulotlar ishlab chiqaradigan bir nechta korxonalar ajratib turadi. Ya'ni turli xil turlari va turlari (tsement, neft, gaz) bo'lmagan mahsulotlar.

Geterogen (differentsiatsiyalangan) oligopoliya
Bozor holati, unda firmalar o'xshash turlari, navlari, o'lchamlari va boshqalar ko'pligi bilan ajralib turadi. (avtomobillar, metallar, ichimliklar).

Oligopoliya ustunligi
Bitta kompaniya sanoat mahsulotlarining 60% dan ortig'ini ishlab chiqaradi, shu tufayli u bozorda hukmronlik qilmoqda. Qolgan bir nechta firmalar bozorning qolgan qismini baham ko'rishadi.

Ikki tomonlama
Bozorda faqat ikkita maxsus mahsulot ishlab chiqaruvchi mavjud.

NARXLAR VA ISHLAB CHIQARISH HAJMLARINI ANIQLASH

Bozorning mavjudligi turli xil turlari oligopoliya oddiy bozor modelini ishlab chiqish imkoniyatini bermaydi. Bunga oligopoliya ostidagi kompaniyalarning umumiy o'zaro aloqasi ham xalaqit beradi. Kompaniya o'z strategiyasi o'zgarganda raqobatchilarning xatti-harakatlarini bashorat qila olmaydi, shuning uchun foydani ko'paytirish uchun narx va ishlab chiqarish hajmini aniqlay olmaydi.
Oligopoliya sharoitida narxlarni nazorat qilishning bir necha usullari mavjud.

1. Buzilgan talab egri chizig'i
Bu oligopolist narxlarni bozorda belgilanganidan pastroqqa tushirib, raqobatchilarni ham shunga undashida paydo bo'ladi. Ammo, bunday harakatlar natijasida na narxda, na mahsulot miqdorida o'zgarishlar bo'lmaydi, bu esa oligopolistik bozorlarni tavsiflovchi narxlarning egilmasligini ko'rsatadi.


2. Kelishuv
Bu firmalar o'rtasida narxlarni belgilash yoki raqobatni cheklash bo'yicha norasmiy (ko'pincha jim) shartnomaning nomi. Yaqindagi oligopolistlar umumiy foydani maksimal darajada oshirishga intilishadi. Biroq, narxlarni nazorat qilishning ushbu shakli narxlarni chegirmalar, talab va xarajatlarning farqlari, antitrest qonunlari va boshqalar orqali firibgarlik bilan to'sqinlik qiladi.