Bàrchà mîddàlàr ko‘p sînli bo‘linmàs zàrràlàrdàn àtîm
Download 1.59 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- 50- rasm.
- Bàlmårning umumlàshgàn fîrmulàsi.
Bàlmår såriyasi. Shvåysàriyalik fizik I.Bàlmår 1885- yildà
vîdîrîd spåktrining ko‘zgà ko‘rinuvchi qismidàgi spåktràl chiziqlàrning tàqsimîti (chàstîtàsi) uchun quyidàgi
æ ö = - ç ÷ è ø 2 2 1 1 2
R (n = 3, 4, 5, ...) (26.1) fîrmulàni tîpdi. Bu yerdà R = 3,29
× 10 15 s -1 – Ridbårg dîimiysi (shu kàttàlikni fàngà kiritgàn shvåtsiyalik fizik I.Ridbårg (1854– 1919) shàràfigà shundày nîmlàngàn). Àgàr n l =
ekànligini nàzàrdà tutsàk, Bàlmår fîrmulàsini quyidàgi ko‘rinishdà yozish mumkin: 1 1 2 1 1 2 1 2 2 2 2 l = - æ èç ö ø÷ = ¢ - æ èç ö ø÷ R c n n R (n = 3, 4, 5, ...) . (26.2) ¢ = =
- R R c 110 10
7 1 , m gà hàm Ridbårg dîimiysi dåyilàdi. n ning turli qiymàtlàrigà qàràb chiziqlàr guruhi hîsil bo‘làdi và ulàrgà Bàlmår såriyasi dåyilàdi. 50- ràsmdà Bàlmår såriyasi ko‘rsàtilgàn bo‘lib, H a , H b ,H g , H d làr bilàn ko‘zgà ko‘rinuvchi chiziqlàr bålgilàngàn bo‘lsà, H ¥ ga Bàlmår såriyasining eng so‘nggi chizig‘i mîs kålàdi. H a H b H g H d l = 0,656 mm 0,486 0,434 0,410 0,364 H
Qizil Havo-
rang Binaf-
sha Ultra
binafsha Seriya
chegarasi 50- rasm. 7 Fizika, II qism 98 Pàshån và Làymàn såriyalàri. Vîdîrîd spåktrining ko‘zgà ko‘rinmàs qismini o‘rgànish infràqizil và ultràbinàfshà sîhàlàrdà jîylàshgàn såriyalàr hàm màvjudligini ko‘rsàtdi. Jumlàdàn, spåktr- ning ultràbinàfshà sîhàsidà Làymàn såriyasi n æ ö = - ç ÷ è ø n R 2 2 1 1 1 (n = 2, 3, 4, ...) (26.3) và infràqizil sîhàsidà Pàshån såriyasi n æ ö = - ç ÷ è ø n R 2 2 1 1 3 (n = 4, 5, 6, ...) (26.4) jîylàshgàn. Bàlmårning umumlàshgàn fîrmulàsi. (26.1), (26.3) và (26.4) fîrmulàlàrni sîlishtirish ulàrning o‘õshàshligini ko‘rsàtib turibdi. Ìodîmiki shundày ekàn, ulàrni yagînà fîrmulàgà birlashtirish mumkin emàsmi, dågàn sàvîl tug‘ilàdi. Bundày fîrmulà: n æ ö = - ç ÷ è ø m n R 2 2 1 1 . (26.5) Bu ifoda Bàlmårning umumlàshgàn fîrmulàsidir. Bu yerdà m hàr bir såriya uchun o‘zgàrmàs m = 1, 2, 3, 4, ... qiymàtlàrni qàbul qilib, chiziqlàr guruhi qàndày såriyani hîsil qilishini ko‘rsàtsà, n butun qiymàtlàrni (m + 1 dàn bîshlàb) qàbul qilib, såriyadàgi chiziqlàrni ko‘rsàtàdi. Såriyalàrni quyidàgi jàdvàl yordàmidà hàm ifîdàlàsh mumkin. 3 - j à d v à l Såriyalàr M N Làymàn
1 2, 3, 4, ... Bàlmår 2
Pàshån 3 4, 5, 6, ... Vîdîrîd spåktrining yanà Brekåt, Pfund, Õemfri såriyalàri màvjud bo‘lib, biz ulàrgà to‘õtàlib o‘tirmàymiz. Shu bilàn birgà, bîshqà elåmåntlàrning nurlànish spåktrlàri qàndày ko‘rinishgà egà, dågàn sàvîlni qo‘yamiz. Download 1.59 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling